Xuất khẩu cá ngừ quý IV khó bứt phá vào cuối năm

Bức tranh xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong 10 tháng đầu năm 2025 đang cho thấy những gam màu sáng tối đan xen. Theo số liệu mới nhất từ Hải quan, tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này đạt 791 triệu USD, giảm nhẹ 4% so với cùng kỳ năm 2024. Mặc dù con số tổng thể chưa thể đảo chiều tăng trưởng, nhưng dòng chảy thương mại đang có sự chuyển dịch thú vị giữa các khu vực thị trường.

Điểm sáng đáng chú ý nhất nằm ở thị trường châu Âu (EU). Sau một thời gian dài trầm lắng, các đơn hàng từ khu vực này đang quay trở lại mạnh mẽ. Riêng trong tháng 10, xuất khẩu sang EU đạt gần 15 triệu USD, tăng 16%. Sự bứt phá này có đóng góp lớn từ hai thị trường Hà Lan và Italy với mức tăng trưởng ấn tượng lên đến ba con số. Lũy kế 10 tháng, thị trường EU đã mang về cho cá ngừ Việt gần 175 triệu USD, tăng 4% so với cùng kỳ.

Bên cạnh thị trường truyền thống, các thị trường mới nổi cũng đang trở thành “cứu cánh” cho doanh nghiệp. Ai Cập nổi lên như một hiện tượng với mức tăng trưởng “phi mã” 128% trong tháng 10, đạt giá trị gần 21 triệu USD. Việc liên tục duy trì đà tăng từ đầu năm đã đưa quốc gia Bắc Phi này lọt vào top 8 thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn nhất của Việt Nam. Ngoài ra, thị trường Nga cũng ghi nhận sự hồi phục tích cực với mức tăng 23% trong tháng 10, bất chấp những biến động về tỷ giá và địa chính trị.

Tuy nhiên, nỗ lực từ các thị trường ngách chưa đủ để bù đắp sự sụt giảm từ thị trường chủ lực là Mỹ. Là khách hàng lớn nhất, chiếm hơn 37% tổng kim ngạch, sự “hụt hơi” của thị trường Mỹ đang tác động trực tiếp đến kết quả chung của toàn ngành. Lũy kế 10 tháng, xuất khẩu sang xứ sở cờ hoa chỉ đạt gần 294 triệu USD, giảm 8%. Nguyên nhân chính đến từ xu hướng thắt chặt chi tiêu của người tiêu dùng Mỹ, lượng hàng tồn kho vẫn ở mức cao và đặc biệt là áp lực từ mức thuế đối ứng mới.

Tại các thị trường khác trong khối CPTPP như Canada và Nhật Bản, sau giai đoạn phục hồi ngắn, kim ngạch xuất khẩu trong tháng 10 lại quay đầu giảm lần lượt 4% và 33%. Mexico và Chile dù có tăng trưởng trong tháng 10 nhưng chưa đủ để vực dậy kết quả lũy kế 10 tháng vốn đã sụt giảm sâu trước đó.

Về cơ cấu sản phẩm, các doanh nghiệp Việt Nam đang cho thấy sự thích ứng linh hoạt khi tập trung vào các mặt hàng giá trị gia tăng. Nhóm thịt/loin cá ngừ đông lạnh (HS0304) ghi nhận mức tăng trưởng gần 2%, trong khi nhóm cá ngừ chế biến (HS16) lại giảm 7% do sức mua yếu tại Mỹ và Trung Đông.

Nhìn về chặng nước rút cuối năm, VASEP đưa ra dự báo khá thận trọng. Dù giá cá ngừ nguyên liệu tại Thái Lan đang giảm nhẹ từ tháng 9, tạo điều kiện cho việc ký kết đơn hàng mới, nhưng lợi thế này không dành riêng cho Việt Nam. Các đối thủ cạnh tranh trực tiếp như Thái Lan, Ecuador và Indonesia đang nắm giữ lợi thế lớn hơn nhờ được hưởng các mức thuế ưu đãi khi xuất khẩu sang cả Mỹ và EU.

Thêm vào đó, những thách thức nội tại của ngành vẫn chưa được giải quyết triệt để. Nguồn cung nguyên liệu trong nước thiếu ổn định khiến doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu. Chi phí logistics neo cao và gánh nặng từ việc tuân thủ các quy định chống khai thác bất hợp pháp (IUU) đang bào mòn lợi nhuận. Đặc biệt, yêu cầu ngày càng khắt khe về truy xuất nguồn gốc và chứng nhận bền vững từ các thị trường cao cấp tiếp tục là “bài toán khó” cho các doanh nghiệp. Do đó, kịch bản về một sự phục hồi đột phá trong quý IV/2025 được đánh giá là khó khả thi.

Bình An