Xuất khẩu thủy sản 2025: Vượt sóng thuế, mở rộng thị trường

Trong tham luận trình bày tại hội nghị, bà Tô Thị Tường Lan, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), nhấn mạnh: con số 6,22 tỷ USD trong 7 tháng đầu năm 2025 cho thấy sự hồi phục đáng kể, song không đồng nghĩa với việc toàn ngành đã an toàn. Những rủi ro về chính sách thương mại quốc tế, cơ cấu nguồn nguyên liệu và tình hình tiêu thụ tại các thị trường lớn có thể kìm hãm đà tăng trưởng trong những tháng còn lại của năm.

Một trong những thách thức đáng chú ý là nguy cơ Mỹ áp dụng chính sách thuế đối ứng. Theo bà Lan, nếu biện pháp này được triển khai, các mặt hàng như cá tra sẽ chịu áp lực lớn về chi phí, kéo giá thành tăng và làm thu hẹp biên lợi nhuận của doanh nghiệp. Cùng lúc, thị trường chủ lực Trung Quốc đang chững lại do tồn kho cao, buộc nhiều doanh nghiệp phải mở rộng xuất khẩu sang ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông để phân tán rủi ro.

Ảnh minh họa. Nguồn: ST

Ngành cá ngừ đang ghi nhận đà suy giảm rõ rệt khi xuất khẩu 7 tháng đầu năm giảm 2,8%, còn 542 triệu USD; riêng tháng 7 giảm gần 19%. VASEP cho biết nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ những bất cập tại Nghị định 37, như cấm trộn nguyên liệu khai thác trong nước với nguyên liệu nhập khẩu và quy định kích thước tối thiểu 0,5 m đối với cá ngừ vằn. Các rào cản này khiến ngư dân e ngại ra khơi, doanh nghiệp thiếu nguyên liệu chế biến, không tận dụng được hạn ngạch 11.500 tấn sang EU theo EVFTA. Bên cạnh đó, thuế đối ứng với cá ngừ Việt Nam hiện cao hơn so với một số đối thủ như Ecuador, Philippines, Indonesia, làm giảm sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Dù đối mặt nhiều khó khăn, VASEP và các chuyên gia tại hội nghị vẫn chỉ ra hàng loạt cơ hội để bù đắp rủi ro. Sự phục hồi nhu cầu tại Trung Quốc, ASEAN và Nhật Bản, cùng với tín hiệu tháo gỡ một số rào cản kỹ thuật từ EU, tạo dư địa cho các sản phẩm chế biến sâu. Hệ thống hiệp định thương mại như EVFTA, CPTPP, UKVFTA tiếp tục là lợi thế thuế quan quan trọng nếu doanh nghiệp biết tận dụng triệt để.

VASEP dự báo trong kịch bản khả quan, xuất khẩu thủy sản cả năm 2025 có thể đạt khoảng 9 – 9,5 tỷ USD, tiến gần mục tiêu 10 tỷ USD. Dự báo phân ngành cho thấy tôm kỳ vọng đạt 3,6 – 3,8 tỷ USD, cá tra khoảng 2 tỷ USD, cá ngừ vào khoảng 850 – 900 triệu USD, các mặt hàng hải sản khác đóng góp gần 3 tỷ USD.

Để hiện thực hóa mục tiêu, đại diện ngành khuyến nghị cần sớm điều chỉnh những chính sách bất cập (trong đó có Nghị định 37), bảo đảm nguồn nguyên liệu bền vững, đẩy mạnh chế biến sâu, nâng cao truy xuất nguồn gốc và đầu tư công nghệ nhằm giảm chi phí, tăng giá trị gia tăng. Sự phối hợp giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp trong tháo gỡ rào cản kỹ thuật, đồng thời mở rộng đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, được xem là những bước đi then chốt.

Phó Tổng thư ký VASEP Tô Thị Tường Lan nhận định, kết quả 7 tháng là tín hiệu tích cực, song bức tranh những tháng cuối năm vẫn “vừa thách thức, vừa kỳ vọng”. Ngành thủy sản đang ở ngã rẽ quan trọng: nếu sớm tháo gỡ điểm nghẽn nội tại và khai thác hiệu quả các ưu đãi thương mại, mục tiêu xuất khẩu đề ra hoàn toàn có thể đạt được. 

Minh Khuê