Xuất khẩu thủy sản: Doanh nghiệp và cơ quan quản lý đồng hành vượt khó

Kim ngạch XK thủy sản 6 tháng đạt 2,88 tỷ USD, tăng 0,9% so với cùng kỳ năm trước. Theo dự báo mới nhất của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản trong năm 2013 có thể đạt 6,5 tỉ USD, tăng khoảng 300 triệu USD so với năm 2012. Các DN thủy sản trong đó có hai ngành chủ lực là cá tra và tôm đang nỗ lực vượt khó cùng với sự hỗ trợ nhiều mặt từ các cơ quan quản lý như tài chính, nông nghiệp, ngân hàng.

Hai sản phẩm XK chủ lực: cá tra và tôm

Theo dự báo của VASEP, xuất khẩu (XK) mặt hàng cá tra 6 tháng đầu năm 2013 ước đạt khoảng 800 triệu USD, giảm 7,3% so với cùng kỳ năm 2012. Nguyên nhân là do thị trường EU chưa có khả năng phục hồi như mong muốn vì vấn đề nợ công tại EU vẫn chưa được khắc phục hiệu quả, trong khi tình hình tài chính, tiêu dùng chưa có những chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, VASEP dự báo XK cá tra sang thị trường Mỹ 6 tháng cuối năm 2013 sẽ tốt hơn và có thể tương đương với cùng kỳ năm 2012. Tại thị trường Mỹ, ngành cá tra vừa có thông tin tích cực là Ủy ban Nông nghiệp thuộc Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật nông nghiệp 2013. Dự luật có nhiều sửa đổi, trong đó có việc hủy bỏ chương trình thanh tra cá da trơn vốn bị chỉ trích là gây tốn kém ngân sách và gây khó khăn cho các nhà NK cá da trơn từ các nước châu Á.

Chế biến tôm XK. Ảnh: S.T

Theo VASEP, tuy mức thuế chống bán phá giá mặt hàng cá tra philê (POR8) tăng cao nhưng dường như không làm giảm tốc độ XK cá tra vào Mỹ như dự báo, trong đó 8 DN có thuế suất 0% cũng đang tăng XK sản phẩm cá tra vào thị trường này. Đáng chú ý là XK cá tra vào Mỹ tăng nhưng giá cá tra tại thị trường Mỹ lại không có xu hướng sụt giảm. Cá tra philê đông lạnh cỡ 5-7 oz tại thị trường Mỹ trong tháng 6 có giá trung bình 1,8 USD/pound, tăng so với 1,7 USD/pound của tháng đầu năm nay.

Một tin đáng mừng nữa là vừa qua, tại buổi họp báo Trao đổi kết quả chuyến công tác chương trình quảng bá thủy sản Việt Nam trên các kênh truyền thông Australia, ông Norman Grant – Chủ tịch Hiệp hội các nhà NK thủy sản Australia đã khẳng định chất lượng thủy sản Việt Nam rất tốt, với tiêu chuẩn chất lượng cao. Theo ông Norman Grant, ở Australia, người tiêu dùng chưa quen với cá nước ngọt, vì vậy tỷ trọng XK cá tra của Việt Nam sang thị trường này sẽ có tiềm năng phát triển, vì lượng XK hiện nay mới ở mức 15.000 tấn/năm.

Đối với xuất khẩu tôm, VASEP cho biết XK tôm của Việt Nam trong nửa đầu năm ước đạt trên 1,031 tỷ USD, tăng 1,5% so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, 5 tháng đầu năm, XK tôm sang Nhật Bản tăng 3,6%, mức tăng còn khá khiêm tốn nhưng cho thấy dấu hiệu khả quan trong XK tôm sang thị trường này sau hơn một năm giảm sút do ảnh hưởng của quy định kiểm tra chất chống ôxy hoá Ethoxyquin được sử dụng trong sản xuất thức ăn nuôi tôm. Mới đây, Nhật Bản đã nâng mức kiểm tra dư lượng Trifluralin trong tôm NK từ Việt Nam từ mức 0,001 ppm lên mức 0,5 ppm. Quyết định này phần nào giúp các DN XK tôm Việt Nam thấy “dễ thở” hơn trong bối cảnh quá nhiều rào cản và khó khăn trong XK tôm sang thị truờng này như hiện nay.

5 tháng đầu năm 2013, XK tôm sang Trung Quốc tăng trưởng tới 19,1% và thị trường này đã vượt qua EU để trở thành thị trường tiêu thụ tôm lớn thứ 3 của Việt Nam. Năm 2013, Trung Quốc được đánh giá là một trong những “đầu ra” quan trọng cho tôm Việt Nam bởi XK sang nhiều thị trường lớn như Mỹ, Nhật Bản hay EU gặp khó khăn. Sản lượng tôm nuôi của Trung Quốc giảm do nước này cũng phải đối mặt với dịch bệnh và Hội chứng tôm chết sớm (EMS). Nguồn nguyên liệu trong nuớc thiếu hụt khiến nước này gia tăng NK để đảm bảo nhu cầu tiêu thụ trong nước cũng như nguồn nguyên liệu cho chế biến.

“Mặc dù hai sản phẩm XK chủ lực là cá tra và tôm gặp nhiều khó khăn với thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp ở thị trường Mỹ, cơ hội cho XK thủy sản gia tăng trị giá so với năm trước vẫn khá cao. Cơ hội của XK thủy sản nằm ở các yếu tố lãi suất giảm, các DN có cơ hội tiếp cận được với dòng vốn rẻ”, ông Trương Đình Hòe – Tổng Thư kí VASEP nhận định.

Đồng hành cùng DN

Nhằm hỗ trợ DN XK thủy sản vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay, các cơ quan quản lý đã có những động thái được đánh giá khá tích cực.

Cụ thể, Bộ Tài chính hiện đang lấy ý kiến về Dự thảo sửa đổi bổ sung Nghị định số 75/2011/NĐ-CP ngày 30-8-2011 của Chính phủ về việc cho các DN có nhu cầu vay vốn mua thức ăn nuôi thuỷ sản theo cơ chế tín dụng XK. Dự kiến, mức cho vay tối đa lên đến 85% tổng nhu cầu mua thức ăn theo phương án đã được Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) thẩm định và chấp thuận cho vay, đồng thời phải đảm bảo mức vốn cho vay tối đa không vượt quá 15% vốn điều lệ thực có của Ngân hàng. Dự thảo cũng dự kiến sẽ gia hạn thời gian vay vốn tối đa từ 12 tháng lên 36 tháng với điều kiện DN bị lỗ trong năm 2011 và 2012.

Bên cạnh đó, nhằm đáp ứng nhu cầu vay vốn của DN và người nông dân trong ngành thủy sản, ngày 27-6 Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 16/2013/TT-NHNN quy định lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng đồng Việt Nam của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng vay để đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ một số lĩnh vực, ngành kinh tế là 9%/năm. Mức lãi suất này nhằm đáp ứng các nhu cầu vốn của 5 lĩnh vực ưu tiên trong đó có lĩnh vực phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn và thực hiện phương án, dự án sản xuất kinh doanh hàng XK.

Ông Nguyễn Như Tiệp – Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản (NAFIQAD) thuộc Bộ NN & PTNN cho biết, hiện cơ quan này đang sửa đổi dự thảo thay thế Thông tư số 55/2011/TT-BNNPTNT ngày 3-8-2011 Quy định việc kiểm tra, chứng nhận chất lượng thực phẩm thủy sản theo hướng sẽ phân loại chương trình thẩm tra sản phẩm theo 4 mức giống như mô hình Thái Lan đang áp dụng: mức 3-4 sẽ kiểm tra từng lô hàng, mức 1-2 là mức ưu đãi đặc biệt (DN phải đạt điều kiện là trong 3 tháng liên tiếp không có lô hàng nào bị vi phạm)… Ngoài ra, để tránh tăng chi phí do chờ đợi kết quả kiểm nghiệm, cơ quan kiểm nghiệm sẽ không yêu cầu lô hàng đủ 70% khối lượng thành phẩm mới được đăng ký kiểm tra, chứng nhận chất lượng ATTP. Khi DN đề nghị, cơ quan kiểm tra có thể cấp ngay chứng thư, tiết kiệm thời gian, chi phí cho DN.

Các cơ quan quản lý nhà nước đã tích cực hỗ trợ DN thuỷ sản vượt khó nhằm đưa kim ngạch XK mặt hàng chủ lực này tăng trưởng đạt mục tiêu đề ra cả năm là 6,5 tỷ USD.