Xuất siêu nông, lâm, thủy sản tháng 11 tăng mạnh

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tháng 11/2025 ước đạt khoảng 5,8 tỷ USD, tăng 8,4% so với cùng kỳ năm 2024. Trong khi đó, nhập khẩu giảm 2,9%, giúp xuất siêu đạt gần 1,88 tỷ USD, tăng hơn 43% so với cùng kỳ. Tính chung 11 tháng đầu năm, tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt khoảng 64 tỷ USD, tăng 12,6%, đưa mức xuất siêu lên 19,55 tỷ USD, tăng 19% so với cùng kỳ năm trước.

Tôm vẫn là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành thủy sản Việt Nam trong 11 tháng đầu năm. Ảnh: Thương Trường.

Xét về thị trường, Trung Quốc và Hoa Kỳ tiếp tục là hai đối tác xuất khẩu lớn nhất của nông, lâm, thủy sản Việt Nam, lần lượt chiếm khoảng 22% và 21% tổng kim ngạch xuất khẩu trong 11 tháng năm 2025. Xuất khẩu sang EU và Nhật Bản tăng trưởng mạnh, lần lượt đạt mức tăng gần 39% và hơn 20%, ngược lại, thị trường ASEAN lại giảm khá mạnh, ở mức gần 19%.

Riêng về lĩnh vực thủy sản, lũy kế 11 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt khoảng 10,38 tỷ USD, tăng 13,2% so với cùng kỳ năm 2024. Tôm tiếp tục giữ vai trò mặt hàng chủ lực, chiếm khoảng 41% tổng kim ngạch, tiếp đến là cá da trơn (18%), cá ngừ (8%), mực và bạch tuộc (6%). Các thị trường tiêu thụ chính gồm Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Australia

Trong xuất khẩu thủy sản, tăng trưởng chủ yếu đến từ nhóm thủy sản nuôi trồng, nhất là tại thị trường Trung Quốc và EU. Trong khi Trung Quốc tiếp tục duy trì nhu cầu lớn đối với sản phẩm tươi sống, còn EU đã có động thái nới lỏng một số rào cản kỹ thuật đối với thủy sản nuôi trồng của Việt Nam, mở ra dư địa tăng trưởng mạnh cho tôm và cá tra. Tuy nhiên, nhóm thủy sản khai thác tiếp tục gặp khó do “thẻ vàng” IUU của EU chưa được gỡ bỏ, cùng với các yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt về truy xuất nguồn gốc và bảo vệ môi trường.

Ngoài ra, thuế đối ứng mới từ Hoa Kỳ cùng các quy định nghiêm ngặt hơn về truy xuất nguồn gốc và bảo vệ động vật có vú biển theo Đạo luật Bảo vệ Động vật có vú biển (MMPA) đang trở thành rào cản lớn cho hoạt động xuất khẩu trong quý 4/2025 và năm 2026. Cùng đó, biến động tỷ giá, chi phí logistics có xu hướng tăng trở lại và sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ như Ấn Độ, Ecuador, Indonesia đang tạo sức ép lớn lên lợi nhuận của doanh nghiệp Việt Nam.

Theo dự báo của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản trong quý IV/2025 có thể chỉ đạt khoảng 2,19 tỷ USD, giảm hơn 22% so với cùng kỳ năm trước. Hai mặt hàng chủ lực là tôm và cá tra có khả năng sẽ giảm tốc, trong khi cá ngừ, mực và bạch tuộc có nguy cơ sụt giảm sâu hơn do tác động cộng hưởng của “thẻ vàng” IUU và các quy định mới của Hoa Kỳ, đặc biệt là Đạo luật Bảo vệ động vật có vú biển (MMPA), dự kiến có hiệu lực đầy đủ từ đầu năm 2026.

Những tác động dây chuyền của các rào cản thương mại này được dự báo sẽ kéo dài sang quý I/2026, khiến triển vọng xuất khẩu thủy sản trong ngắn hạn kém khả quan.

Khả năng phục hồi của ngành thủy sản Việt Nam sẽ phụ thuộc lớn vào tiến trình tháo gỡ “thẻ vàng” IUU, việc đàm phán và thích ứng với các rào cản kỹ thuật, thuế quan tại các thị trường lớn, đặc biệt là Hoa Kỳ và EU. Bên cạnh đó, việc đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào một số đối tác truyền thống và đẩy mạnh xuất khẩu sang Trung Đông, Nam Mỹ, châu Phi cũng được xem là hướng đi cần thiết.

Phan Thảo