Độ độc mãn tính của Nitrite với tôm thâm canh

Độ độc của Nitrite (NO2–) với tôm nuôi

Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước cho biết, Nitrite có ảnh hưởng lên tăng trưởng và miễn dịch của tôm thẻ chân trắng giai đoạn giống (0,51 ± 0,05 g). Trong đó, tăng trưởng của tôm giảm đáng kể sau 30 ngày nuôi ở nồng độ nitrite 20 mg/L. 

Ngoài ra, biểu hiện của các gen liên quan đến hệ miễn dịch không đặc hiệu có vai trò ngăn chặn sự lây nhiễm mầm bệnh như gen IMD và Toll ở tôm nuôi trong nồng độ nitrite cao (20 mg/L) tăng cao hơn ở nồng độ nitrite thấp (2 mg/L). Các vi khuẩn Bacteroidetes, Proteobacteria và Actinobacteria là các ngành chiếm ưu thế trong đường ruột của tôm nuôi trong môi trường Nitrite. Nồng độ Nitrite cao làm gia tăng sự đa dạng của hệ vi khuẩn và mật độ của các mầm bệnh cơ hội như Pseudoalteromonadaceae và Vibrionaceae cũng tăng ở tôm nuôi trong môi trường Nitrite 20 mg/L. 

Chu trình nito trong ao nuôi thủy sản: Chất hữu cơ hòa tan có thể được phân hủy bởi vi sinh vật hiếu khí trong điều kiện có oxy, còn chất hữu cơ không hòa tan thường lắng xuống đáy ao và bị phân hủy bởi vi sinh vật yếm khí, tạo ra các chất độc hại như Nitrite (Theo chuyên gia nuôi trồng thủy sản Nguyễn Thơm)

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, tôm thẻ chân trắng có thể chịu đựng được nồng độ Nitrite thấp hơn 6,67 mg/L. Nhưng khi tôm tiếp xúc lâu dài với Nitrite nồng độ cao hơn 6,67 mg/L sẽ giảm tăng trưởng và mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của tôm.

Nitrite có trong nước ô nhiễm lâu ngày

Nitrite có công thức hóa học là NO₂^–, được hình thành trong quá trình phân hủy hợp chất hữu cơ. Sự phân hủy chất hữu cơ do vi khuẩn, và Nitrite trong nước chính là sản phẩm trung gian của quá trình chuyển Amoniac.

Ở môi trường tự nhiên bình thường, Nitrite chỉ có thể tồn tại trong nước thời gian rất ngắn vì khi gặp ôxy có trong nước Nitrite sẽ chuyển hóa thành Nitrat. Chất Nitrat không độc nhưng Nitrite thì rất độc, gây ra các bệnh về thiếu ôxy trong máu. Khi có hàm lượng Nitrite khá cao trong nước chứng tỏ nguồn nước đã bị ô nhiễm thời gian dài.

Nguyên nhân ô nhiễm Nitrite gây độc mãn tính

Có nhiều nguyên nhân và nguồn gốc dẫn đến ô nhiễm Nitrite bao gồm nguồn gốc tự nhiên và nhân tạo. Từ tự nhiên thường không nghiệm trọng như đã phân tích ở trên, Nitrite chỉ có thể tồn tại trong nước thời gian rất ngắn vì khi gặp oxi có trong nước thì Nitrite sẽ chuyển hóa thành Nitrat là chất không độc. 

Còn nguồn gốc nhân tạo, do sử dụng quá mức hóa chất và cả thức ăn giàu protein khiến Nitrite được sinh ra rất nhiều trong quá trình phân hủy các hợp chất hữu cơ này. Chu trình Nitrite trong ao nuôi thủy sản như sau: Chất hữu cơ hòa tan có thể được phân hủy bởi vi sinh vật hiếu khí trong điều kiện có oxy, còn chất hữu cơ không hòa tan thường lắng xuống đáy ao và bị phân hủy bởi vi sinh vật yếm khí, tạo ra chất độc hại Nitrite và Amoniac…

Các tác hại nghiêm trọng của Nitrite, rõ nhất là khi nhiễm vào cơ thể tôm sẽ kết hợp với các chất khác gây ra nhiều bệnh, có thể phá hỏng cấu trúc DNA. Nitrite làm giảm sự tăng trưởng và khả năng sống, giảm khả năng miễn dịch và làm yếu sức khỏe đường ruột.

Không giống như Amoniac, chất Nitrit khó loại bỏ và dễ tích tụ trong nước dẫn đến độc mãn tính cao đối với tôm thẻ chân trắng. 

Phòng ngừa Nitrite

Không sử dụng quá nhiều protein trong chế độ ăn và mật độ thả nuôi cao, vì dẫn đến dư lượng nitơ cao, gây ô nhiễm nước ao. Ngoài ra, tuần hoàn nước kém và oxy hòa tan thấp có thể gây mất cân bằng giữa quá trình Nitrat hóa Amoniac của vi khuẩn và quá trình khử Nitrat của vi khuẩn, làm tăng thêm sự tích tụ Nitrit trong hệ thống nuôi.

Sáu Nghệ