Đề xuất không sử dụng HCFC, HFC trong chế biến, bảo quản thủy sản

Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa ban hành Kế hoạch thực hiện Quyết định số 496/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone và các chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát.

Kế hoạch nhằm triển khai thực hiện hiệu quả các mục tiêu, lộ trình, nhiệm vụ và giải pháp được Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường tại Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ozone, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát ban hành kèm theo Quyết định số 496/QĐ-TTg ngày 11/6/2024. Đồng thời, thúc đẩy chuyển đổi công nghệ xanh, nâng cao hiệu quả năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện các cam kết của Việt Nam đối với Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ozone và Thoải thuận Paris về biến đổi khí hậu.

Chuyển đổi công nghệ lạnh trong ngành thủy sản đang trở thành yêu cầu bắt buộc. Ảnh: ST

Một trong những nhiệm vụ Kế hoạch đặt ra là rà soát, xây dựng và hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn và hướng dẫn kỹ thuật về an toàn đối với các chất thay thế trong thiết bị, sản phẩm, kiểm soát phát thải đối với thiết bị, sản phẩm, công nghệ có sử dụng hoặc chứa các chất được kiểm soát; ban hành quy định quản lý việc sản xuất, nhập khẩu, sử dụng và loại bỏ các sản phẩm, thiết bị có chứa chất được kiểm soát theo lộ trình giảm dần giá trị tiềm năng làm nóng lên toàn cầu (GWP).

Nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ làm mát tiên tiến, sử dụng các chất thay thế có giá trị GWP thấp hoặc bằng “0”, ưu tiên các chất có nguồn gốc tự nhiên, thân thiện với khí hậu và an toàn cho sức khỏe con người.

Thủy sản là ngành sử dụng cường độ cao các hệ thống làm lạnh, cấp đông, kho lạnh bảo quản và vận chuyển lạnh. Từ khâu bảo quản nguyên liệu sau thu hoạch, chế biến, lưu kho đến xuất khẩu, hầu hết các công đoạn đều phụ thuộc vào hệ thống lạnh có sử dụng các môi chất như HCFC, HFC, những chất có giá trị tiềm năng làm nóng lên toàn cầu (GWP) cao, đang thuộc diện bị kiểm soát và phải loại trừ theo lộ trình quốc gia.

Trong bối cảnh các thị trường nhập khẩu lớn ngày càng siết chặt tiêu chuẩn môi trường, phát thải và dấu chân các-bon, việc chuyển đổi công nghệ lạnh trong ngành thủy sản không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc.

Kế hoạch của Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định rõ nhiệm vụ điều tra, đánh giá và đề xuất chuyển đổi công nghệ không sử dụng HCFC, HFC trong chế biến, bảo quản thủy sản, do Cục Thủy sản và Kiểm ngư chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan. Trên cơ sở kết quả điều tra, các giải pháp chuyển đổi dây chuyền công nghệ, thay thế môi chất lạnh có GWP thấp hoặc bằng “0” sẽ được đề xuất và triển khai theo lộ trình phù hợp.

Cùng đó, khảo sát, đánh giá và xây dựng kế hoạch phát triển hệ thống kho lạnh, chuỗi cung ứng lạnh thân thiện với khí hậu, sử dụng môi chất lạnh có giá trị GWP thấp hoặc bằng “0” và hiệu suất năng lượng cao; thúc đẩy chuyển giao công nghệ, tăng cường năng lực sản xuất trong nước đối với thiết bị và hệ thống làm mát, bảo quản thủy sản.

Phát triển, ứng dụng công nghệ phát thải các-bon thấp, sử dụng năng lượng hiệu quả của thiết bị, hệ thống lạnh trong sản xuất, bảo quản, chế biến thủy sản theo tiếp cận vòng đời sản phẩm.

Để bảo đảm tính khả thi, Kế hoạch nhấn mạnh việc huy động đa dạng nguồn lực, trong đó Quỹ Bảo vệ Môi trường Việt Nam giữ vai trò quan trọng trong hỗ trợ các chương trình, dự án chuyển đổi công nghệ, tái chế và xử lý các chất được kiểm soát. Các dự án áp dụng giải pháp làm mát thụ động, tiết kiệm năng lượng trong chế biến, bảo quản thủy sản được khuyến khích ưu tiên tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ.

Song song đó, các hoạt động đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, kỹ thuật viên vận hành hệ thống lạnh, cũng như tuyên truyền nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp sẽ được triển khai thường xuyên. Đây là yếu tố then chốt nhằm giảm rủi ro rò rỉ môi chất, bảo đảm an toàn lao động và nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị.

Một nhiệm vụ khác được Bộ Nông nghiệp và Môi trường đặt ra là xây dựng và triển khai các chương trình, dự án hợp tác quốc tế nhằm nâng cao năng lực quản lý, hỗ trợ kỹ thuật và ứng dụng các giải pháp làm mát thụ động, thân thiện với khí hậu trong nông nghiệp, chế biến và bảo quản. Đồng thời, tăng cường hợp tác với các tổ chức và quỹ tài chính trong nước, quốc tế để huy động nguồn lực và xây dựng cơ chế tài chính bền vững cho các hoạt động bảo vệ tầng ozone, giảm phát thải và làm mát bền vững…

Bảo Hân