Quảng Ngãi: Hệ lụy lớn từ nuôi trồng thủy sản tự phát

Cá bớp chết hàng loạt tại vùng cảng Dung Quất, huyện Bình Sơn được người nuôi vớt lên bán tháo giá rẻ. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Thiệt hại nặng nề

Từ đầu tháng 10, tình trạng cá bớp nuôi lồng bè chết hàng loạt khu vực nuôi cảng biển Dung Quất đã khiến người nuôi thiệt hại nặng nề.

Theo báo cáo UBND huyện Bình Sơn, đã có gần 100 hộ nuôi thiệt hại, với lượng cá chết hơn 30 tấn, trọng lượng mỗi con đạt 1 – 3 kg, khi chỉ còn vài tháng là xuất bán dịp Tết. Mặc dù mẫu xét nghiệm cá được công bố không phát hiện virus gây bệnh hoại tử thần kinh, người nuôi có thể bán vớt vát vốn, tuy nhiên, giá cá tại lồng cũng chỉ 60.000 đồng/kg đối với cá bớp nhỏ và 100.000 đồng/kg với cá đạt 2 – 3 kg, trong khi giá thị trường hiện nay là 220.000 đồng/kg, người nuôi lỗ nặng.

Ông Huỳnh Phố (xã Bình Thạnh, huyện Bình Sơn) nuôi 2.500 con trong 8 lồng, trọng lượng 2,5 – 3 kg, góp vốn cùng với ông Trần Nô (xã Nghĩa An, TP.Quảng Ngãi), nuôi năm đầu tiên. Thế nhưng, chỉ sau đêm mưa lớn kéo dài, nước từ thượng nguồn sông Trà Bồng đổ về đã khiến cá chết hàng loạt. Ông Phố cho biết: “Khi mưa xuống, tôi sợ cá bớp bị nhiễm nước ngọt nên đã kéo xuống vùng nước mặn để nuôi, ai ngờ chỉ sau vài đêm cá chết hàng loạt không rõ nguyên nhân”. Ông Phố đã bán hơn 1.000 con cá, thiệt hại gần 3 tỷ đồng.

Ông Đỗ Thiết Khiêm, Phó Bí thư Huyện ủy Bình Sơn, cho biết, theo nhiều người có kinh nghiệm nuôi cá, trước thời điểm cá chết vài ngày, tại Quảng Ngãi có mưa kéo dài, nước từ thượng nguồn đổ về kèm tạp chất có bùn, phù sa. Trong khi đó, cá bớp nuôi môi trường nước lợ, gặp nước ngọt, thay đổi môi trường đột ngột. Cá có dấu hiệu bỏ ăn, đổi màu da và nguy cơ chết cao.

Cảnh báo ô nhiễm

Năm 2017, UBND huyện Bình Sơn đã tập trung chỉ đạo chấm dứt tình trạng nuôi trồng thủy sản không theo quy hoạch, đồng thời chỉ đạo chấm dứt nuôi cá lồng trên vùng biển huyện Bình Sơn. Theo đó,UBND huyện đã tổ chức họp người dân nuôi cá tại thôn Sơn Trà (xã Bình Đông) để các hộ tự tháo dỡ lồng bè, chấm dứt việc nuôi cá để hạn chế thiệt hại do dịch bệnh, ô nhiễm môi trường nước… Tuy nhiên, tại thời điểm UBND huyện xuống kiểm tra tình trạng nuôi cá bớp chết hàng loạt, thì vẫn còn 258 ô, lồng nuôi.

Các ngành chức năng cũng đã đưa ra khuyến cáo về khu vực nuôi này, vùng cảng Dung Quất nằm ở hạ lưu sông Trà Bồng, luôn ảnh hưởng của thủy triều xâm nhập qua cửa biển Sa Cần gồm các xã Bình Chánh, Bình Thạnh, Bình Đông, Bình Thuận, Bình Dương, Bình Trị, Bình Phước thuộc huyện Bình Sơn. Tuy nhiên, trong những năm tới vùng này sẽ bị ảnh hưởng của khu kinh tế Dung Quất, do đó sẽ giảm dần diện tích nuôi trồng thủy sản.

Khu kinh tế Dung Quất cũng là một địa điểm có thể gây tác động xấu tới môi trường nuôi trồng thủy sản ở các khu vực lân cận do nguồn chất thải của các nhà máy làm ảnh đến môi trường nước. Ngoài ra, chất thải sinh hoạt của các cụm công nghiệp, làng nghề, khu đô thị mới Vạn Tường cũng sẽ gây tác động không nhỏ tới môi trường cho nuôi trồng thủy sản.

Mặc dù năm 2017, tình trạng cá bớp chết cũng đã diễn ra, nhưng nhiều người dân vẫn tiếp tục thả nuôi đối tượng này. Điều đáng nói là tình trạng cá chết chỉ diễn ra ở cá bớp. Nguyên nhân theo nhiều người nuôi có kinh nghiệm, do cá bớp sống tầng nổi, thấy thức ăn là ăn ngay, khi gặp nước ô nhiễm thì cá có dấu hiệu bỏ ăn, sức đề kháng yếu, dẫn đến chết. Một số loài cá khác như cá chim, cá mú sống ở tầng nước sâu hơn, tránh được ảnh hưởng ô nhiễm và sức đề kháng cao hơn thì ít bị ảnh hưởng.

Toàn tỉnh Quảng Ngãi có  khoảng 4.675 ha diện tích tiềm năng nuôi trồng thủy sản, trong đó nuôi thủy sản nước ngọt khoảng 3.540 ha; nuôi mặn, lợ khoảng 1.135 ha. Tuy nhiên, môi trường nước trên địa bàn tỉnh hiện nay đang bị ô nhiễm rất nghiêm trọng, đặc biệt ven biển ở một số vùng đang bị ô nhiễm đến mức báo động do chất thải phát sinh từ các hoạt động kinh tế xã hội. Rác thải sinh hoạt, cặn dầu, chất thải rắn và các chất tẩy rửa từ tàu thuyền cập bến ở các cảng cá đều được đổ ra biển.

Bên cạnh đó, tại các cảng cá, nơi thường xuyên diễn ra hoạt động mua bán hải sản, nhưng cơ sở hạ tầng kỹ thuật còn yếu kém, chưa đầu tư hệ thống xử lý nước thải, rác thải, một khối lượng lớn rác thải bị vứt vương vãi trên bờ, dưới nước bốc mùi hôi thối, ảnh hưởng đến đời sống, sinh hoạt của hàng trăm hộ dân ven biển và khiến chất lượng nuôi trồng thủy sản giảm sút, dịch bệnh và ô nhiễm gia tăng. Do vậy, nhiều năm qua, các huyện, xã cũng phối hợp vận động người dân không nuôi trồng thủy sản gần khu vực thi công dự án hay các vùng không nằm trong quy hoạch nuôi, nhằm tránh thiệt hại, thế nhưng, nhiều người dân vẫn bất chấp cảnh báo, dẫn đến những thiệt hại kinh tế rất lớn.

Box: Bà Đỗ Thị Thu Đông, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Quảng Ngãi, cho biết, vùng biển huyện Bình Sơn là khu vực cảng biển, gần các dự án, nên huyện không có chủ trương đưa vào quy hoạch nuôi trồng thủy sản. Đồng thời, người nuôi sẽ chịu nhiều thiệt thòi do không được nhận hỗ trợ Nhà nước vì nuôi ngoài vùng quy hoạch, huyện cũng sẽ không xem xét đối với việc cải tạo vùng nuôi hay phân phối con giống thủy sản…