Xuất khẩu cá tra cuối năm: Chậm hay ế?

Các DN cá tra đang vào giai đoạn “nước rút” để hoàn thành các chỉ tiêu đề ra cho năm 2012. Tuy nhiên, trên tờ báo Sài Gòn tiếp thị số ra ngày 24/10/2012 lại đăng bài “Mùa XK cá tra cuối năm: Hàng ế chất đầy kho lạnh”, cho rằng XK thuỷ sản – nhất là mặt hàng cá tra – gần như đóng băng, hàng hoá tồn đọng kẹt cứng ở các kho lạnh, đồng thời cũng cho biết các DN đang chào bán giá cá tra XK từ 2,2 – 2,4 USD/kg – nghĩa là dưới giá thành sản xuất, nên các nhà máy đang ăn vào vốn… 

Tuy nhiên, nhiều DN thủy sản thông tin đến chúng tôi cho biết, kho lạnh chứa cá tra được nêu trong bài báo trên là các kho lạnh dịch vụ, tại đó các DN gửi cá tra thành phẩm vào để chuẩn bị XK theo các đơn hàng đã ký với các đối tác. Trên thực tế, hàng trữ kho chưa bán thường để ở kho của chính DN.

Bên cạnh đó, bài báo trên nói rằng “hàng ế chất đầy kho lạnh“ nhưng không đưa ra được con số hàng tồn kho cụ thể là bao nhiêu và đó là hàng tồn kho chờ XK hay hàng tồn kho không bán được?

Kho trống còn nhiều

Trao đổi với lãnh đạo một số DN có kinh doanh kho lạnh tại thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh Long An, Bình Dương, chúng tôi được biết các kho lạnh tại đây vẫn còn trống và vẫn đang tiếp tục nhận hàng thủy sản nói chung và cá tra nói riêng từ các nơi gửi vào.

Ông Trần Hoàng Phi, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại XNK Hoàng Lai (tỉnh Long An) cho biết, do ảnh hưởng của thị trường NK nên lượng cá tra thuê kho lạnh của công ty để bảo quản trước khi XK hiện nay giảm so với thời gian này của những năm trước. Công ty đang tích cực tìm kiếm các nguồn hàng thực phẩm đông lạnh khác đưa vào những kho lạnh còn trống để bù đắp lượng hàng cá tra thuê kho bị sụt giảm.

Tương tự như vậy, kho lạnh của Công ty TNHH Lotte – Sea Logistics (tỉnh Long An)  hiện cũng vẫn còn trống chỗ cho các DN cần gửi hàng cá tra, thủy sản cũng như các mặt hàng nông sản khác.

Công ty TNHH Swire Cold Storage Việt Nam (tỉnh Bình Dương) có kho lạnh với sức chứa 36.000 pallets, trong đó 3.000 pallets trữ cá tra tương đương 1.500 tấn cá tra thành phẩm. Công ty này cho biết, cá tra của các DN gửi tại kho lạnh của công ty chủ yếu là chờ để XK và trên thực tế, các lô hàng đó liên tục được nhập vào và xuất ra khỏi kho của công ty.

Công ty Preferred freezer Services – Việt Nam (thành phố Hồ Chí Minh) khẳng định,  cá tra gửi ở kho lạnh dịch vụ của công ty đều là hàng chờ xuất, và nếu DN nào gửi hàng tồn không bán được vào kho của công ty thì DN đó chắc khó có thể chịu được phí tổn vì phí lưu kho của công ty khá cao.

Theo ý kiến của các DN, hiện nay khó có khả năng có cá tra tồn kho không XK được vì với trên 600.000 tấn cá tra thành phẩm XK mỗi năm, nghĩa là trung bình mỗi tháng xuất khoảng 50.000 tấn, sẽ phải có 75.000 tấn cá tra thành phẩm thường xuyên lưu trong các kho lạnh dịch vụ để chờ XK. Đó là chưa kể khi có các lô hàng được xuất ra sẽ có các lô hàng khác được nhập vào để chuẩn bị xuất, cũng như lượng cá còn dự trữ trong kho lạnh của các DN ở địa phương.

Mỗi tấn cá tra thành phẩm trị giá 50 triệu đồng. Theo tính toán của một số DN, với 75.000 tấn cá tra thành phẩm lưu trong kho lạnh dịch vụ để chờ xuất, cùng với 50.000 tấn cá đã XK nhưng chưa thanh toán tiền và 25.000 tấn cá dự trữ trong kho lạnh của các DN, tổng cộng có khoảng 150.000 tấn cá tra thành phẩm, tương đương 7.500 tỷ đồng.

Ngoài ra, theo tính toán còn khoảng 150.000 tấn cá tra sẽ được thu hoạch vào cuối năm, trị giá khoảng 3.000 tỷ đồng. Như vậy, tổng giá trị cá tra khoảng 10.500 tỷ đồng. Con số này phù hợp với số tiền 12.000 tỷ đồng hiện được các ngân hàng thông báo cho ngành cá tra vay.

Giá bán cá 2,4 USD/kg là có lãi

Đó là khẳng định của nhiều DN cá tra. Tuy nhiên hiện có rất ít DN bán cá với giá này vì với giá bán như vậy, định mức chế biến cá tra chỉ từ 2,0 đến 2,1 nhưng chất lượng sản phẩm sẽ không đảm bảo. Sản phẩm giá thấp đương nhiên chất lượng sẽ không tốt vì “tiền nào của ấy”, và điều đó sẽ ảnh hưởng tới hình ảnh của sản phẩm cá tra trên thị trường thế giới.

Hầu hết DN đều phải chịu trách nhiệm xã hội đối với hàng nghìn lao động trong DN và vì tiền vốn là của họ nên DN không thể “ăn vào vốn” để làm mất cân đối tài chính của DN hoặc dẫn tới phá sản.

Tuy nhiên, thời gian gần đây đã có một số ít DN bán tháo hàng với giá thấp hơn giá thành do sức ép từ việc siết chặt tín dụng và bị liên tục đòi nợ của các ngân hàng.

Theo ông Nguyễn Nho Minh Cảnh – Phó Giám đốc Công ty TNHH Bình Long, hiện nay định mức chế biến cá tra XK sang Châu Âu dao động trong khoảng 2,4 – 2,6 tùy nhà máy và giá bán khoảng 2,6 USD/kg.

EU – thị trường lớn nhất NK cá tra của Việt Nam – trong thời gian gần đây đã sụt giảm mạnh về khối lượng và giá trị NK vì nguyên nhân chủ yếu do kinh tế Châu Âu chưa hồi phục. Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, XK cá tra sang Châu Âu 9 tháng đầu năm nay đạt 321,1 triệu USD, giảm 21% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy giá trị XK cá tra sang Châu Âu giảm nhưng giá trung bình XK sang thị trường này lại có xu hướng tăng và điều đó đã góp phần làm ổn định giá XK cá tra sang các thị trường khác. Theo số liệu của Eurostat, giá XK cá tra philê đông lạnh của Việt Nam sang Châu Âu ở quanh mức 2,10 – 2,16 euro/kg trong 6 tháng đầu năm 2012, tăng so với 1,81 – 2,06 euro/kg cùng kỳ năm ngoái.

Nhiều DN cho biết, giá cá tra XK đang nhích dần lên so với năm 2011. Hiện nay, các DN đang đề nghị với đối tác giá chào bán tăng 8-10% so với giá chào bán hồi cuối tháng 9 vừa qua.

Tuy nhiên, việc xuất hiện một số ít DN bán tháo sản phẩm để thu hồi vốn trong bối cảnh giá thành sản xuất tăng quá nhanh, nguồn vốn hạn hẹp như hiện nay, nếu không có biện pháp ngăn chặn, sẽ dẫn đến hệ lụy là ngành cá tra sẽ ngày càng khó khăn. Trước tình hình này, nếu cơ quan nhà nước không có động thái là đưa ra điều kiện XK cá tra theo hướng xây dựng và kiểm soát giá sàn, có chế tài xử phạt khi DN vi phạm giá sàn, thì giá trị thực của cá tra và uy tín của ngành cá tra sẽ sụt giảm, đầu ra sản phẩm này sẽ bị thu hẹp. Giá cá tra XK liên quan chặt chẽ đến chất lượng sản phẩm. Vì vậy, quản lý giá XK cá tra phải đồng thời với quản lý chất lượng cá tra XK để giữ vững được hình ảnh cá tra Việt Nam trên thị trường thế giới.