Kiến nghị “xem xét gỡ oan” cho người bán cá tra bị khởi tố 11 năm

Viện tối cao phản đối, tòa cấp cao trả hồ sơ

Theo hồ sơ, tháng 9/2009, doanh nghiệp Vạn Hưng của vợ chồng bà Huỳnh Dù Táng và ông Khưu Chí Thức ở xã Vĩnh Châu (Vĩnh Châu, Sóc Trăng) mua 335.317 kg cá tra, với 4.929.159.900 đồng của bà con nuôi cá ở quận Thốt Nốt (Cần Thơ). Hơn một năm sau, bên mua còn nợ 1.630.000.000 đồng. Những người bán cá giao cho bà Phạm Thị Mai làm đại diện đi đòi nợ. Vợ chồng bà Táng và ông Thức không có tiền trả nên thỏa thuận bán nhà máy 5.500.000.000 đồng cho bà Mai, tiền nợ cá thành tiền đặt cọc. Ngày 20/1/2011, hai bên ký hợp đồng mua bán nhà máy, qua UBND xã Vĩnh Châu xác nhận. 

Thực hiện cam kết hợp đồng, ngày 19/2/2011, bà Mai cùng một số người đến tháo dỡ thiết bị nhà máy. Có thiết bị lớn không thể đưa qua cửa chính, bà Mai cho đập tường nhà xưởng để đưa ra. Lúc đó, vợ chồng bà Táng và ông Thức lánh mặt, bảo vệ nhà máy điện báo công an địa phương cho rằng bị đe dọa lấy tài sản.

Bà Mai và ông Tùng kêu oan trước trụ sở VKSND tỉnh Sóc Trăng

Ngày 13/4/2011, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Sóc Trăng khởi tố vụ án hình sự; ngày 21/7/2011 khởi tố bị can bà Mai về tội “Cưỡng đoạt tài sản, cố ý làm hư hỏng tài sản”. Trong những người bán cá tham gia tháo nhà máy có ông Võ Thanh Tùng cũng bị khởi tố bị can với tội danh trên. Năm 2012, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Sóc Trăng có kết luận điều tra, VKSND tỉnh Sóc Trăng ra cáo trạng. Ngày 22/3/2013, TAND tỉnh Sóc Trăng xử sơ thẩm, phạt bà Mai 7 năm 6 tháng tù, ông Tùng 1 năm tù về hai tội. Bản án sơ thẩm bị TAND tối cao tại TP Hồ Chí Minh xử phúc thẩm tuyên hủy ngày 26/09/2013, trả hồ sơ điều tra lại.

Quá trình điều tra lại, tội “Cố ý làm hư hỏng tài sản” được hủy bỏ, cáo trạng của VKSND tỉnh Sóc Trăng ngày 8/10/2015 chỉ truy tố tội “Cưỡng đoạt tài sản”. Ngày 18/11/2015, TAND tỉnh Sóc Trăng xử sơ thẩm lần hai phạt bà Mai 7 năm tù, ông Tùng 1 năm tù. Bản án sơ thẩm này tiếp tục bị TAND cấp cao tại TP Hồ Chí Minh xử phúc thẩm ngày 18/8/2016 hủy bỏ, trả hồ sơ để điều tra lại.

Vụ án có nhiều tranh cãi nên ngày 16/10/2017, Cơ quan CSĐT (C44B) Bộ Công an gửi công văn và hồ sơ sang VKSND tối cao “để trao đổi về quan điểm giải quyết”. Ngày 21/12/2017, VKSND tối cao có Công văn số 6293 /VKSTC-V2 cho rằng: “Chưa đủ căn cứ để kết luận các bị can Phạm Thị Mai, Võ Thanh Tùng về tội “Cưỡng đoạt tài sản” hoặc tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản”, và “yêu cầu Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Sóc Trăng tiếp tục điều tra đầy đủ chứng cứ chứng minh ý thức chủ quan của chủ doanh nghiệp Vạn Hưng trong việc hợp đồng bán nhà máy với bị can Phạm Thị Mai”.

Đến ngày 24/3/2020, với lý do “đã hết thời hạn điều tra vụ án mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm”, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Sóc Trăng ra quyết định đình chỉ điều tra bị can với bà Mai, ông Tùng. Ngày 29/6/2020, Chánh án TAND tỉnh Sóc Trăng thông báo thụ lý hồ sơ yêu cầu bồi thường của bà Mai và ông Tùng, sau đó cử người giải quyết bồi thường.

Thế nhưng, ngày 3/8/2020 Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Sóc Trăng với sự phê chuẩn của VKSND tỉnh Sóc Trăng lại có quyết định thay đổi quyết định khởi tố bị can với bà Mai, ông Tùng từ tội “Cưỡng đoạt tài sản” sang tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản”. Cùng ngày có quyết định phục hồi điều tra bị can hai người. 

Tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản”

Trong công văn gửi Cơ quan CSĐT (C44B) Bộ Công an như đề cập ở trên, VKSND tối cao khẳng định: “Chưa đủ căn cứ để kết luận các bị can Phạm Thị Mai, Võ Thanh Tùng về tội “Cưỡng đoạt tài sản” hoặc tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản”. Bởi vì: “Trong các biên bản sự việc ngày 22/2/2011, 28/2/2011, 1/3/2011 do Công an xã Vĩnh Châu lập, không thể hiện việc bị can Mai, Tùng và những người được thuê có hành vi đe dọa hoặc dùng thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần của bảo vệ doanh nghiệp”; “Bị can Phạm Thị Mai đã thuê người tháo gỡ và lấy những tài sản phù hợp với giấy tờ cam kết và hợp đồng đã ký với chủ doanh nghiệp”. 

Bà Mai với đơn kêu oan tại văn phòng luật sư

Cáo trạng số 04 /CT-VKSST-P1 ngày 8/12/2020 của VKSND tỉnh Sóc Trăng truy tố bà Mai và ông Tùng tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản”. Lập luận như sau: “Đến thời hạn cam kết Thức và Táng không thực hiện hợp đồng mua bán tài sản theo thỏa thuận. Tuy nhiên, đó chỉ là hành vi vi phạm hợp đồng mua bán trong giao dịch dân sự nhưng bị can Mai thuê nhiêu người đến doanh nghiệp Vạn Hưng tự ý tháo gỡ lấy tài sản. Hành vi của bị can Phạm Thị Mai chưa được sự đồng ý của Huỳnh Dù Táng, Khưu Chí Thức là chủ sở hữu doanh nghiệp Vạn Hưng và người bảo vệ là ông Trần Thại”. 

“Giữa bị can Võ Thanh Tùng với Huỳnh Dù Táng và Khưu Chí Thức là chủ doanh nghiệp Vạn Hưng cũng có hợp đồng mua bán cá tra nguyên liệu, phía Vạn Hưng còn nợ tiền của bị can Tùng là 399.700.000 đồng. Ngày 1/3/2011 bị can Tùng đến doanh nghiệp Vạn Hưng để lấy tiền cá, thấy tài sản của Vạn Hưng bị người khác tháo gỡ lấy đi gần hết, Tùng cho rằng người khác lấy được Tùng cũng lấy được nên Tùng thuê nhiều người, xe tải vào lấy tài sản trị giá 56.196.336 đồng là hành vi công nhiên chiếm đoạt tài sản”.

Cáo trạng tuy tố theo điều 172 Bộ Luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017, bà Mai bị khép vào điểm a khoản 4 có thể bị phạt tù từ 12 – 20 năm; ông Tùng vào điểm a khoản 2 có thể bị phạt tù từ 5 – 7 năm.

Kiến nghị “xem xét để gỡ oan”

Luật sư Nguyễn Trường Thành bào chữa cho bà Mai và ông Tùng có đơn gửi nhiều cơ quan tố tụng ở tỉnh Sóc Trăng và Trung ương kiến nghị “xem xét để gỡ oan cho công dân theo quy định của pháp luật”.

Phân tích của Luật sư Thành, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Sóc Trăng đình chỉ điều tra với lý do “thời hạn điều tra đã hết mà không chứng minh được bị can thực hiện hành vi phạm tội” theo Điều 230 Bộ luật tố tụng hình sự. Sau đó lại phục hồi điều tra với việc thay đổi tội danh khi thời hạn điều tra đã hết là trái quy định Điều 230.

Về nội dung, theo Luật sư Thành, Cơ quan CSĐT và VKSND tỉnh Sóc Trăng đã kết luận bà Mai, anh Tùng không phạm tội “Cưỡng đoạt tài sản” đương nhiên cũng không phạm tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản” vì hai tội danh này có một điểm chung là cơ quan tiến hành tố tụng phải chứng minh “Bà Mai, anh Tùng chiếm đoạt” nhưng thực tế đã xác định là không chứng minh được.

“Việc phục hồi điều tra, thay đổi khởi tố bị can của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Sóc Trăng có sự phê chuẩn của VKSND tỉnh Sóc Trăng đối với bà Mai và anh Tùng để tiến hành điều tra tội “Công nhiên chiếm đoạt tài sản” là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng và tiếp tục gây oan sai cho họ. Nên đề nghị đình chỉ điều tra bị can đối với bà Mai và anh Tùng”, kiến nghị của Luật sư Thành.