Xuất khẩu thủy sản bị ảnh hưởng bởi xung đột Nga – Ukraine

Thương mại nông nghiệp gặp khó

Theo Bộ NN&PTNT cho biết căng thẳng Nga – Ukraine khiến thương mại nông nghiệp Việt Nam với 2 quốc gia này có thể bị suy giảm đáng kể. Cụ thể, những tác động đó đến từ việc ngắt hệ thống thanh toán quốc tế (SWIFT) các ngân hàng quốc tế lớn của Nga; phong tỏa tài sản của các ngân hàng tập đoàn lớn; ngăn cản xuất nhập khẩu; ngừng cung cấp tín dụng; đứt gãy chuỗi cung ứng, sự mất giá của đồng RUB, tăng lạm phát, bất ổn thị trường chứng khoán toàn cầu… 

Theo đó, Việt Nam cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi các rủi ro về thanh toán quốc tế, đứt gãy chuỗi cung ứng trong xuất nhập khẩu bởi các hãng tàu lớn đã tuyên bố không vận chuyển đi và đến Nga, dẫn đến tăng chi phí vận chuyển; tăng chi phí đầu vào nhập khẩu đối với hàng hóa cơ bản và nhu cầu suy giảm ở Nga, Ukraine và các nước liên quan.

Trước thực tế trên, Bộ NN&PTNT đề nghị các doanh nghiệp theo dõi sát tình hình, phối hợp chặt chẽ với Hiệp hội ngành hàng và Ngân hàng Nhà nước để hỗ trợ trong việc thanh toán khi có hàng xuất khẩu đi Nga nhưng giao dịch tài chính đang bị đình trệ. Hướng đến giải pháp xử lý khó khăn trước mắt do ngưng trệ thị trường Nga và Ukraine; giải pháp đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, kể cả các thị trường trước đây có lượng nhập khẩu khá lớn (EU, Trung Quốc, Trung Đông,…) từ Nga, Ukraine đối với các mặt hàng nông nghiệp.

Tạm dừng xuất khẩu cá tra sang Nga

Ảnh minh họa

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), năm 2021, Nga là một trong những thị trường tiềm năng trong xuất khẩu cá tra của Việt Nam với giá trị đạt 32,5 triệu USD, tăng 72,5% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, bắt đầu sang năm 2022, xuất khẩu cá tra sang thị trường này lại đang gặp sự cố và ẩn chứa nhiều bất ổn.

Cụ thể, đầu năm nay, có 5 doanh nghiệp cá tra Việt Nam tham gia xuất khẩu sang thị trường Nga. Tuy nhiên, trong tháng 1/2022, giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường này chỉ đạt 2,18 triệu USD, giảm 29,8% so với cùng kỳ năm 2021. Sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine thì tình hình xuất khẩu cá tra Việt Nam sang thị trường này đang tạm thời bị gián đoán và gặp rất nhiều khó khăn.

Hiện nay, các doanh nghiệp tạm ngưng kí các đơn hàng cá tra xuất khẩu đi Nga cho dù nhiều nhà nhập khẩu vẫn mong muốn tiếp tục hợp tác.

Các hãng tàu biển cũng đã thông báo không nhận vận chuyển container hàng đi Nga vì rủi ro rất cao khi các lô hàng có thể bị giữ lại tại Cảng Rotterdam trước khi tới được hai cảng biển lớn của Nga là Saint Petersburg và Vladivostok.

Hơn thế, hiện nay, giá cá tra nguyên liệu tại ĐBSCL đã tăng lên mức 32.000 đồng/kg do nguồn cá tra nguyên liệu khan hiếm. Vì vậy, doanh nghiệp không thể mua được nguyên liệu do giá tăng mạnh. 

Nhiều thị trường lớn khác cũng đang có nhu cầu nhập khẩu cá tra lớn tuy nhiên các nhà máy không đủ nguyên liệu cho chế biến, chưa nói tới đủ cá thành phẩm xuất khẩu đi Nga trong bối cảnh căng thẳng chiến sự như hiện nay.

Xuất khẩu cá ngừ bị gián đoạn

Các doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ thuộc VASEP cho biết, sau khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra, một số đơn hàng cá ngừ đã xuất đi phải quay trở lại. Hiện, xuất khẩu của cá ngừ sang Nga và Ukraine phải tạm dừng do lo ngại rủi ro về giao dịch ngân hàng và chuỗi cung ứng cho sản xuất và xuất nhập khẩu bị đứt gãy.

Ảnh minh họa

Thời điểm này, các doanh nghiệp đang phải theo dõi tình hình để xử lý hàng tồn hoặc tìm hướng xuất khẩu sang các thị trường khác.

Cùng với việc đứt gãy nguồn cung xuất khẩu sang Nga và Ukraine, theo VASEP, 2 nước này đang là nhà cung cấp dầu hướng dương quan trọng nhất cho thị trường toàn cầu, trong đó có Việt Nam, vì vậy nếu cuộc xung đột tiếp tục căng thẳng giá của hầu hết các loại dầu thực vật phục vụ cho chế biến cá ngừ đóng hộp sẽ tăng cao nhất từ trước đến nay. Từ đó, chi phí chế biến cá ngừ xuất khẩu cũng sẽ tăng cao.

Xuất khẩu tôm gặp khó

Nga hiện đứng thứ thứ 9 về nhập khẩu tôm của Việt Nam, chiếm tỷ trọng 1% trong tổng giá trị xuất khẩu tôm của nước ta. Tính tới 15/2, xuất khẩu tôm sang Nga đạt 3,3 triệu USD, đã giảm 23% so với cùng kỳ năm 2021. 

Mặc dù Nga được coi là một trong những thị trường tiềm năng của tôm Việt Nam, tuy nhiên số doanh nghiệp được cấp phép xuất khẩu vào thị trường này còn hạn chế. Nguyên nhân là do các thủ tục đăng ký phức tạp, thời gian xét duyệt kéo dài, các hàng rào phi thuế quan như quy định an toàn thực phẩm, kiểm dịch chất lượng của Nga khá chặt chẽ theo quy định riêng của Nga cũng như theo VN- EAEUFTA…

Minh Hiếu