Lời giải nào cho vùng nghêu Gò Công?

Thiếu nghêu giống cỡ lớn

Ông Trần Văn Vinh, một nông dân có kinh nghiệm nuôi nghêu hàng chục năm, có trại sản xuất nghêu giống có tiếng ở ấp Cầu Muống, xã Tân Thành, huyện Gò Công Đông (Tiền Giang) cho biết, hiện nay vùng biển này chỉ còn nuôi nghêu thịt được khoảng 6 tháng, tức là bắt đầu thả nghêu giống từ tháng 5 – 6 dương lịch và thu hoạch vào tháng 12 trong năm, chậm nhất là tháng 1 năm sau.

Thiếu nghêu giống cỡ lớn cho vùng nuôi nghêu ven biển Gò Công   

Trước đây, khi nghêu nuôi phát triển bình thường thì người nuôi nghêu có thể mua nghêu giống cỡ 2.000 – 5.000 con/kg thả nuôi quanh năm với thời gian nuôi bình quân một năm rưỡi mới cho thu hoạch nghêu cỡ 40 – 60 con/kg. Hiện nay, để đáp ứng mùa vụ thả nuôi chỉ trong 6 tháng, người nuôi nghêu cần nghêu giống cỡ 100 – 120 con/kg thả nuôi để kịp thu hoạch trong năm, nhằm tránh dịch bệnh.

Từ năm 2011 đến nay, Tổng cục Thủy sản cũng như cơ quan chức năng địa phương đã khuyến cáo người nuôi tuyệt đối không thả nuôi nghêu từ tháng 1 đến tháng 3 âm lịch; cỡ giống thả nuôi 150 – 200 con/kg; mật độ 400 – 600 con/m2 để tránh thời điểm nghêu chết hàng loạt hằng năm. Tuy nhiên, vấn đề khó khăn ở đây là nghêu giống cỡ lớn từ 100 đến 600 con/kg rất hiếm. Hầu như nghêu giống loại này trên thị trường là được thu hoạch san thưa từ những bãi nuôi nghêu thịt có mật độ quá dày nên số lượng không đáng kể và không đáp ứng được nhu cầu thả nuôi theo mùa vụ trong 6 tháng ở vùng biển Tân Thành.

Nuôi nghêu vẫn số một

Mùa vụ nuôi nghêu từ một năm rưỡi giảm xuống chỉ còn 6 tháng khiến nhiều người e ngại. Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Nhịn (Chín Nhịn), có 4 sân nghêu với diện tích 50 – 60 ha ở ấp Cầu Muống, xã Tân Thành, huyện Gò Công Đông lại cho rằng, “hiện nay nuôi nghêu vẫn là số một”. Theo ông, thời gian nuôi ngắn nhưng vòng vốn quay nhanh nên hiệu quả nuôi so với trước không giảm bao nhiêu. Hiện nay, vốn đầu tư 1 ha nghêu nuôi gồm: nghêu giống (chiếm 80 – 85% chi phí); nhân công san thưa, canh giữ, thu hoạch; tiền thuê đất, nhiên liệu… 100 – 150 triệu đồng tùy theo mật độ thả giống. Năng suất nghêu nuôi khu vực này 20 – 25 tấn/ha, với giá nghêu bình quân khoảng 20.000 đồng/kg thì doanh thu từ 1 ha nghêu cũng  400 – 500 triệu đồng.

Như vậy, sau khi trừ chi phí, người nuôi nghêu vẫn lãi 250 – 400 triệu đồng/ha. Nếu nghêu bán được 34.000 – 35.000 đồng/kg như cuối năm 2011 thì lợi nhuận tới 500 – 600 triệu đồng/ha.

Giải pháp nào?

Bài toán lợi nhuận đã rõ. Hiệu quả nuôi nghêu hấp dẫn. Vấn đề còn lại là làm sao có đủ nguồn nghêu giống kích cỡ lớn để đảm bảo thời gian từ khi thả giống đến khi thu hoạch chỉ trong vòng 6 tháng.

Lời giải cho vùng nuôi nghêu đã có nhưng thực hiện không dễ

Liên quan vấn đề này, ông Trần Văn Vinh cho biết, ông đang cùng nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước nghiên cứu quy trình ương nghêu giống trong ao theo mô hình khép kín bằng cách chỉ lấy nước vào ao một lần để tránh tác động từ môi trường bên ngoài, đồng thời chủ động cung cấp tảo nhân tạo làm thức ăn cho nghêu. Đến khi nghêu đạt cỡ 100 – 120 con/kg và vào thời điểm thích hợp sẽ bán cho nông dân thả nuôi tại các bãi nuôi ven biển.

Theo ông Vinh, ưu điểm của mô hình này là chỉ lấy nước một lần khi các yếu tố môi trường thuận lợi và nguồn thức ăn của nghêu là tảo được cung cấp từ nguồn tảo nuôi trong bể nên hoàn toàn cách biệt với tự nhiên. Chính vì vậy, khi nghêu ngoài tự nhiên chết thì nghêu trong ao vẫn bình thường. “Đây có thể coi là mô hình gia hóa con nghêu giống như heo, gà, vịt…, bởi nghêu được tách biệt với môi trường tự nhiên và được con người cung cấp thức ăn một cách chủ động. Gia súc, gia cầm gia hóa được thì sao nghêu không gia hoá được?”, ông Vinh nói.

Về hiệu quả hoạt động sản xuất, ương dưỡng nghêu giống, một chuyên gia nông nghiệp cho biết, hiệu quả kinh tế từ các hoạt động này cao không thua bất kỳ ngành công nghiệp nào. Nếu được đầu tư bài bản, nghiên cứu đến nơi đến chốn thì hoạt động sản xuất, ương dưỡng nghêu giống sẽ siêu lợi nhuận, bởi hiện nay một số trại sản xuất nghêu giống quy mô đầu tư chỉ dưới 1 tỷ đồng, quy trình sản xuất giống chỉ đạt tỷ lệ sống khoảng 15% nhưng lợi nhuận hàng năm đã 5 – 6 tỷ đồng. Mặt khác, hoạt động sản xuất, ương dưỡng nghêu giống cũng cần số lượng lao động lớn nên sẽ góp phần giải quyết việc làm cho người dân địa phương.

Do đó, để giải quyết vấn đề con giống cho vùng nuôi nghêu, nhất là con giống cỡ lớn, Nhà nước cần có quy hoạch “khu công nghiệp” sản xuất, ương dưỡng nghêu giống ở những vùng có điều kiện tự nhiên thuận lợi (chẳng hạn vùng nuôi nghêu không chết các năm qua ở xã Phú Tân, huyện Tân Phú Đông, tỉnh Tiền Giang); trong đó, có chính sách ưu đãi về vốn, nhân lực, khoa học công nghệ, thuế… để thu hút mọi người, mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh nghêu.

Làm được điều này, sẽ không chỉ cung ứng đủ lượng nghêu giống cỡ lớn giúp nghề nuôi nghêu phát triển bền vững, đem lại nguồn ngoại tệ từ hoạt động chế biến nghêu xuất khẩu, mà còn góp phần duy trì việc làm cho hàng vạn lao động tham gia nghề nghêu hiện tại và hàng ngàn lao động mới nếu các “khu công nghiệp” này được thành lập.