Xóa mù chữ bên phá Tam Giang

Trước đây, do hoàn cảnh khó khăn, với đặc thù của cuộc sống lênh đênh vùng sông nước, không có điều kiện học hành, nên hầu hết người dân làng chài bên phá Tam Giang đều không biết con chữ. Giờ đây đã khác.

Lênh đênh sông nước Tam Giang – Ảnh: Trần Đỗ Nghĩa

Đến với nguồn sáng

Bà Hồ Thị Thủy (46 tuổi, lớp trưởng lớp xóa mù chữ thôn Ngư Mỹ Thạnh, xã Quảng Lợi) kể: “Cách đây 2 năm, khi vào bệnh viện thăm con gái đang sinh, tui đứng loay quay ở trước khoa sản nhưng do không biết chữ nên không biết đâu để đi vô. Hỏi y tá thì bị quát “đây là khoa sản chứ đâu nữa””. Thế là sau đó bà Thủy liền vận động 5 cặp thanh niên không biết chữ khác trong làng đến tìm thầy Hồ Quang Chính (giáo viên Trung tâm Giáo dục thường xuyên Quảng Điền), bày tỏ mong muốn thầy truyền cho con chữ để giải tỏa nỗi bực tức đó. Từ đó, lớp học của thầy Chính thu hút số lượng lớn “học sinh” tới học. Có thời điểm, số lượng “học sinh” lên đến hơn 50 người. Do học ở nhà cộng đồng văn hóa thôn nên không đủ sức chứa, đành phải chia thành 2 lớp. Cứ thế, 2 năm qua, rất nhiều người dân làng Ngư Mỹ Thạnh đã được tiếp cận con chữ.

Về thôn Vạn Hạ Lang (xã Quảng Phú) khi trời đã sập tối, chúng tôi bắt gặp hình ảnh những chú, những bác, cô, dì dắt theo con, cháu cầm trên tay cuốn vở đến ngôi trường Tiểu học số 1 Vạn Hạ Lang. Chị Phan Thị Hương (36 tuổi) hớn hở: “Mấy chú thấy tụi tui lớn tuổi như ri mà như con nít không. Thú thật, ban đầu bước vô lớp, tui ngại mà run lắm, nhưng chừ hết ngại rồi”. Chị Hương là một trong những người tham gia lớp học ở thôn Vạn Hạ Lang do thầy Lê Công Thăng (50 tuổi) đảm trách cách đây 2 năm. Khi được đề cập vấn đề vì sao lớn tuổi rồi mà vẫn học, chị quả quyết: “Học chứ. Học để biết chữ. Học để ra đường còn biết những biển cấm, thôi bị phạt vô duyên, rồi còn để tìm được đường nữa chứ”.

Với anh Hoàng Minh Nam (40 tuổi), anh đến với con chữ để ghi chép lại khi buôn bán chứ lớn tuổi rồi không nhớ nổi.

Nỗi niềm thầy trò

Công việc gắn liền với sông nước nên thời gian của bà con cũng không cố định. Bởi vậy, việc sắp xếp lịch học rất khó khăn. Để thu xếp 1 tuần học 3 buổi, học sáng hay chiều là vấn đề nan giải. Thầy Thăng cho biết thêm: “Thường ngư dân làm việc suốt ngày, chập tối mới về nên không thể sắp xếp được vào ban ngày. Đành phải học buổi tối. Mà học buổi tối thì bất tiện nhiều điều, như cúp điện, mưa gió, tối tăm…”.

Thầy Thăng đang truyền con chữ cho “học sinh”

 Lớp thầy Chính thì đỡ hơn chút ít. Hầu hết người dân thôn Ngư Mỹ Thạnh đều đánh bắt thủy sản vào buổi khuya. Họ giao lưu buôn bán lúc 3 giờ sáng. Tới chừng 6 giờ thì chợ tan. Tiện đó xếp học buổi sáng để người dân khỏi mất thời gian. Tuy vậy, một tuần lớp cũng chỉ duy trì được 3 buổi.

Sắp xếp lịch học đã khó, ổn định được lớp càng khó hơn. Thầy Chính tâm sự: “Do gia đình đông con, kinh tế lại không khá giả, nên khi biết ít chữ, bà con thường nghỉ học. Số lượng học viên dao động bất thường. Chúng tôi dạy phải phụ thuộc thời gian của bà con. Bởi thế, không nhất quán về chương trình dạy được. Ngoài ra, trình độ mỗi người khác nhau, không dạy gộp được. Một lớp học chung như vậy nhưng có khi phân ra thành cấp độ từ lớp 1 đến lớp 5 nên rất khó trong việc truyền con chữ”.

Cơ sở vật chất, dụng cụ học tập thiếu phần nào ảnh hưởng đến việc dạy và học. Hầu hết người dân khó khăn, rất khó để họ bỏ tiền ra mua sách vở, bút… Thường mỗi thầy đều bỏ tiền ra để photo sách rồi phát cho mỗi “học sinh”. “Phải học sách nguyên bản thì bài học mới hiệu quả hơn. Nhưng không có thì đành học sách photo. Mỗi lần photo sách như vậy tôi phải bỏ ra khoảng 500.000 đồng, số tiền tương đối lớn với một thầy giáo còn phải nuôi cả gia đình như tôi” – Thầy Thăng chia sẻ.

Dù biết tầm quan trọng của con chữ với đời sống nhưng người dân còn phải lao động kiếm sống, nuôi gia đình, con cái ăn học. “Tụi tui rất muốn theo học một cách ổn định để biết nhiều hơn còn về bảo ban con cái. Nhà thì nghèo, lại đông con. Phải làm việc cả ngày, mệt lắm. Chừ kiếm được đôi ba chữ, nghỉ học cái đã. Khi mô quên thì học tiếp! Khổ thế đấy!” – Anh Nam tâm sự.