Quảng Ninh: Tỷ lệ sử dụng phao xốp trong nuôi trồng thủy sản chỉ còn 1%

Chủ trương đúng đắn

Quảng Ninh có lợi thế phát triển NTTS. Hiện, tỉnh có khoảng 30.000 ha NTTS, tập trung ở 8/13 địa phương. Đặc biệt, bờ biển tỉnh Quảng Ninh dài 250 km, diện tích mặt biển trên 6.000 km2, diện tích 48.393 ha rừng ngập mặn và bãi triều có thể nuôi nhiều giống hải sản có giá trị kinh tế cao… Đây là lợi thế nổi trội để phát triển các hình thức nuôi lồng bè, nuôi đáy mà rất ít địa phương trong cả nước có được. Tuy nhiên, đã từ lâu, người nuôi thủy sản có thói quen sử dụng phao xốp để làm lồng bè. Mặc dù phao xốp là vật liệu có giá rẻ, dễ đầu tư, có độ nổi mặt nước tốt, nhưng độ bền sử dụng của phao trung bình chỉ 2 – 3 năm. Đồng thời, do NTTS bằng vật liệu phao xốp, lồng, bè gỗ nên mỗi khi mưa bão, người nuôi bị thiệt hại rất nặng nề. Ngoài ra, phao xốp bị phá hỏng, trôi dạt trên biển rất khó thu gom, gây ô nhiễm môi trường nước, ảnh hưởng hệ sinh thái. 

Quảng Ninh là tỉnh đầu tiên ban hành quy chuẩn địa phương về sử dụng vật liệu nổi trong NTTS. Ảnh: Toàn Vũ

Theo báo cáo của Tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN), hàng năm, các đơn vị thu gom khoảng 2.000 tấn rác từ vịnh Hạ Long, trong đó có khoảng 2/3 lượng rác là phao xốp, tre, nứa từ NTTS. Năm 2018, Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có lượng rác thải nhựa xả ra biển nhiều nhất trên thế giới, với khối lượng rác thải nhựa ra biển dao động trong khoảng 0,28 – 0,73 triệu tấn/năm, tương đương 6% tổng lượng rác thải nhựa ra biển và đứng thứ 4 trên 20 quốc gia cao nhất (Báo cáo của của Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP).

Tỷ lệ chuyển đổi phao xốp sang phao nhựa HPDE đạt trên 99%. Ảnh: STP

Nhằm sớm giải quyết vấn đề rác thải, đặc biệt là “xóa sổ” phao xốp trong hoạt động NTTS, ngày 31/8/2020, UBND tỉnh Quảng Ninh đã có Quyết định số 31 về ban hành quy chuẩn kỹ thuật địa phương về vật liệu sử dụng làm phao nổi trong nuôi NTTS lợ, mặn trên địa bàn tỉnh. Theo đó, quy định rõ lộ trình thực hiện là từ ngày 1/1/2021, các cơ sở NTTS lợ, mặn thực hiện đầu tư mới phải đáp ứng đúng theo quy chuẩn; từ ngày 1/1/2023, các cơ sở NTTS đang sử dụng vật liệu làm phao nổi không phù hợp sẽ phải thực hiện chuyển đổi toàn bộ vật liệu để đáp ứng yêu cầu của quy chuẩn. Đây được coi là giải pháp đột phá và cách làm mới của tỉnh Quảng Ninh trong việc quản lý, rà soát và giám sát chặt chẽ, giảm thiểu rác thải từ các vật liệu không thân thiện, không bền vững trên vùng biển. Quảng Ninh cũng là tỉnh đầu tiên trong cả nước ban hành quy chuẩn địa phương về sử dụng vật liệu nổi trong NTTS.

Phao nổi và lồng nuôi thủy sản bằng vật liệu nhựa HDPE không những có độ nổi tốt như phao xốp, mà còn có kết cấu bền vững, thích ứng được với biến đổi khí hậu, tuổi thọ 30 – 50 năm, có thể thích ứng được với sóng to, gió lớn. Bên cạnh đó, vật liệu nhựa HDPE rất bền, chịu được va đập cao, an toàn với nguồn nước, không bị ăn mòn, rỉ sét bởi môi trường nước biển. Đặc biệt, NTTS bằng nhựa HDPE được đánh giá là một hình thức nuôi thân thiện với môi trường, hạn chế ô nhiễm, thủy sản sinh trưởng khỏe mạnh. Như vậy, chủ trương chuyển đổi phao xốp sang phao nhựa HDPE là hoàn toàn đúng đắn, nhằm bảo vệ môi trường biển, đảm bảo NTTS bền vững. Chủ trương này cũng được đông đảo người dân trên địa bàn tỉnh đồng tình ủng hộ.

Cơ bản hoàn thành

Để đảm bảo đúng lộ trình, thời gian qua, các địa phương, ban, ngành liên quan đã tích cực tuyên truyền, vận động người dân, doanh nghiệp NTTS thực hiện chủ trương chuyển đổi, xóa phao xốp; cùng với đó là xử lý những cá nhân, doanh nghiệp cố tình không thực hiện, mặc dù đã ký cam kết chuyển đổi. Theo thống kê của Sở NN&PTNT Quảng Ninh, toàn tỉnh có trên 6,85 triệu quả phao xốp được các hộ sử dụng trong NTTS. Đến nay, sau gần 3 năm triển khai chủ trương, việc chuyển đổi phao xốp trong NTTS sang phao nhựa HDPE thân thiện với môi trường đã cơ bản hoàn thành, tỷ lệ chuyển đổi đạt trên 99%. Trong đó những địa phương hoàn thành sớm là Đầm Hà, Vân Đồn, Cẩm Phả… Được biết, số phao xốp còn lại chủ yếu là ở những bè đang trong quá trình nuôi thủy sản chuẩn bị đến kỳ thu hoạch. Khi người dân thu hoạch xong sẽ tiến hành thay thế.

Qua ghi nhận thực tế, trong quá trình triển khai thực hiện chuyển đổi cũng đã gặp một số khó khăn, như nguồn vốn đầu tư của các hộ NTTS; Sản phẩm chưa phù hợp với một số đối tượng nuôi; Đặc biệt, trong quá trình di dời, tháo dỡ các lồng bè NTTS đã phát sinh một lượng lớn phao xốp, bè mảng… trôi nổi, làm ảnh hưởng đến môi trường biển… Tuy nhiên, ngành chức năng tỉnh đã có những phương án chỉ đạo để khắc phục kịp thời.

Để sớm xóa sổ hoàn toàn phao xốp trên vùng biển, tỉnh Quảng Ninh yêu cầu các địa phương, sở, ban, ngành liên quan tiến hành rà soát lại toàn bộ cơ sở NTTS trên biển. Đối với những cơ sở chưa hoàn thành, cần yêu cầu nhanh chóng thực hiện. Ngoài ra, tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ để tránh tình trạng người dân tái sử dụng phao xốp. Đặc biệt, các địa phương phải có trách nhiệm thu gom rác ở trên địa bàn. Đồng thời phải kiểm soát chặt chẽ hoạt động xử lý lồng, bè, thay thế phao xốp của người dân để ngăn chặn tình trạng xả rác thải; có phương án giám sát, thu hồi vật liệu và tổ chức thu gom ngay từ nguồn khi có rác phát tán ra môi trường.

Thanh Hiếu