Thức ăn từ côn trùng – tương lai cho ngành cá hồi nuôi trên biển

Thách thức 

Dầu cá được xem là một “siêu thực phẩm” do chứa các chất dinh dưỡng thiết yếu hỗ trợ hệ thần kinh, sức khỏe tim và não. Trong nhóm cá chứa dầu, cá hồi Đại Tây Dương là một trong những đối tượng nuôi phổ biến nhất. Các trang trại nuôi cá hồi quy mô trên thế giới luôn tìm cách tạo ra môi trường lành mạnh và duy trì sức khỏe của cá ở mức độ cao nhất. Một trong những giải pháp mà họ lựa chọn là thông qua nguồn thức ăn chăn nuôi. 

Cá hồi Đại Tây Dương. Ảnh: Helge Skodvin

Thức ăn truyền thống của các loại cá hồi Đại Tây Dương chủ yếu là bột cá và dầu cá, khiến hệ sinh thái biển chịu rất nhiều áp lực. Hiện nay, thức ăn cho cá có chứa một lượng lớn đạm thực vật như tinh chất protein đậu nành. Tuy nhiên, protein đậu nành đậm đặc cũng gây ra một số vấn đề liên quan đến môi trường. Do đó, người nuôi cá hồi ở phương Tây luôn tìm kiếm nguyên liệu thức ăn bền vững, có nguồn gốc địa phương và đảm bảo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn. 

Chuyển sang thức ăn từ côn trùng được coi là giải pháp thay thế đầy hứa hẹn để tăng cường sức khỏe của cá hồi, đồng thời bảo vệ môi trường thông qua quy trình sản xuất tuần hoàn (sử dụng chất thải hữu cơ làm thức ăn cho côn trùng và giảm thiểu tác động lên môi trường). IMR đã hợp tác với Protix, công ty sản xuất côn trùng quy mô nhất thế giới suốt 10 năm qua để nghiên cứu sâu hơn về các nguồn thức ăn từ côn trùng. 

IMR là viện nghiên cứu giám sát và tư vấn hàng đầu thế giới về quản lý bền vững tài nguyên trong hệ sinh thái biển và toàn chuỗi thực phẩm từ biển đến bàn ăn. Protix được thành lập vào năm 2009, và luôn đi đầu trong sản xuất nguyên liệu thức ăn từ côn trùng. IMR và Protix đều chung một sứ mệnh phát triển chuỗi thực phẩm bền vững cho thị trường toàn cầu dựa trên nền tảng khoa học và nghiên cứu chuyên sâu suốt từ năm 2012 đến nay. 

Nghiên cứu 

Nghiên cứu mới đây nhất của IMR và Protix nằm trong dự án Chuỗi côn trùng bền vững (SUSINCHAIN) với mục tiêu góp phần cung cấp nguồn protein mới cho ngành thức ăn chăn nuôi ở châu Âu. Thử nghiệm diễn ra trên cá hồi Đại Tây Dương, được nuôi và theo dõi suốt một năm trong điều kiện thương mại đầy thách thức. Số cá này được chia thành 3 nhóm nghiệm thức gồm: chế độ ăn chứa 5% ProteinX, chế độ ăn chứa 10% ProteinX, và nhóm thứ 3 ăn khẩu phần thức ăn thương mại. 

Cá hồi trong nghiên cứu phải tiếp xúc các yếu tố tăng thẳng điển hình của sinh vật biển như biến đổi nhiệt độ nước, ký sinh trùng, mầm bệnh và quá trình xử lý cá. ProteinX là thành phần thức ăn có nguồn gốc côn trùng chất lượng cao do Protix sản xuất, đảm bảo cân bằng axit amin, chất béo thiết yếu cùng khoáng chất vi lượng, đa lượng để hỗ trợ cá tăng trưởng tốt. Protix chia sẻ, quá trình sản xuất ProteinX tiết kiệm nước và đất hơn hẳn các giải pháp thay thế khác, đồng thời làm giảm lượng khí thải carbon. 

Kết quả

Các kết quả cho thấy chế độ ăn kết hợp ProteinX đã cải thiện sức khỏe cá hồi nuôi trên biển, đồng thời duy trì hiệu suất tương đương cá hồi được cho ăn thức ăn thông thường. Ngoài ra, việc sản xuất ProteinX còn tuân theo nền kinh tế tuần hoàn, tức là bền vững hơn thức ăn công nghiệp truyền thống. 

Xử lý stress tốt hơn 

Cá bị căng thẳng sẽ sản sinh ra cortisol, một loại hormone chống stress, khiến chúng tỉnh táo hơn. Tuy nhiên, cortisol tăng trong thời gian dài có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe của cá. Nhóm cá hồi Đại Tây Dương được cho ăn khẩu phần chứa côn trùng cho thấy các đáp ứng sản sinh cortisol giảm gần 50% cùng số lượng tế bào hồng cầu (RBC) được cải thiện và huyết sắc tố hemoglobin (Hb) cao hơn 34% khi bị căng thẳng. 

Những kết quả này chỉ ra rằng, cá hồi được nuôi bằng thức ăn côn trùng ít bị căng thẳng hơn so với nhóm cá được cho ăn thường xuyên, từ đó, mang lại sức khỏe tổng thể tốt hơn (Hình 1). 

Cải thiện hàng rào niêm mạc 

Chất nhờn của da và mang cá tạo ra hàng rào chống lại mầm bệnh xâm nhập. Trong nghiên cứu này, cá hồi được nuôi bằng khẩu phần chứa ProteinX có nồng độ DNA chất nhờn trên da cao hơn và các biểu hiện gen liên quan đến đáp ứng viêm ở mang cũng tăng cao hơn. Những kết quả này cho thấy khẩu phần côn trùng có thể thay đổi sự tiết chất nhờn và cải thiện phản ứng viêm ở cá hồi trong điều kiện căng thẳng (Hình 2). 

Chữa lành vết thương hiệu quả 

Nhóm gen liên quan đến chữa lành vết thương và tái tạo mô ở nhóm cá hồi Đại Tây Dương được cho ăn ProteinX đã tăng cao hơn, chứng tỏ chúng có khả năng chữa lành vết thương hiệu quả hơn. 

Hiệu lực bảo vệ gan 

Gan là cơ quan trao đổi chất quan trọng ở cá hồi. Nghiên cứu cho thấy, thức ăn có nguồn gốc từ côn trùng giúp cải thiện chức năng gan bằng cách giảm một nửa nồng độ enzyme alanine aminotransferase (ALT), trong khi đó nồng độ enzyme aspartate aminotransferase (AST) giảm hơn 70% trong huyết tương. Những kết quả này đã chứng minh bổ sung bột côn trùng vào chế độ ăn có thể làm giảm tổn thương mô do viêm ở gan. 

Vũ Đức  (Theo GlobalSeafood)