Cùng với thiết bị giám sát hành trình (VMS) lắp trên tàu cá bị trục trặc, mất kết nối, ngư dân còn gặp khó khi truy cập vào Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử thủy sản Việt Nam (eCDT) do mất kết nối mạng viễn thông.
Thực hiện chỉ đạo của Bộ NN&PTNT tại Công văn số 419 ngày 12/6/2024, từ ngày 1/7/2024, tất cả cảng cá đã công bố mở cảng phải triển khai thực hiện hệ thống eCDT, đảm bảo tiếp nhận yêu cầu ra vào cảng, thu nộp nhật ký khai thác thủy sản, nhật ký thu mua, giám sát sản lượng bốc dỡ qua cảng đối với 100% tàu cá tại cảng… Do đó, ngư dân phải thực hiện các thủ tục khai báo tàu cá ra, vào cảng cá và xuất, nhập bến; ghi nộp nhật ký khai thác… qua hệ thống eCDT.
Tuy nhiên, phần vì điện thoại không kết nối được mạng, phần do chất lượng mạng 4G chưa đảm bảo, nên đến ngày 15/8, toàn tỉnh chỉ có 1.259/4.261 tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên thực hiện các thủ tục ra, vào cảng qua hệ thống eCDT. Sau gần 1 tháng vươn khơi hành nghề lưới rút tại ngư trường Trường Sa, ngày 11/8/2024, tàu cá của ngư dân Nguyễn Đình Bê, ở xã Nghĩa An (TP.Quảng Ngãi) về Cảng neo trú tàu thuyền Tịnh Hòa (TP.Quảng Ngãi) để bán sản phẩm. Tuy nhiên, vì không truy cập vào hệ thống eCDT, nên ông Bê cũng không thể thực hiện được thủ tục cập cảng.
Tàu cá của ngư dân A Văn Trung, ở xã Nghĩa An (TP.Quảng Ngãi), chạy quanh khu vực cảng cá Tịnh Kỳ gần 4 giờ mới kết nối được với hệ thống eCDT để thực hiện thủ tục xuất cảng vươn khơi.
Ông Bê cho biết, sau khi hoàn thành thủ tục nhập bến tại Trạm Kiểm soát biên phòng Sa Kỳ, tôi cho tàu chạy đến khu vực biển thuộc cảng neo trú tàu thuyền Tịnh Hòa nhưng mạng yếu, nên không thể mở được phần mềm eCDT; thiết bị VMS không truyền được tín hiệu. Tôi phải cho tàu chạy lòng vòng quanh khu vực Cảng neo trú tàu thuyền Tịnh Hòa gần 3 tiếng để truy cập mạng, cộng với sự hướng dẫn của cán bộ quản lý mới truy cập được hệ thống eCDT, hoàn thành thủ tục cập cảng.
Cũng trong ngày 11/8, chủ tàu A Văn Trung, ở xã Nghĩa An (TP.Quảng Ngãi) phải chạy tàu lòng vòng quanh khu vực cảng cá Tịnh Kỳ (TP.Quảng Ngãi) hơn 4 tiếng điện thoại mới có sóng để truy cập vào eCDT, làm thủ tục xuất cảng. Ông Trung cho biết, không hiểu sao ở khu vực biển quanh cảng cá Tịnh Kỳ, mạng điện thoại lẫn sóng vệ tinh đều không đảm bảo, nên thiết bị VMS hoạt động chập chờn, còn hệ thống eCDT thì không truy cập được. Từ 7 giờ sáng tôi đã nổ máy, cho tàu chạy loanh quanh khu vực cảng cá Tịnh Kỳ, mãi đến gần 12 giờ trưa điện thoại mới có sóng, lúc này tôi mới truy cập được hệ thống eCDT để thực hiện và hoàn thành thủ tục xuất bến.
Ngoài ra, ngư dân cũng gặp nhiều khó khăn khi thiết bị VMS hoạt động không ổn định, tín hiệu chập chờn ngay cả khi hoạt động trên biển, lẫn khi tàu về bờ. Chủ tàu Huỳnh Thanh Khoa, ở xã Phổ Châu (TX.Đức Phổ) cho biết, tàu cá của tôi hành nghề câu cá ngừ đại dương ở ngư trường Trường Sa. Tôi luôn chấp hành nghiêm túc các quy định của pháp luật, chưa bao giờ tự ý ngắt kết nối thiết bị VMS. Tuy nhiên, không biết do thiết bị VMS bị lỗi, hay chất lượng mạng mà có lúc tàu đang hoạt động trên biển, tôi nhận được thông báo của cơ quan chức năng là thiết bị VMS bị mất kết nối, trong khi màn hình của thiết bị vẫn nhấp nháy. Tình trạng này khiến ngư dân rơi vào thế khó, nếu quay về bờ thì dở chuyến biển, tổn thất nặng; còn tiếp tục khai thác thì sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính, thậm chí “cấm biển”.
Toàn tỉnh hiện có 2.956/3.079 tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên lắp đặt thiết bị VMS, đạt gần 99,5% trên tổng số tàu đang hoạt động. Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều ngư dân, từ tháng 4/2024 đến nay, thiết bị VMS thường xuyên bị mất kết nối, kể cả khi tàu đã về bờ. Đại diện lãnh đạo VNPT Quảng Ngãi cho biết, do xảy ra sự cố liên quan đến kết nối vệ tinh từ đối tác nên một số khu vực bị “lõm” mạng, dẫn đến thiết bị VMS hoạt động chập chờn, thậm chí mất kết nối. VNPT Quảng Ngãi đã bố trí cán bộ kỹ thuật tại các địa phương để hỗ trợ ngư dân xử lý, khắc phục tình trạng này.
Ngư dân Nguyễn Xết, ở vạn chài Mỹ Á, phường Phổ Quang (TX.Đức Phổ) cho rằng, khi thiết bị VMS mất kết nối, dù là lỗi của ngư dân hay nhà cung cấp, cũng phải chịu xử lý nghiêm minh của pháp luật. Nhà cung cấp không thể viện lý do “sóng vệ tinh trục trặc”, trong khi ngư dân phải chịu mọi tổn thất do phải dừng chuyến biển, tốn thời gian, công sức để phối hợp với cơ quan chức năng xác minh, làm rõ nguyên nhân mất kết nối VMS. Trong khi chờ đợi cơ quan chức năng chấn chỉnh tình trạng này, một số ngư dân trên địa bàn phường Phổ Quang chấp nhận tốn kém, lắp đặt 2 thiết bị VMS của 2 hãng khác nhau, để yên tâm vươn khơi bám biển.
Phó Chủ tịch UBND TX.Đức Phổ Trần Ngọc Sang cho rằng, ngành chức năng cần rà soát và đánh giá tất cả các trường hợp bị mất kết nối thiết bị VMS trong thời gian qua. Nếu thiết bị VMS không truyền được dữ liệu đến trung tâm giám sát tàu cá do lỗi kỹ thuật, chất lượng mạng không đảm bảo thì nhà cung cấp phải chịu trách nhiệm về những tổn thất cho ngư dân. Nếu là lỗi của ngư dân thì xử lý nghiêm, nhằm chấm dứt tình trạng đổ lỗi cho thiết bị hư hỏng, mất sóng hay không nộp phí… Về phía địa phương, khi nhận thông tin tàu cá của ngư dân trên địa bàn thị xã bị mất kết nối VMS, thị xã chỉ đạo chính quyền cơ sở thông tin đến người nhà, chủ tàu liên hệ với thuyền trưởng đưa tàu về đúng vùng biển quy định để khắc phục, hoặc về bờ để trình báo cơ quan chức năng.
Theo Chi cục Thủy sản tỉnh, thực tế có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiết bị VMS mất tín hiệu, như: Lỗi mạng vệ tinh, mất nguồn do bình ắc quy hết điện, chập điện, máy tàu bị sự cố… Tuy nhiên, công tác xác minh gặp rất nhiều khó khăn, tốn nhiều thời gian do tàu cá thường xuyên hoạt động trên biển hoặc neo đậu tàu ngoài tỉnh.
Giám đốc Sở NN&PTNT Hồ Trọng Phương cho biết, công tác xác minh, xử lý chủ tàu để mất kết nối thiết bị VMS được các lực lượng chức năng triển khai thực hiện kịp thời, nghiêm túc. Tuy nhiên, khi thiết bị VMS bị mất kết nối do lỗi kỹ thuật, nhà mạng chỉ khắc phục, chưa bị xử lý trách nhiệm. Do đó, cùng với việc mở đợt cao điểm tuần tra, kiểm soát về việc thực hiện các quy định về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), sở tham mưu tỉnh kiến nghị các bộ, ngành liên quan ban hành chế tài xử lý nghiêm trách nhiệm các nhà cung cấp nếu thiết bị VMS mất tín hiệu do lỗi kỹ thuật. Đồng thời, kiến nghị Bộ NN&PTNT chỉ đạo các nhà cung cấp hoàn thiện, đảm bảo vận hành hệ thống eCDT thông suốt, nhằm kết nối và liên kết dữ liệu quản lý, kiểm soát tàu cá, sản lượng qua cảng, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác.
Bài, ảnh: Mỹ Hoa
Nguồn: Báo Quảng Ngãi