Các tiến bộ về việc thay thế Artemia trong trại tôm giống

Hạn chế Artemia nauplius

Hạn chế lớn nhất của việc sử dụng Artemia nauplius trong trại giống là chúng mang lại rủi ro sinh học lớn. Đã có nhiều nghiên cứu cho thấy quá trình ấu trùng nở là đường dẫn chủ yếu để vi khuẩn Vibrio xâm nhập vào bể nuôi ấu trùng (Lavilla-Pitogo và cộng sự, 1990; Lopez-Torres và cộng sự, 2001).

Glycerol do trứng Artemia tiết ra trong quá trình ấp là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn Vibrio phát triển (Van Stappen và cộng sự, 2024). Kết quả là lượng tải Vibrio vào trong cả nước ấp và trong bản thân Artemia nauplius có thể rất cao (xem Bảng 1). Để khắc phục vấn đề này, việc tách vỏ trứng trước khi ấp và khử trùng Artemia nauplius trước khi cho ăn được thực hiện, tuy nhiên, các biện pháp này điều này chỉ làm giảm nhẹ tải lượng Vibrio nhưng không thể loại bỏ hoàn toàn.

Chế độ ăn thay thế Artemia

Để giải quyết các vấn đề này, năm 1997, Zeigler Bros. đã phát triển sản phẩm EZ Artemia, một chế độ ăn thay thế Artemia dạng vi nang lỏng có tính an toàn sinh học. EZ Artemia không chứa bất kỳ thành phần Artemia nào, mà được tạo ra bởi các nguồn protein và lipid từ biển nhằm đáp ứng hoặc thậm chí nhiều dinh dưỡng rất nhiều so với Artemia nauplius đã được bổ sung dưỡng chất. Tất cả nguồn protein biển đều được kiểm tra PCR để đảm bảo sản phẩm cuối cùng không chứa Vibrio và tất cả các mầm bệnh tôm được liệt kê bởi Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH). Ngoài ra, EZ Artemia còn chứa Vpak – một hỗn hợp thành phần giúp tăng cường chức năng miễn dịch ở ấu trùng.

Hình 1: Kết quả của các thử nghiệm đối kháng, so sánh tỷ lệ sống sót của tôm non được cho ăn với thức ăn có phủ Rescue và thức ăn không có Rescue. Biểu đồ bên trái hiển thị kết quả khi đối mặt với Vibrio harveyii, còn biểu đồ bên phải là khi đối mặt với Vibrio parahaemolyticus.

Đến năm 2021, Zeigler ra mắt EZ Artemia Ultra thế hệ 3, là kết quả của gần 25 năm nghiên cứu và phát triển liên tục. So với sản phẩm EZ Artemia ban đầu, EZ Artemia Ultra có mật độ dinh dưỡng cao hơn và khả năng tiêu hóa các thành phần tốt hơn. Vi nang của EZ Artemia Ultra gần như có độ nổi trung tính và có thể duy trì trong cột nước gần như vô thời hạn với mức sục khí tối thiểu.

Tuy nhiên, cải tiến quan trọng nhất là sự bổ sung vi sinh vào sản phẩm. Rescue – một hỗn hợp độc quyền gồm bốn loài vi khuẩn Bacillus được chọn lựa vì khả năng kiểm soát các loài Vibrio gây bệnh mạnh nhất – được đưa vào vi nang với mật độ 1 x 107 CFU/g thức ăn.

Đồng thời, Remediate – một hỗn hợp các loài Bacillus khác có khả năng phân hủy chất hữu cơ và kiểm soát amoniac – cũng được thêm vào phần lỏng của EZ Artemia Ultra. Các nghiên cứu do Zeigler thực hiện cùng Đại học Philippines Visayas đã chứng minh rằng, Rescue khi đưa vào thức ăn giúp cải thiện đáng kể tỷ lệ sống của tôm trong các thử nghiệm đối kháng với V. parahaemolyticus và V. harveyii (Hình 1).

Các thử nghiệm tại Trung tâm Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản của Zeigler (Z-ARC) cho thấy, EZ Artemia Ultra có khả năng thay thế hoàn toàn (100%) Artemia nauplius trong quy trình nuôi ấu trùng. Tuy nhiên, hầu hết các trại giống thích sử dụng EZ Artemia Ultra để thay thế 30 – 50% Artemia nauplius trong chế độ ăn. Và ngay cả khi chỉ thay thế một phần, nhiều trại giống vẫn đạt được tỷ lệ sống cao hơn so với khi cho ăn 100% Artemia nauplius.

Hình 2: So sánh tỷ lệ sống sót trong các bể nuôi được cho ăn EZ Artemia Ultra thay thế một tỷ lệ nhất định của Artemia nauplius trong quy trình cho ăn. Biểu đồ bên trái cho thấy kết quả của thử nghiệm 100% Artemia nauplius được thay thế bằng EZ Artemia Ultra từ giai đoạn Z3 đến PL1, trong khi biểu đồ bên phải cho thấy kết quả của thử nghiệm 33% Artemia nauplius được thay thế bằng EZ Artemia Ultra từ giai đoạn PL1 đến PL8.

Trong các thử nghiệm gần đây tại một trại giống ở Indonesia (Hình 2), tỷ lệ sống đã cải thiện 32% khi thay thế hoàn toàn Artemia nauplius Instar 1 sống bằng EZ Artemia Ultra từ giai đoạn Zoea 3 đến PL1. Artemia nauplius được cho ăn như bình thường từ PL2 đến PL8.

Trong một thử nghiệm khác tại cùng trại giống, 33% Artemia nauplius được thay thế bằng EZ Artemia Ultra từ PL1 đến PL8, kết quả cho thấy tỷ lệ sống của nhóm sử dụng EZ Artemia Ultra cao hơn 33% so nhóm đối chứng. Trong cả hai thử nghiệm, trọng lượng cuối cùng của các ấu trùng PL thu hoạch là như nhau giữa hai nhóm thử nghiệm.

Hình 3: Hướng dẫn thay thế Artemia nauplius bằng EZ Artemia Ultra trong quy trình cho ăn ấu trùng tôm

Theo đó, Zeigler khuyến nghị thay thế 100% Artemia nauplius từ lần cho ăn đầu tiên (giai đoạn Z2 hoặc Z3) đến giai đoạn PL1 và thay thế từ 25 – 50% Artemia nauplius từ giai đoạn PL2 đến khi thu hoạch (Hình 3).

Hiệu quả kinh tế khi thay thế Artemia

Thay thế Artemia nauplius trong quy trình cho ăn có thể giúp giảm chi phí sản xuất. Khi so sánh chi phí dựa trên tỷ lệ sử dụng tương đương, EZ Artemia Ultra có khả năng rẻ hơn so với việc sử dụng Artemia nauplius, dù là từ bào xác nở hoặc mua dưới dạng bột nhão Artemia nauplius đã nở sẵn (Bảng 3).

Ngoài ra, cần tính đến các chi phí liên quan đến việc ấp bào xác Artemia. Tuy nhiên, khi so sánh kinh tế giữa việc sử dụng Artemia nauplius và EZ Artemia Ultra, cần xem xét thêm ảnh hưởng của tỷ lệ sống sót đối với lợi nhuận của trại ấp. Nếu cải thiện trong an toàn sinh học và giảm tải lượng virus dẫn đến tỷ lệ sống cao hơn, doanh thu từ việc bán ấu trùng sẽ tăng lên. Ảnh hưởng của tỷ lệ sống cao hơn đến doanh thu thường có tác động lớn hơn nhiều đến lợi nhuận của trại ấp so với chênh lệch giá giữa các quy trình cho ăn khác nhau.

Lưu ý: Giá của bào xác Artemia có thể dao động lớn tùy thuộc vào chất lượng, nguồn gốc và nguồn cung hàng năm.

Mark Rowel Napulan, Peter Van Wyk, Ramir Lee
(Tâm Đào lược dịch)