Chính sách đi sát thực tế để bảo vệ tính mạng và sinh kế ngư dân

Từ chỉ đạo khẩn đến hành động thực tế

Theo thống kê sơ bộ, bão số 5 (Kajiki) đã gây thiệt hại nặng nề cho nông nghiệp và thủy sản. Gần 34.000 ha lúa, hoa màu và thủy sản bị ngập úng, hư hại, nhiều tuyến đê kè ven biển và đường giao thông huyết mạch bị sạt lở, khiến việc vận chuyển, tiêu thụ và khôi phục sản xuất gặp nhiều khó khăn.

Riêng lĩnh vực thủy sản, báo cáo nhanh từ các địa phương cho thấy đến 19 giờ ngày 26/8, bão Kajiki đã làm 3.127 ha diện tích nuôi trồng bị ngập, 93 lồng bè bị cuốn trôi, 82 tàu thuyền bị chìm hoặc hư hỏng. Những thiệt hại này không chỉ gây thất thoát lớn về kinh tế mà còn khiến hàng nghìn hộ ngư dân ven biển đối mặt nguy cơ trắng tay, mất sinh kế ngay trước mùa mưa bão cao điểm. Chỉ một cơn bão cũng có thể làm lung lay toàn bộ sinh kế của cộng đồng ven biển vốn đã mong manh trước tác động kép của thiên tai và thị trường bấp bênh.

Trước tình hình đó, quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước là đặt tính mạng người dân lên hàng đầu, với phương châm “4 tại chỗ” và huy động tối đa cả hệ thống chính trị. Trong bão Kajiki, chỉ đạo từ Trung ương được phát đi liên tục: Từ Công văn 70-CV/TW của Ban Bí thư đến Công điện 147, 148 của Thủ tướng, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng bộ, ngành, địa phương. Đặc biệt, Phó Thủ tướng trực tiếp có mặt tại vùng tâm bão để chỉ huy.

Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt, hàng nghìn tàu cá đã kịp thời vào bờ, hàng chục nghìn người dân ở khu vực nguy hiểm được sơ tán, lực lượng quân đội, công an khẩn trương cứu hộ, thông tuyến giao thông, khôi phục điện, tiếp tế nhu yếu phẩm. Đây là minh chứng rõ rệt rằng khi chỉ đạo gắn liền với hành động, chính sách có thể nhanh chóng đi vào thực tế, giảm thiểu thương vong và ổn định đời sống người dân sau bão.

Không chỉ dừng ở Trung ương, nhiều địa phương cũng chủ động ứng phó: Hệ thống cảnh báo được kích hoạt đồng loạt qua tin nhắn, đài duyên hải, loa phát thanh cơ sở; phương án sơ tán dân được rà soát; lực lượng biên phòng, dân quân tự vệ, y tế sẵn sàng ứng cứu. Ở một số tỉnh ven biển miền Trung, các cảng cá còn được tổ chức lại thành khu neo đậu tập trung, giúp hạn chế va đập tàu thuyền khi bão đổ bộ.

Khoảng trống giữa chính sách và đời sống ngư dân

Tuy đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận, thực tiễn bão số 5 cũng chỉ ra một số vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện. Với nhóm tàu nhỏ ven bờ chiếm đa số và dễ bị tổn thương, việc tiếp cận bảo hiểm và hỗ trợ tài chính vẫn còn hạn chế. Cơ chế tạm ứng bồi thường nhanh chưa được áp dụng rộng rãi, khiến nhiều hộ dân khó xoay vốn tái sản xuất sau bão.

Cơ sở hạ tầng phòng chống thiên tai vẫn thiếu và yếu: Nhiều ngôi nhà ven biển chỉ là cấp 4, mái tôn dễ tốc khi gió lớn; bến cá, khu neo trú an toàn chưa đủ đáp ứng. Ở một số nơi, công tác sơ tán còn lúng túng; diễn tập ứng phó mang tính hình thức, chưa tạo được kỹ năng thực tế cho bà con.

Trang thiết bị an toàn, đặc biệt là hệ thống giám sát hành trình (VMS) đã chứng minh giá trị lớn trong cứu hộ, cảnh báo, nhưng chi phí lắp đặt, bảo trì cao khiến nhiều tàu nhỏ chưa mặn mà. Thông tin cảnh báo, dù được cải thiện, vẫn khó tiếp cận với nhóm ngư dân ít dùng công nghệ. Đây là những “khoảng trống” cần sớm lấp đầy.

Hướng đến “lá chắn” bền vững

Tinh thần “không để dân đói, rét” đã được thực hiện nghiêm túc, cho thấy quyết tâm chính trị mạnh mẽ. Nhưng để mỗi con tàu, mỗi hộ ngư dân có được “lá chắn” thực sự, chính sách cần cụ thể hơn, đi sâu vào từng thiết bị an toàn, từng bến neo trú, từng gói bảo hiểm, từng buổi tập huấn.

Bài toán ở đây không chỉ là ban hành văn bản chỉ đạo, mà là sự phối hợp chặt chẽ của bốn mắt xích: Trung ương chỉ đạo – địa phương thực thi – cộng đồng ngư dân tham gia – doanh nghiệp hỗ trợ kỹ thuật và tài chính. Khi các mắt xích gắn kết, chính sách mới thực sự thấm vào đời sống, để ngư dân yên tâm bám biển, giữ sinh kế và góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, bão ngày càng khó lường, việc xây dựng “lá chắn” bền vững cho ngư dân không thể chỉ dừng ở ứng phó ngắn hạn. Đây cần là một chương trình quốc gia, gắn với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội vùng ven biển.

Bên cạnh sự đồng hành của chính quyền, vai trò của doanh nghiệp và tổ chức quốc tế cũng rất quan trọng: Từ hỗ trợ tín dụng để ngư dân lắp thiết bị an toàn, đến đầu tư hạ tầng neo trú, phát triển sinh kế đa dạng, bền vững. Khi hậu phương vững chắc, ngư dân sẽ thêm an tâm vươn khơi, giảm thiểu nỗi lo “trắng tay” mỗi mùa mưa bão.

Thiệt hại từ bão số 5 (Kajiki) vừa qua là lời nhắc nhở về sức mạnh hủy diệt của thiên nhiên, đồng thời là lời cảnh tỉnh để chúng ta củng cố những gì đã làm tốt và nhanh chóng khắc phục những điểm còn yếu. Chỉ khi chủ trương “bảo vệ tính mạng con người là trên hết” được cụ thể hóa bằng hành động quyết liệt, thiết thực, “lá chắn” bảo vệ ngư dân mới thực sự vững chắc không chỉ trước một cơn bão, mà còn trước những thách thức dài hạn của biến đổi khí hậu.

Oanh Thảo