Chuyên gia hướng dẫn cách tránh hiện tượng cá chết khi chuyển mùa

Theo PGS.TS Vũ Thành Ca, giai đoạn chuyển mùa là thời gian dễ xảy ra hiện tượng cá chết nhất. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cá chết như ô nhiễm chất hữu cơ dễ phân hủy trên sông xuất phát từ nhiều nguồn: từ nước thải sinh hoạt, nước thải chăn nuôi chưa qua xử lý được xả thẳng ra sông, từ rác thải hữu cơ bị vứt ra sông và từ thức ăn thừa của cá. Ngoài ra, còn có nước thải từ các cơ sở công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, làng nghề chứa nhiều chất ô nhiễm được xả ra sông.

Thời tiết nắng nóng khiến môi trường ao nuôi biến động. Ảnh: Đ.T

Thời điểm này, do nắng nóng nên nước nóng lên rất nhanh. Vì vậy, các phản ứng sinh học và hóa học phân hủy chất ô nhiễm hữu cơ xảy ra nhanh và cần rất nhiều ôxy, dẫn tới cạn kiệt ôxy. Ngoài ra, gió lặng về đêm cũng làm tốc độ trao đổi ôxy giữa nước và không khí thấp. Tất cả các hiện tượng trên tạo ra nồng độ ôxy trong nước thấp và làm cá chết.

Để tránh hiện tượng cá chết khi chuyển mùa, PGS.TS Vũ Thành Ca cho biết, cần giảm mật độ nuôi và cố gắng từng bước xử lý các nguồn nước thải sinh hoạt, nước thải.

Khi thời tiết nắng nóng kéo dài, có những ngày nhiệt độ lên đến 40oC ngoài không khí, trên các ao nuôi nhiệt độ nước đôi khi lên đến 36 – 38oC, nhiệt độ này nằm ngoài giới hạn nhiệt độ của các loài cá nuôi truyền thống (22 – 28oC). Do vậy cá nuôi trong ao sẽ yếu dần, ăn kém và nguy cơ mắc bệnh rất cao. Cùng với đó, khi nhiệt độ môi trường không khí và môi trường nước lên cao ôxy hòa tan vào nước sẽ thấp, mức độ tiêu thụ ôxy của các loài thủy sinh vật trong ao tăng dẫn đến các hiện tượng thiếu ôxy trong nước.

Khi nhiệt độ lên cao quá trình chuyển hóa hóa học, phản ứng sinh hóa dẫn đến thiếu oxy trong tầng đáy cũng như trong ao; thiếu oxy dẫn đến quá trình phân hủy thiếu khí tạo thành các khí độc: NH3, H2S, CH4 … Tổng hợp các vấn đề trên sẽ dẫn tới tình trạng cá bị sốc, ngộ độc, giảm sức đề kháng và bệnh sẽ phát triển. Nếu quá trình thiếu khi xảy ra trong thời gian dài, các động vật thủy sản nuôi sẽ bị chết ngạt do thiếu ôxy.

Do vậy phải thường xuyên kiểm tra cá, đặc biệt là ban đêm, khi thời tiết thay đổi. Nếu phát hiện cá nổi đầu cần sử dụng tất cả các loại trang thiết như: bị quạt nước, sục khí, bơm nước để tăng cường ôxy hòa tan, đảo nước để cá không bị nổi đầu. Sử dụng các loại chế phẩm tăng cường ôxy, cấp cứu trực tiếp cho cá. Vớt bỏ thức ăn thừa, đặc biệt là cỏ, rơm, không dùng phân gia súc, gia cầm bón xuống ao. Ngừng cho cá ăn ngay khi thấy cá có hiện tượng nổi đầu, giảm cho ăn vào những ngày nắng nóng, thời tiết thay đổi.

Trước đó, tại Thanh Hóa, từ giữa tháng 3 ghi nhận tại các xã Thiết Kế, Thiết Ống, Ban Công, Ái Thượng, thị trấn Cành Nàng… có khoảng 1,8 tấn cá lồng của 22 hộ nuôi trên sông Mã chết. Tại Đồng Nai, ngày 3/5 đoàn công tác của Sở NN&PTNT Đồng Nai đã đi kiểm tra công tác xử lý 200 tấn cá chết tại hồ Sông Mây, huyện Trảng Bom. Còn tại Hải Dương, kể từ ngày 30/3 đến nay, lượng cá lồng chết ước khoảng gần 1.000 tấn, chiếm gần 1% sản lượng toàn tỉnh. Tổng số hộ có cá nuôi lồng bị chết khoảng 400 hộ, với hơn 4.000 lồng, số hộ có cá chết hơn 30% sản lượng (khoảng gần 30 hộ), chủ yếu tại xã Tiền Tiến và phường Nam Đồng (TP Hải Dương).

Minh Nhật