Đa dạng sản phẩm

Nhiều chuyên gia đã khẳng định, nuôi tôm thâm canh là gây ô nhiễm môi trường, cả thế giới đều vậy, không riêng Việt Nam. Nhiều nước ở Nam Mỹ và châu Á, nuôi tôm thâm canh trên diện tích lớn đã bị thiệt hại rất nặng. Muốn giảm ô nhiễm môi trường để phát triển ổn định, phải có hệ thống nuôi trồng hợp lý, về lý thuyết cũng như thực tiễn đã chứng minh là đa dạng hóa sản phẩm, nói theo cách dân gian là nuôi ghép, nuôi xen nhiều loại thủy sản.

Ông Nguyễn Văn Mỹ nuôi 1 ha cá cảnh ở thị trấn Tân Trụ (Tân Trụ, Long An) đã thành công trong việc nuôi ghép với tôm sú và tôm càng xanh. Ông kể, con cá cảnh nếu nuôi trong nước mặn hai phần nghìn thì màu sắc rất đẹp. Phát hiện này dẫn ông tới việc nuôi ghép với tôm càng xanh và tôm sú, để tôm ăn chất thải của cá cảnh, vừa sạch ao vừa thêm lợi nhuận. Sau mấy mùa thử nghiệm cả tôm càng xanh và tôm sú, ông chọn tôm càng xanh vì thời gian sinh trưởng trùng với cá cảnh. 

Kết quả của ông Mỹ chỉ như một ví dụ điển hình mà thôi, thực tiễn từ lâu nông dân ĐBSCL đã nuôi ghép, nuôi xen rất thành công con tôm với nhiều loài thủy sản khác. Ở vùng bán đảo Cà Mau, nông dân nuôi tôm với cá rô phi, kèo, chẽm, bốp, bống mú, cá chim vây vàng và cả cua. Những loại cá chất lượng cao, hiệu quả kinh tế không thua tôm sú, mỗi hécta lời hàng trăm triệu đồng.

Nổi bật còn phải kể đến việc nuôi tôm kết hợp trồng lúa. Điển hình nuôi tôm càng xanh trên ruộng lúa ở ĐBSCL là tỉnh Đồng Tháp, từ 20 ha năm 2005, đến nay đã trên 1.200 ha, sản lượng khoảng 2.000 tấn. Con tôm càng xanh dễ phát triển trong mùa lũ, còn góp phần hạn chế việc đắp bờ bao để chuyên canh lúa làm nghèo đất. Ở tỉnh Sóc Trăng, điển hình của ĐBSCL về luân canh tôm sú và lúa, diện tích hiện xấp xỉ 20.000 ha ven biển. Nhiều nhà khoa học khẳng định “tôm – lúa tạo cân bằng sinh thái và còn phù hợp với thời kỳ biến đổi khí hậu”.

Tuy nhiên, trong khi ngư dân chuyển đổi rất nhanh và đầy sáng tạo thì các nhà quản lý và nhà khoa học vẫn còn khá chậm. Ông Nguyễn Văn Hưng, cán bộ Trung tâm Khuyến nông – Khuyến ngư của tỉnh Bạc Liêu, cho biết, việc nuôi cua, cá với tôm hầu hết còn “thử nghiệm”. Sở NN&PTNT thừa nhận, chưa có đề tài nghiên cứu nào về việc nuôi ghép, nuôi xen con tôm, hoặc chuyển đổi tôm sang giống thủy sản khác.

Trong lúc, đầu tư chuyển đổi đòi hỏi vốn lớn, mỗi hécta tốn 300 – 500 triệu đồng, nếu không được hỗ trợ kỹ thuật, vốn và cả đầu ra thì rất khó phát triển. Như việc nuôi tôm càng xanh ở Đồng Tháp, bà con đang phải mua 60% giống trôi nổi, chủ yếu của Trung Quốc kém chất lượng. Các nhà quản lý lẫn nhà khoa học mới dừng lại ở khuyến cáo nông dân “thận trọng và quan tâm đến đầu ra” mà chưa có sự hỗ trợ cụ thể.