(TSVN) – Quyết định số 81/QĐ-TTg ngày 13/2/2023 của Thủ tướng Chính phủ đặt kế hoạch cao điểm hành động để gỡ “thẻ vàng” khi EC thanh tra lần thứ 4 vào tháng 6/2023. Kế hoạch nêu những việc cụ thể để thực hiện, trước tiên là 100% tàu cá được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS), 100% tàu cá hoạt động trên biển được theo dõi qua hệ thống giám sát, 100% dữ liệu tàu cá cập nhật vào Cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia. Thực tế hiện nay, việc quản lý tàu cá còn rất nhiều điều đáng lo.
Báo cáo của Trung tâm Thông tin Thủy sản (Tổng cục Thủy sản), tính đến ngày 27/2/2023, tàu cá từ 15 m trở lên được lắp đặt thiết bị VMS mới đạt 96,62%, cụ thể là 28.800 tàu, còn 972 tàu chưa lắp đặt tập trung ở các tỉnh Quảng Ngãi, Kiên Giang, Bà Rịa – Vũng Tàu, Tiền Giang, Quảng Bình.
Đáng lo hơn là chỉ khoảng 50% tàu đã lắp đặt thiết bị VMS có kết nối hàng ngày qua hệ thống giám sát. Hơn 2.300 tàu mất kết nối trên 1 năm, tập trung ở các địa phương Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Ngãi, Bình Thuận, Bà Rịa – Vũng Tàu, Kiên Giang. Có 4.800 tàu mất kết nối trên 6 tháng, tập trung ở Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Quảng Ninh. Tàu mất kết nối có dấu hiệu tăng: Năm 2019 có 32 tàu của Kiên Giang, Bà Rịa – Vũng Tàu, Phú Yên, Cà Mau, Nam Định và năm 2020 tăng lên 570 tàu của Quảng Ngãi, Bình Định, Kiên Giang, Bình Thuận, Bà Rịa – Vũng Tàu, Khánh Hòa, Quảng Ngãi, Quảng Bình.
Trong 28 địa phương ven biển, có 25 địa phương đã tổ chức trực 24/7, còn 3 địa phương chưa tổ chức trực là Thanh Hóa, Quảng Bình, Quảng Ngãi. Có 24 địa phương đã ban hành các quy trình xử lý tàu cá vi phạm vượt ranh giới, mất kết nối trên biển; còn 4 địa phương chưa xây dựng các quy trình là Hà Tĩnh, Phú Yên, TP Hồ Chí Minh, Bạc Liêu.
Lại có tình trạng chủ tàu và ngư dân cố ý tháo thiết bị VMS khi đang hoạt động trên biển gửi sang tàu khác. Ở vùng biển Kiên Giang, ngày 10/2/2023, Cảnh sát Biển vùng 4 kiểm tra, phát hiện và bắt giữ tàu cá KG 93524 TS đang giữ 20 thiết bị VMS của tàu cá khác. Ngày 11/2/2023, Bộ đội Biên phòng tỉnh Kiên Giang kiểm tra, phát hiện và bắt giữ tàu cá KG 61868 TS đang giữ 2 thiết bị VMS của tàu cá khác. Theo các lực lượng thực thi pháp luật trên biển, những tàu đã tháo và gửi thiết bị VMS sẽ tiếp tục đi khai thác và rất dễ vi phạm IUU.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang Lê Quốc Anh cho biết, trong năm 2022, Kiên Giang đã ra quyết định tịch thu 51 tàu cá vi phạm khai thác IUU và xử phạt vi phạm hành chính hàng trăm vụ với tổng số tiền 61 tỷ đồng. Đến nay tỉnh mới tịch thu được 1 tàu và số tiền đã nộp phạt cũng rất ít.
Lãnh đạo Tổng cục Thủy sản đánh giá, các địa phương xử lý vi phạm với tỷ lệ rất thấp, thiếu kiên quyết nên thiếu sức răn đe. Hiện nay, một số đơn vị cung cấp thiết bị VMS chưa báo cáo định kỳ về công tác lắp đặt, chưa kịp thời xử lý sự cố tín hiệu thiết bị đã cung cấp, cập nhật thông tin tàu cá lên hệ thống giám sát còn bị sai nhiều. Tất cả đang cần khẩn trương khắc phục, nhất là sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các đơn vị, các địa phương để việc quản lý tàu cá đạt yêu cầu.