Những kiêng kỵ của ngư dân

Từ xa xưa, trong ngày Tết, ngư dân Hạ Long kiêng kỵ nhất trong chuyến xuất hành đầu năm mới. Ngày xuất hành, mọi gia đình đều tuyệt đối tránh khi nhổ neo mà có thuyền khác đi qua trước mũi thuyền mình, bởi đó là điềm báo cả năm sẽ làm ăn không may mắn, thất bát.

Còn đối với cư dân vạn đò Huế, họ kiêng kỵ: Đóng đò/thuyền bằng gỗ lim vì lim là gỗ linh, thường dùng làm đình, miếu thờ, nên không dùng làm đò để tránh sự dơ dáy; Để người lạ lên đò khi hành nghề; Khi đánh bắt cá, gọi thẳng tên Hà bá, tên con rái cá ở dưới nước và các con hổ, mèo, khỉ ở trên cạn; Người trên đò bước qua dây giăng trên đò, qua các đồ hành nghề đánh cá…

Đối với ngư dân Nam Trung bộ, trong quá trình hành lễ Cầu Ngư, ngư dân không được ăn nói bất kính, cãi lộn, chửi mắng, không say xỉn, quấy phá. Những người được cử vào ban tế lễ được chọn lọc kỹ: không có tang, đủ vợ chồng, gia đình êm ấm, ăn nên làm ra, vợ không mang bầu, bản thân không khuyết tật…

Trong cuốn “Tục thờ cúng của ngư phủ Khánh Hòa”, tác giả Lê Quang Nghiêm có viết: ngư dân vùng biển Khánh Hòa rất kiêng cữ lời nói, giữ những điều trong sinh hoạt để việc hành nghề được suôn sẻ, may mắn. Trước khi đi biển, tránh nói và tránh nghe những từ như con khỉ, con cọp, con rái hay tên gọi các loài cá, loài đẻn dữ. Khi bưng thúng đựng lưới hay dây câu, không được chui qua võng, dây phơi quần áo hay không cho ai bước qua thúng, để tránh sự ô uế. Khi mới ra ngõ đi biển, tránh gặp người đầu tiên là đàn bà, nhất là đàn bà có bầu. Khi rời bến ra khơi, trên đoạn đường khoảng 1 km, tránh sự va chạm một ghe khác. Họ không bao giờ đi thăm đàn bà sinh con còn non tháng, sợ mắc phong long hay không cho đàn bà có kinh nguyệt bước lên thuyền. Họ không gọi đích danh những thần linh biển cả… Nếu vì xui xẻo do vi phạm những điều kiêng cữ trên, không đánh bắt được nhiều cá, họ phải nhuộm lại lưới hay làm phép xông hơi, dọn rửa ghe thuyền và bày lễ vật giải trừ…

Võ Khoa Châu, tác giả cuốn sách “Vạn Ninh, đất và người” cũng có nêu một số điều cấm kỵ trong nghề đánh bắt cá của ngư dân. Ngoài những kiêng kỵ kể trên, tác giả còn ghi chép những điều kiêng kỵ khác, như: Không ngồi khoanh tay trên thuyền; Khi ăn cá, nếu đã ăn hết phần trên thì cũng không được lật con cá lại, hơn nữa trong sinh hoạt hằng ngày tránh nói tiếng “lật”, ngụ ý kiêng cữ sự lật thuyền; Không được ăn các loại rùa biển; Ngoài ra, trong trường hợp hãn hữu mới chở những người có bầu và nếu có sinh đẻ trên thuyền là chuyện xui xẻo…