Những lo ngại về tính an toàn của chế phẩm sinh học

Các nhà sản xuất NTTS đang sử dụng chế phẩm sinh học như một cách bền vững để ngăn ngừa bệnh, thúc đẩy tăng trưởng và cải thiện sức khỏe của cá – nhưng một đánh giá gần đây trong Báo cáo nuôi trồng thủy sản đã làm dấy lên lo ngại về tính an toàn của nhiều chế phẩm sinh học bán sẵn trên thị trường. Sau khi tiến hành phân tích di truyền của nhiều chế phẩm sinh học cho ngành NTTS, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng nhiều công thức đã được dán nhãn sai và không chứa vi khuẩn cụ thể trên thùng chứa.

Khi các nhà nghiên cứu sàng lọc vi khuẩn probiotic (Bacillus và các phân loài của nó) về khả năng kháng kháng sinh (AMR), họ phát hiện rằng hầu hết các chủng vi khuẩn phân lập đều đề kháng với các kháng sinh beta lactam như penicillin và một số ít hơn thì đề kháng với ampicillin, oxacillin, cefuroxime và ceftriaxone. Một số chủng phân lập cũng cho thấy khả năng kháng với minocycline, một loại kháng sinh tetracycline. Trong ba trường hợp, sàng lọc di truyền cho thấy sự hiện diện của các gen độc lực. Những gen này có thể tạo ra cytotoxin – những hợp chất có khả năng giết chết các tế bào sống.

Các nhà nghiên cứu nói rằng, những kết quả này chỉ ra các vấn đề an toàn tiềm ẩn với các chế phẩm sinh học thông thường. Các thùng chứa bị dán nhãn sai có nghĩa là các nhà sản xuất NTTS không thể chắc chắn về thành phần sinh học của chúng. Thực tế là các chế phẩm sinh học thương mại trong nghiên cứu này đã bỏ qua bước đầu tiên quan trọng này nên gióng lên hồi chuông cảnh báo.

Điều này, cùng với sự hiện diện của các gen kháng kháng sinh và độc lực, có nghĩa là “các loài Bacillus nên được lựa chọn một cách thận trọng để sử dụng trong chế phẩm sinh học thương mại”. Ngành công nghiệp nên tập trung nhiều hơn vào việc đảm bảo an toàn của chế phẩm sinh học khi sản lượng NTTS mở rộng.

Chuyển trọng tâm từ chức năng sang an toàn

Nhiều nghiên cứu đã xác minh lợi ích sản xuất của chế phẩm sinh học. Các vi khuẩn probiotic như nấm men (Saccharomyces cerevisiae) và các loài Bacillus khác nhau đã được sử dụng trong NTTS để giải quyết ô nhiễm nước, tăng khả năng hấp thụ thức ăn, cải thiện tốc độ tăng trưởng và tăng cường sức khỏe và chức năng miễn dịch ở cá. Chúng cũng đã được sử dụng thay cho thuốc kháng sinh để ngăn chặn vi khuẩn gây bệnh trong môi trường trang trại. Sử dụng chế phẩm sinh học đã cho phép các nhà sản xuất giảm thiểu rủi ro do kháng kháng sinh gây ra. Thực tế là các vi khuẩn thường có giá cả phải chăng và bền vững là những lợi ích bổ sung.

Mặc dù những lợi ích mang lại là rất nhiều, các nhà nghiên cứu đang nêu lên những lo ngại về tính an toàn của một số chế phẩm sinh học bán sẵn trên thị trường – nói rằng bộ trợ giúp này có thể gây ra một số tác dụng phụ đối với cá nuôi. Các vấn đề như ghi nhãn sai, ô nhiễm vi sinh vật và chế phẩm sinh học gây bệnh đã được xác định trong các ngành sản xuất thực phẩm khác.

Hiện tại, thị trường men vi sinh toàn cầu thiếu một hệ thống giám sát và phát hiện, có nghĩa là các trường hợp sản phẩm bị tạp nhiễm và ghi nhãn sai sẽ không được báo cáo. Một nghiên cứu của Hong và cộng sự cho thấy, một số lượng đáng kể các chế phẩm sinh học được sản xuất ở châu Á không được xác định rõ ràng về cấp độ loài – và người nuôi không phải lúc nào cũng có thể chắc chắn họ đang sử dụng loại vi sinh vật nào trong ao của mình.

Các nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng một số chế phẩm sinh học dựa trên Bacillus có chứa độc lực và gen AMR có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra những gen này có thể được chuyển từ vi khuẩn sang cơ thể vật chủ sau khi chúng được ăn vào cơ thể.

Đánh giá men vi sinh thương mại

Các nhà nghiên cứu đã mua 32 công thức chế phẩm sinh học dựa trên Bacillus đã được dành cho ngành NTTS. Họ phân lập các mẫu vi khuẩn và xác định đặc điểm của chúng dựa trên các xét nghiệm hình thái học, sinh hóa và PCR. Họ đã sử dụng phương pháp sàng lọc PCR để phát hiện các gen gây độc tố ruột và sử dụng thuốc thử thương mại để đánh giá tính nhạy cảm với kháng sinh của các mẫu phân lập.

Kết quả cho thấy, một số chế phẩm sinh học thương mại có ít vi sinh vật hơn so với công bố trên nhãn của chúng. Trong một số trường hợp, mẫu không chứa bất kỳ loại lợi khuẩn nào được liệt kê và thay vào đó chứa các vi khuẩn khác nhau. Các nhà nghiên cứu nói rằng một số vi khuẩn này được coi là gây bệnh. Một đánh giá kháng sinh cho thấy gần như tất cả các chủng phân lập đều đề kháng với penicillin (90,9%). Các chất phân lập cũng cho thấy khả năng kháng ampicillin (47,7%), oxacillin (25%), erythromycin (18,2%) và cefuroxime (11,4%). Các chủng phân lập cho thấy khả năng kháng với một số tetracycline, nhưng với tỷ lệ thấp hơn (từ 2,3% đến 4,5% tùy thuộc vào loại thuốc). Kết quả này làm dấy lên lo ngại vì vi khuẩn Bacillus có thể đóng vai trò trung gian và chuyển gen kháng thuốc vào môi trường. Chúng cũng có thể chuyển các gen kháng thuốc này cho các vi khuẩn khác trong cùng môi trường sống.

Các xét nghiệm PCR chỉ ra rằng một số mẫu probiotic có chứa các gen độc tố ruột. Điều này có ý nghĩa quan trọng về an toàn vì khả năng chuyển gen từ vi khuẩn probiotic vào môi trường sống và chính vi khuẩn, gây bệnh và biến chứng cho cá chủ. Việc sử dụng các chế phẩm sinh học có các gen này có thể làm tổn hại đến môi trường nuôi cấy – làm mất khả năng ngăn chặn bệnh tật của chế phẩm sinh học.

Hoàng Ngân

Theo Thefishsite.com