Nuôi tôm hiệu quả: Giải pháp từ dinh dưỡng và phòng bệnh

Nguy hại từ dịch bệnh

Theo TS Trần Hữu Lộc, Khoa Thủy sản Trường ĐH Nông Lâm TP Hồ Chí Minh đầu năm nay, bệnh đốm trắng xuất hiện khá nhiều nhưng những tháng gần đây chủ yếu là bệnh do vi bào tử trùng (EHP) và các bệnh liên quan đến đường ruột tôm nuôi, mà phổ biến là bệnh phân trắng. Trong đó, bệnh phân trắng là vấn đề hiện làm đau đầu các nhà nghiên cứu, bởi cho đến nay gần như chưa có một cơ sở khoa học nào về nguyên nhân cũng như bản chất của bệnh này. Tuy nhiên, qua theo dõi tình hình bệnh phân trắng trong những năm gần đây, nhất là những tháng đầu năm 2020 thì phần lớn diện tích tôm nuôi bị bệnh thường ở giai đoạn từ 30 – 40 ngày tuổi trở lên. Vì vậy, giải thuyết về nguyên nhân bệnh phân trắng thường nghiêng về hướng có liên quan đến ao nuôi phú dưỡng (dơ), nhiều tảo, thức ăn dư thừa và một phần là do EHP.

Sử dụng máy cho tôm ăn là một trong những giải pháp tiết kiệm chi phí và tránh ô nhiễm môi trường. Ảnh: PTC

Nhấn mạnh mối nguy hại do bệnh phân trắng, TS Lộc cho rằng “đừng nên để quá trễ”. TS Lộc phân tích thêm: “Một khi chúng ta phát hiện tôm đã bị bệnh phân trắng thì cơ hội điều trị thành công chỉ còn khoảng 30%. Vì vậy, người nuôi cần thường xuyên theo dõi để phát hiện sớm các biểu hiện bất thường của tôm có thể dẫn đến bệnh phân trắng và tiến hành xử lý ngay bằng các biện pháp, như: cắt tảo, thay nước, giảm lượng thức ăn, bổ sung men tiêu hóa…”.

TS Lộc cũng cho biết, khi tôm nuôi bị nhiễm vi bào tử trùng kết hợp với vi khuẩn thì các biểu hiện bệnh phân trắng là rất rõ rệt. TS Lộc giải thích: “Khi ao nuôi nhiễm vi bào tử trùng nặng sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công phá hủy tế bào gan của tôm một cách mạnh mẽ làm cho bệnh phân trắng càng trở nên trầm trọng hơn”. Để phòng ngừa, theo TS Lộc có rất nhiều việc phải làm đối với người nuôi tôm, từ chọn con giống sạch bệnh cho đến các giải pháp ngăn chặn bệnh đường ruột tôm nuôi cho thật tốt.

Giải pháp phòng ngừa và kiểm soát

TS Nguyễn Duy Hòa, Giám đốc kỹ thuật Motiv, Tập đoàn Cargill cho rằng, việc thiết kế ao nuôi tốt, đúng quy trình kỹ thuật, phù hợp với mô hình nuôi cũng là một giải pháp tốt giúp giảm rủi ro dịch bệnh, tăng tỷ lệ thành công, kể cả đối với nuôi ao bạt lẫn ao đất.

Trả lời câu hỏi về giải pháp phòng trị bệnh để nuôi tôm hiệu quả, theo TS Lộc, đối với dịch bệnh trên tôm, giải pháp tốt nhất là ngừa bệnh. Giải thích thêm về giải pháp này, TS Lộc cho biết: “Để ngừa bệnh trên tôm hiệu quả phải bắt đầu từ con giống cho đến ao nuôi và nguồn nước. Vì vậy, con giống phải được xét nghiệm, đảm bảo không mang bất kỳ mầm bệnh nguy hiểm nào thì mới được thả nuôi. Đối với ao nuôi, nhất là ao đất cũng cần lấy mẫu xét nghiệm xem ao có mang mầm bệnh hay không và nguồn nước trước khi đưa vào ao nuôi phải được xử lý theo đúng quy trình”.

Đồng tình với quan điểm này, TS Hòa cho rằng, để có nguồn nước nuôi tôm tốt, cần thiết kế ao lắng, ao xử lý, ao sẵn sàng một cách khoa học. TS Hòa chia sẻ: “Đối với ao lắng, tốt nhất là nên thiết kế cao, sâu và dài, kết hợp thả thêm cá chẽm hay cá rô phi. Việc thiết kế ao lắng sâu và dài rất có lợi là lắng tụ được nhiều chất lơ lửng, kể cả các bào tử vi khuẩn gây bệnh xuống đáy ao. Các chất này cùng với ốc đinh sẽ là nguồn thức ăn dồi dào cho cá chẽm. Còn việc ao lắng cao sẽ giúp tiết kiệm tiền điện vì không phải bơm qua ao xử lý”.

Không chỉ là vấn đề dịch bệnh và dinh dưỡng sức khỏe tôm nuôi, người nuôi và các đại biểu tham dự Hội nghị cũng quan tâm tới vấn đề ô nhiễm môi trường do nước thải nuôi tôm chưa được xử lý. TS Hòa khẳng định: “Với tốc độ phát triển nhanh diện tích tôm thâm canh, siêu thâm canh như hiện nay, nếu chúng ta không có giải pháp xử lý nguồn nước thải một cách triệt để và hiệu quả thì ngay cả mô hình nuôi lót bạt cũng chỉ tồn tại 5 – 10 năm nữa. Hiện tại, có nhiều phương pháp xử lý nước thải nuôi tôm hiệu quả, chi phí thấp rất cần ngành chức năng, địa phương và người nuôi cập nhật và áp dụng để nghề nuôi tôm phát triển bền vững”.

Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Sóc Trăng Huỳnh Ngọc Nhã cũng khuyến cáo hộ nuôi tôm khi triển khai mùa vụ mới nên tiến hành việc nuôi nước trước khi nuôi tôm. Sở sẽ tiếp tục hỗ trợ người dân trong việc nhân rộng mô hình nuôi tôm giảm giá thành; quản lý vùng nuôi theo đúng quy định, thực hiện cấp mã số nhận diện ao nuôi theo Luật Thủy sản. Bên cạnh đó, tập trung vào công tác tổ chức sản xuất; kết nối công ty và HTX, THT thực hiện các chứng nhận theo nhu cầu thị trường; tăng cường công tác thanh, kiểm tra về ATTP; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm về mua bán, sử dụng thức ăn, hóa chất cấm, chế phẩm sinh học không có trong danh mục được phép lưu hành…

Xuân Trường