Ứng dụng sản phẩm khoa học công nghệ từ nguồn phụ phẩm tôm trong NTTS

Tiềm năng và những rủi ro tiềm ẩn

Với mục tiêu đưa ngành nuôi trồng và chế biến thủy sản thành ngành kinh tế mũi nhọn, Việt Nam vẫn còn nhiều mắt xích cần xử lý nhằm thích nghi tốt hơn với biến đổi khí hậu để phát triển bền vững. Một số hạn chế phổ biến hiện nay:

Đầu vào: Nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi – thủy sản phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu (nhất là đạm thô), dẫn đến bị động nguồn cung, giá cả không ổn định, mặc khác đạm thô có hiệu suất sử dụng thấp nên chưa phát huy hết giá trị nguyên liệu.

Nuôi trồng và chế biến: Việc lạm dụng hóa chất/kháng sinh trong quá trình nuôi gây ra tình trạng tồn dư hóa chất/kháng sinh trong sản phẩm, dẫn đến kháng kháng sinh và ảnh hưởng sức khỏe con người. Ngoài ra, kháng sinh đang được đưa vào lộ trình cấm sử dụng theo xu hướng thế giới, cần giải pháp chuyển đổi phù hợp.

Xử lý phụ phẩm: Số lượng phụ phẩm nuôi trồng và chế biến ngày càng lớn, nếu không xử lý đúng sẽ dẫn đến lãng phí tài nguyên và ô nhiễm môi trường.

Những hạn chế trên nếu không có giải pháp hợp lý sẽ cản trở sự phát triển của ngành, ảnh hưởng tiêu cực sức khỏe người tiêu dùng và đánh mất khả năng cạnh tranh của sản phẩm thủy sản Việt Nam.

Cần giải pháp bền vững

Những mắt xích tưởng chừng rời rạc nhưng hoàn toàn có thể giải quyết bằng một giải pháp tổng thể thông qua việc: “Phát triển ngành công nghiệp phụ phẩm với các giải pháp xanh để thu hồi dưỡng chất và tạo giá trị từ các dòng sản phẩm nguyên liệu mới”.

Điển hình như nguồn phụ phẩm tôm, với công nghệ thích hợp có thể chiết xuất ra nhiều sản phẩm giá trị cao. Nhìn thấy tiềm năng của phụ phẩm tôm đang bị bỏ phí, Việt Nam Food (VNF) đã tiên phong trong nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học vào chiết xuất các thành phần dưỡng chất trong phụ phẩm tôm, từ đó sản xuất thành công các nguyên liệu sinh học với chất lượng cao và ổn định, giá thành cạnh tranh, góp phần giải quyết các vấn đề nêu trên.

Các sản phẩm đã thương mại hóa của VNF được ứng dụng cho NTTS

1. PEPTIDE tôm: Là protein tôm đã được thủy phân bằng enzyme đặc chủng, cung cấp nguồn đạm dễ hấp thu (chứa phần lớn các Amino Acid tự do và Peptide mạch ngắn), có tính dẫn dụ và ngon miệng (chứa Taurine, Betaine, Peptide, Amino Acid tự do…), giúp tăng khả năng bắt mồi, tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng, cải thiện sức khỏe đường ruột cho động vật thủy sản. Đặc biệt, với khối lượng phân tử trung bình <500 Dalton, Peptide tôm còn phù hợp làm thức ăn cho tôm theo quy định của BAP (Best Aquaculture Practise) và GlobalGAP.
2. CHITOSAN: Là một Polymer sinh học có nhiều đặc tính hữu dụng như khả năng kháng khuẩn, kích thích sinh học, tạo màng, tạo chelate…; là giải pháp tiềm năng để giảm kháng sinh thông qua khả năng hỗ trợ tăng trưởng tự nhiên, phòng ngừa nhiều loại bệnh như các bệnh do Vibrios và A. hydrophilia ở tôm và cá.
3. ASTAXANTHIN: Là một loại carotene màu đỏ cam, được coi là vua của các chất chống ôxy hóa. Astaxanthin có thể được tích tụ ở nhiều cơ quan trọng yếu của động vật thủy sản, giúp tăng khả năng chống chịu stress, tăng sắc tố đỏ cam (tôm, cá hồi…), hỗ trợ miễn dịch, tăng trưởng và khả năng sinh sản.

Việc “tái sử dụng và nâng cao giá trị phụ phẩm” (upcycling and valorisation of byproduct) không còn là khái niệm mới trong bối cảnh nguồn nguyên liệu tự nhiên ngày một cạn kiệt. Nhiều quốc gia phát triển đã tận thu tốt nguồn phụ phẩm để tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, giảm ô nhiễm môi trường và tác động biến đổi khí hậu, tạo nên mô hình kinh tế tuần hoàn và bền vững.

VIETNAM FOOD