Ưu thế thuốc khử trùng nước có gốc Iodine

Ưu điểm Povidone Iodine dưới dạng PVP viết tắt là PVP-I

Povidone Iodine (PVP-I) là một hợp chất thuộc nhóm halogen, có tính ôxy hóa mạnh, có thể diệt được virus, vi khuẩn, nấm, nguyên sinh động vật. Về mặt hóa học, PVP-I cấu tạo từ phức chất của iodine (I2) với dung môi hòa tan hay chất mang Polyvinyl pyrrolidone (PVP). Hàm lượng của iodine trong PVP-I chiếm 9 – 12% tính theo trọng lượng khô. Khả năng khử khuẩn của iodine trong PVP-I mạnh hơn so với các dạng Iodine khác. Ngoài ra, PVP-I còn có ưu điểm nữa là hòa tan hoàn toàn trong nước và độ bền cao hơn rất nhiều so với cồn Iodine và lugol. Với cấu tạo này Iodine sẽ được giải phóng từ từ vào môi trường nước xung quanh, vì vậy sẽ giảm thiểu tối đa tính độc của Iodine trên tế bào động vật so với những iodine thường.

Cấu tạo hóa học của Povidone Iodine (C₆H₉NO)n.xI (2-Pyrrolidinone, 1-ethenyl-, homopolymer, hợp chất tốt) – Nguồn: Wikimedia Commons

PVP-I là một dạng sản phẩm khử trùng có khả năng tiêu diệt vi khuẩn hay các vi sinh vật gây nhiễm trùng khác bằng cách phá hủy các nguyên sinh chất. Tuy nhiên, hợp chất này cũng có thể sử dụng cho mục đích sát trùng, nghĩa là không làm hại đến mô bào của cá và tôm ở nồng độ thích hợp. Tương tự như chlorine, PVP-I có thể được sử dụng trong mục đích khử trùng nhưng không dùng trong mục đích điều trị hay phòng bệnh. Tuy nhiên, PVP-I có độc tính thấp hơn rất nhiều so với Clorophors (như là hypochlorite) do đó có thể sử dụng rửa trứng cá và tôm trước khi ấp. Thêm vào đó, PVP-I không bị bất hoạt bởi thành phần các chất hữu cơ có trong nước. Đặc điểm này của PVP-I ưu việt hơn so với chlorine. Thậm chí chỉ với dung dịch PVP-I nồng độ 10%, nồng độ iodine giải phóng ra đủ khả năng diệt khuẩn mặc dù trong nước có chất hữu cơ hiện diện với hàm lượng cao.

So với Chlorine, việc sử dụng PVP-I trong nuôi tôm có nhiều ưu điểm hơn như sau:

– Có thể sử dụng trực tiếp trên vật thể sống cho mục đích khử và sát khuẩn mặt ngoài cơ thể tôm, cá và trứng của chúng. Vì vậy, có thể tạt PVP-I trực tiếp xuống ao;

– Không ăn mòn kim loại và làm “chai” vật dụng bằng plastic;

– Không kích ứng da và gây dị ứng trên người;

– Nồng độ sử dụng không bị ảnh hưởng bởi hàm lượng chất hữu cơ trong nước;

– Iodine được giải phóng ra từ từ khỏi phân tử PVP-I nên hiệu quả khử khuẩn cao kéo dài và an toàn;

– Không ảnh hưởng đến sự phát triển của tảo trong ao nuôi;

– Không làm ô nhiễm môi trường đáy ao do tạo thành các hợp chất tích tụ dưới bùn đáy.

Sử dụng PVP-I trong nuôi trồng thủy sản cho hiệu quả cao – Ảnh: Huy Hùng

Phương pháp sử dụng

Iodine giải phóng từ PVP-I duy trì tác dụng khử khuẩn kéo dài đến 4 – 6 giờ và ít kích ứng tế bào, mô của tôm cá.  PVP-I có tác dụng tốt ở pH < 4. Ở nhiệt độ trên 35⁰C, thuốc bị mất tác dụng nhanh chóng. Ánh sáng mặt trời cũng làm thuốc bị phân hủy nhanh. Vì vậy, nên sử dụng PVP-iodine vào lúc trời mát (tốt nhất là lúc xế chiều).

Trong thực tiễn sản xuất, PVP-I được sử dụng trong mục đích diệt virus trên trứng cá hồi và nấm. PVP-I cũng được báo cáo sử dụng trong phòng bệnh và tiêu diệt mầm bệnh vi khuẩn gây bệnh cho cá có trong nước như Aeromonas, Pseudomonas, Vibrio, Flexibacter và nấm. Trứng tôm và nauplii cũng có thể được sát khuẩn khi ngâm trong PVP-I 100 ppm trong 1 phút hay 400 ppm trong 30 giây. Sau đó, rửa lại trứng và nauplii của tôm bằng PVP-I 1 ppm trước khi đem ấp. Khi rửa trứng tôm bằng dung dịch iodine 200 ppm và nauplii với dung dịch 20 ppm trong 30 giây sẽ hạn chế được sự lây lân của virus gây bệnh còi MBV từ tôm bố mẹ. Mặt khác, PVP-I cũng được dùng trực tiếp trong ao nuôi, đặc biệt trong mục đích diệt virus trong nước của ao nuôi với hiệu quả cao. Với cách sử dụng này, các mầm bệnh virus và vi khuẩn gây bệnh truyền nhiễm có thể bị hạn chế lây lan trong hệ thống nuôi.