10 sự kiện Thủy sản Việt Nam 2013

1. Phê duyệt Quy hoạch phát triển ngành thủy sản đến năm 2020, tầm nhìn 2030: Ngày 16/8/2013, Thủ tướng Chính phủ chính thức phê duyệt tại Quyết định số 1445/QĐ-TTg với mục tiêu ngành thủy sản cơ bản được công nghiệp hóa vào năm 2020, hiện đại hóa vào năm 2030 và tiếp tục toàn diện, phát triển bền vững, trở thành ngành sản xuất hàng hóa lớn, từng bước nâng cao thu nhập và mức sống của nông, ngư dân… Mục tiêu, đến năm 2020 tổng sản lượng thủy sản khoảng 7 triệu tấn, giá trị xuất khẩu khoảng 11 tỷ USD; tốc độ tăng trưởng bình quân 7 – 8%/năm; Định hướng đến năm 2030, tổng sản lượng đạt khoảng 9 triệu tấn, giá trị xuất khẩu khoảng 20 tỷ USD…

2. Phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành thủy sản: Đề án được Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát phê duyệt ngày 22/11/2013 tại Quyết định số 2760/QĐ-BNN-TCTS. Theo đó, ngành thủy sản sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng cao, nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh thông qua tăng năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng. Tốc độ tăng trưởng bình quân giá trị sản xuất thủy sản đạt trên 6%/năm, trong đó, giá trị khai thác tăng bình quân trên 3%/năm; giá trị nuôi trồng tăng bình quân trên 8%/năm; tốc độ tăng bình quân giá trị xuất khẩu thủy sản trên 6%/năm…

3. Lực lượng Kiểm ngư chính thức đi vào hoạt động: Ngày 25/1/2013, Cục Kiểm ngư chính thức ra mắt và đi vào hoạt động theo quy định tại Nghị định 102/NĐ-CP được Chính phủ ban hành tháng 11/2012. Theo đó, lực lượng Kiểm ngư thực hiện chức năng tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, phát hiện xử lý vi phạm pháp luật và thanh tra chuyên ngành thủy sản trên các vùng biển Việt Nam… Với đầy đủ các quyền hạn, lực lượng này sẽ đủ sức thực thi bảo vệ Luật Thủy sản và nguồn lợi thủy sản, ngư dân, cứu nạn và góp phần bảo vệ chủ quyền quốc gia trên biển.

4. Xuất khẩu thủy sản vượt kế hoạch: Năm 2013, tiếp tục được coi là một năm nhiều khủng hoảng của ngành thủy sản. Sản xuất trong nước đầy khó khăn, giá cá tra sụt giảm liên tục, hiện tượng tôm chết sớm vẫn lan tràn trên diện rộng, doanh nghiệp thiếu nguyên liệu chế biến, nông dân cạn vốn và “treo ao”. Hàng loạt rào cản tại nhiều thị trường tiếp tục được dựng lên… Tuy nhiên, những tháng cuối năm, tình hình bất ngờ xoay chuyển, sản xuất khởi sắc trở lại, thị trường rộng mở… Tất cả đã tạo nên cú nước rút ngoạn mục đưa xuất khẩu thủy sản về đích với con số khoảng 6,7 tỷ USD, tăng hơn 10% so với năm 2012.

5. Tìm ra nguyên nhân gây Hội chứng tôm chết sớm: Hội chứng tôm chết sớm (EMS) đã khiến thế giới mất khoảng 1 tỷ USD mỗi năm. Tại Việt Nam, ngành tôm cũng điêu đứng vì đại dịch này. Nguyên nhân gây bệnh vẫn là giả thuyết cho đến khi Tiến sĩ Donald Lightner và cộng sự tại Trường Đại học Arizona (Mỹ) hoàn thành nghiên cứu và công bố kết quả. Theo đó, nguyên nhân gây bệnh EMS là do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus lây lan qua đường miệng và cư trú trong đường tiêu hóa, sau đó sinh ra độc tố gây tổn thương gan tụy của tôm, hay còn gọi là Hội chứng hoại tử gan tụy cấp (AHPNS). Tuy nhiên, mặc dù đã xác định được nguyên nhân nhưng đến nay vẫn chưa có biện pháp phòng trị triệt để.

6. Ngành tôm thiết lập nhiều kỷ lục mới: 2013, một năm bội thu của tôm Việt Nam. Một sự khởi sắc đúng thời điểm đã khiến con tôm “thắng lợi kép”. Giá tôm sú và TTCT luôn ở mức cao và liên tục phá kỷ lục. Tại Cà Mau, tôm sú loại 40 con/kg giá 210.000 – 230.000 đồng/kg, loại 20 con/kg giá 310.000 đồng/kg; trong khi TTCT loại 60 con/kg giá 160.000 – 180.000 đồng/kg, loại 100 con/kg giá trên 120.000 đồng/kg.

Trong đó, ngoạn mục nhất là TTCT. Về xuất khẩu, lần đầu tiên TTCT vượt tôm sú cả về sản lượng và giá trị, góp công lớn để ngành tôm đạt kỷ lục khoảng 2,8 tỷ USD. Về nuôi trồng, diện tích nuôi TTCT năm 2013 đang át tôm sú ở cả hình thức nuôi quảng canh và quảng canh cải tiến.

7. Cá tra khủng hoảng và chạm đáy: Trong nước, giá cá tiếp tục ở mức thấp, có thời điểm chỉ khoảng 18.500 – 19.000 đồng/kg, thấp hơn giá thành 3.500 – 5.000 đồng/kg. Doanh nghiệp tê liệt vì thiếu nguyên liệu chế biến, người nuôi điêu đứng vì thua lỗ, trắng tay, tiếp tục “treo ao”. Về xuất khẩu, hình hình không mấy sáng sủa khi các thị trường chính hầu như chững lại. Riêng ở Mỹ, cá tra Việt Nam bị tăng mức thuế chống bán phá giá một cách vô lý tại POR9, với mức thuế cho các bị đơn từ 0,42 đến 2,15 USD/kg.

8. Cá tầm nhập lậu tràn ngập thị trường: Với giá bán chỉ khoảng 150.000 – 180.000 đồng/kg, thậm chí chỉ 120.000 – 130.000 đồng/kg, cá tầm nhập lậu đã gần như “ép chết” cá tầm sản xuất trong nước, khi giá này chưa bằng một nửa giá cá nội địa. Theo các chuyên gia, sở dĩ cá tầm Trung Quốc rẻ như vậy là bởi nước này tự chủ được việc sản xuất con giống và thức ăn, trong khi Việt Nam thì phụ thuộc gần như hoàn toàn. Người nuôi điêu đứng, người tiêu dùng phải mua sản phẩm chất lượng thấp với giá cao, trong khi cơ quan quản lý thiếu giải pháp hữu hiệu.

9. Xuất khẩu hải sản giảm kỷ lục trong 5 năm: Theo VASEP, ngay từ quý II/2013, xuất khẩu hải sản có xu hướng giảm mạnh và khó có khả năng phục hồi, đặc biệt là mặt hàng cá ngừ. Tính đến hết tháng 11/2013, xuất cá ngừ giảm 6,7%, nhuyễn thể giảm 11,8%, cua, ghẹ và giáp xác khác giảm 7,9% so với cùng kỳ năm 2012. Riêng xuất khẩu mực, bạch tuộc giảm 13% so. Nguyên nhân là do nguồn cung thiếu ổn định, chất lượng nguyên liệu không đảm bảo, nhu cầu tiêu thụ giảm, trong khi quy định chất lượng tại thị trường nhập khẩu ngày càng ngặt nghèo…

10. Thương lái Trung Quốc vơ vét tôm nguyên liệu: Dịch bệnh tôm hoành hành trong thời gian dài tại nhiều nước đã khiến tình hình nguyên liệu cho chế biến ngày càng gay gắt. Để đáp ứng nhu cầu trong nước, thương lái Trung Quốc đổ xô vào Việt Nam tận thu, gây xáo trộn thị trường khi họ sẵn sàng trả giá cao hơn doanh nghiệp trong nước từ 15 – 20%. Điều này góp phần khiến giá tôm nguyên liệu trong nước liên tục đạt kỷ lục, nông dân lãi lớn, tuy nhiên các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu trong nước lao đao. Cùng đó, việc mua bán này quá dễ nên gây nhiều lo ngại cho hình ảnh tôm Việt Nam.