Báo chí – Thành tố quan trọng trong phát triển thủy sản

Cùng lan tỏa giá trị tích cực

Trong xã hội hiện đại, công tác truyền thông, báo chí ngày càng thể hiện vai trò, vị thế đặc biệt quan trọng. Truyền thông đã và đang đóng góp to lớn vào quá trình phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm sự phát triển bền vững của xã hội, là một trong những yếu tố góp phần vào thành công của các sự kiện trọng đại của đất nước, của ngành nông nghiệp và ngành thủy sản nói riêng.

Trải qua chặng đường gần 70 năm, ngành thủy sản Việt Nam đã vượt nhiều khó khăn, thách thức, đạt được những thành tựu, phát triển toàn diện, duy trì sự tăng trưởng ổn định qua các năm, đóng góp quan trọng trong nền kinh tế. Tổng sản lượng thủy sản giai đoạn 2016 – 2024 đạt 36,8 triệu tấn, trong đó năm 2024 đạt mức cao nhất với 5,7 triệu tấn, tăng 56,3% so với năm 2016, bình quân mỗi năm tăng 5,1%. Về xuất khẩu, Việt Nam hiện đứng vị trí số 3 trong các nước xuất khẩu thủy sản lớn nhất thế giới với kỷ lục được ghi nhận năm 2022, trên 11 tỷ USD.

Đóng góp vào những kết quả tích cực đó có sự nỗ lực, góp sức không nhỏ của các cơ quan báo chí từ Trung ương và địa phương. Báo chí luôn chủ động, tích cực lan tỏa mạnh mẽ những mô hình sản xuất tốt, những công nghệ tiên tiến, những sáng kiến kỹ thuật… Cùng với đó, báo chí cũng nhanh chóng truyền tải những chủ trương, chính sách của Đảng, Chính phủ và của ngành đến với doanh nghiệp và bà con nông dân, ngư dân. Đồng thời, bám sát từng ao đầm nuôi tôm, cá, và chuyến tàu khai thác của ngư dân, vừa nêu danh những gương điển hình trong sản xuất, vừa cho thế giới thấy những tiến bộ trong ngành thủy sản Việt Nam.

Trước những cơ hội và thách thức của ngành thủy sản hiện nay, báo chí là kênh truyền thông đại chúng đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh ngành đang hướng đến mục tiêu minh bạch, trách nhiệm, bền vững và hội nhập.

Mức độ phủ sóng rộng khắp và nhanh nhạy trong thông tin, báo chí đã chuyển tải những thông tin mới nhất về khoa học, kỹ thuật, giúp người nông dân bắt kịp thời đại. Với tính chất đa chiều, báo chí kịp thời kiểm chứng những nguồn thông tin phức tạp và bất lợi, giúp bà con yên tâm sản xuất, ổn định thị trường.

Đồng thời, báo chí cũng là diễn đàn để người nông dân có thể phát biểu tâm tư, nguyện vọng, kết nối hiệu quả Nhà nước – nhà sản xuất – doanh nghiệp – người tiêu dùng. Từ đó, góp phần định hình chiến lược phát triển trong tình hình mới.

“Vũ khí mới” trên trường đua quốc tế

Trong khoảng hơn 20 năm qua, ngành thủy sản Việt Nam có sự bứt tốc mạnh mẽ nhưng cũng luôn chịu nhiều thất thiệt, nhiều rủi ro, trong đó có rủi ro truyền thông.

Theo nhận định của một chuyên gia, ở các nước phương Tây có trình độ phát triển cao, họ có nhiều tổ chức luôn đứng ra quyền lợi của người sản xuất, tiêu dùng trong nước. Đơn cử, khi có hiệp định thương mại tự do, rào cản thuế quan bị dỡ bỏ thì gần như ngay sau đó rào cản kỹ thuật được dựng lên dưới nhiều hình thức, trong đó, có cả việc sử dụng truyền thông. Và ngành thủy sản Việt Nam đã phải hứng chịu “bão” truyền thông đó.

Chẳng hạn, cáo buộc của Đan Mạch cho rằng ngành tôm Việt Nam sử dụng lao động quá giờ, công nhân bị bệnh do hít thở khí độc nhiều giờ tại xưởng chế biến và sản phẩm tôm có hàm lượng thuốc kháng sinh, tuy nhiên, khi các doanh nghiệp Việt Nam chứng minh bằng nhiều kết quả xét nghiệm, họ buộc phải “buông”.

Trước đó, năm 2017, một đài truyền hình của Tây Ban Nha phát sóng chương trình với nội dung cho rằng việc nuôi cá tra ở Việt Nam trên dòng sông Mekong không đảm bảo đúng quy trình, cá thành phẩm có chất lượng không an toàn đối với sức khỏe người tiêu dùng. Sự việc này dẫn tới chuỗi siêu thị bán lẻ châu Âu Carrefour đã tuyên bố sẽ ngừng bán cá tra tại các cửa hàng của Tây Ban Nha và Bỉ, các quầy tươi ở Pháp, mặc dù EU đảm bảo không có vấn đề về sức khỏe với việc ăn cá.

Ngay sau những sự việc nghiêm trọng đó, nhiều người cho rằng, bên cạnh việc phải chấm dứt tình trạng mỗi mạnh ai nấy làm, phải xây dựng chiến thuật ngành hàng bài bản, thì cần thiết đưa hình ảnh thủy sản nước ta đến gần người tiêu dùng quốc tế, tránh tình trạng để “người khác tiếp tục nói một chiều”.

Dẫn chứng cho điều này, đại diện một doanh nghiệp đã đưa ví dụ về việc hiệp hội du lịch của Thái Lan dưới sự tài trợ của Chính phủ quảng bá du lịch nước này bằng việc đưa thông điệp ra bên ngoài một cách nhất quán, có chiến lược rõ ràng, đưa trên báo có uy tín… Hoặc sát thực hơn là thành công của ngành thủy sản Na Uy, mà trong đó phải kể đến ngành cá hồi nước này khi họ xây dựng thành một câu chuyện sinh động, hấp dẫn để đưa ra thế giới… Và đây chính là động lực để Việt Nam tập trung xây dựng chiến lược tiếp thị và quảng bá cho ngành thủy sản, trong đó xây dựng thương hiệu ngành hàng và nhận diện quốc gia.

Cầu nối hữu hiệu với người nông dân

Phát biểu trong một cuộc gặp gỡ báo chí, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến từng nhấn mạnh, nhiều năm qua, báo chí là kênh truyền thông chiến lược đã góp phần không nhỏ trong việc tuyên truyền nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy kỹ thuật của bà con nông dân, trở thành động lực quan trọng trong tái cơ cấu ngành.

Bức ảnh ngư dân quăng chài trên sông Hương của Nhiếp ảnh gia Nguyễn Trừng trên Báo Tuổi trẻ.

Ở quốc gia đang phát triển và có cơ cấu lao động nông dân cao như Việt Nam, việc cấp thiết chính là nhanh chóng cung cấp thông tin về các mô hình, công nghệ, kỹ thuật tiên tiến cho cộng đồng nông nghiệp. Báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, cập nhật những phát triển mới nhất của ngành để nâng cao hơn nữa tiềm năng của lĩnh vực này. Thông qua báo chí và truyền thông, người nông dân cũng dễ dàng tiếp cận được thông tin từ đội ngũ các chuyên gia, các nhà khoa học… Có thể nói, bằng sự nhanh nhạy trong truyền tải và độ phủ sóng, báo chí đã tích cực lan tỏa tri thức mới, công nghệ tiên tiến để giúp hoạt động sản xuất – kinh doanh của người nông dân bền vững và hiệu quả hơn.

Ông Lê Minh Hoan, Phó Chủ tịch Quốc hội, nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT bày tỏ, báo chí không chỉ là công cụ tuyên truyền, không chỉ là kênh truyền dẫn thông tin mà đã trở thành truyền thông tạo giá trị gia tăng cho nền kinh tế. Ngòi bút của nhà báo, tâm huyết và trí tuệ của nhà báo có thể kích hoạt cả một xã hội, một giai tầng và thay đổi cả một mô thức để hình thành những hệ giá trị cao hơn.

Cũng theo nguyên Bộ trưởng Lê Minh Hoan, báo chí được coi là kênh truyền dẫn thông tin hai chiều. Nếu kênh truyền dẫn đó bị tắc sẽ là bi kịch của nhà lãnh đạo, bởi họ không còn nghe được tiếng nói từ thực tiễn cuộc sống. Đồng thời, nhà báo đưa đến nông dân những thông điệp cụ thể, trước tiên giúp nông dân phải tự thay đổi, đó là tự tìm hướng đi, nâng cao giá trị nông sản, đó là làm ăn liên kết, mua chung bán chung… Bởi một thực tế rằng, muốn thay đổi nền nông nghiệp thì người nông dân phải thay đổi trước, bởi họ là lực lượng đông đảo nhất trong lĩnh vực nông nghiệp.

Phan Thảo