Phát huy tối đa tiềm năng mặt nước tự nhiên

Trên 3ha ao nước ngọt, qua tham quan khảo sát tại một số địa phương. Cuối năm 2024, ông Nguyễn Phương Tam ở thôn Liên Tân xã Đồng Lộc mạnh dạn thả nuôi 15 vạn con giống cá lăng. Sau hơn 6 tháng, cá lăng cho thấy khả năng thích nghi tốt với điều kiện sống ở đây và tăng trưởng khá nhanh, trọng lượng hiện tại đạt 0,5-2kg/con. Dự kiến cuối năm nay, ông có 150 tấn cá lăng thương phẩm cung ứng cho thị trường Tết Nguyên đán với doanh thu khoảng 15 tỷ đồng.  Cùng với cá lăng, ông Tam cũng đang thử nghiệm nuôi 200 con giống cá tra dầu. Sau 3 tháng nuôi cá phát triển rất nhanh và đã đạt trọng lượng 5kg/con. Dự tính cuối năm nay, sẽ đạt 10kg/con.

Ông Tam cho biết: “Nhận thấy tiềm năng diện tích mặt nước lớn bị bỏ hoang, nên tôi đã tìm hiểu và mạnh dạn cải tạo lại đưa nuôi thử nghiệm một số đối tượng cá nước ngọt có giá trị kinh tế cao. Tôi nghĩ, với điều kiện nguồn nước chủ động thường xuyên, nguồn thức ăn đầy đủ như hiện nay thì chúng tôi hoàn toàn có thể nuôi tốt và có một mùa vụ thắng lợi.”.

Người dân Hà Tĩnh tận dụng lợi thế tiềm năng mặt nước đa dạng các đối tượng nuôi thủy sản nước ngọt đem lại hiệu quả kinh tế cao. 

Tương tự, tại xã Can Lộc, từ những diện tích sâu trũng, nhiễm phèn trồng lúa kém hiệu quả, năm 2021, được tiếp cận nguồn vốn của Dự án SIPA, các hộ dân tại thôn Làng Lau xã Can Lộc đã chuyển đổi 2ha nuôi thử nghiệm tôm càng xanh luân canh cá nước ngọt. Từ hiệu quả đem lại, đến nay, địa phương đã chuyển đổi được 10 ha mặt nước để nuôi tôm càng xanh, đem lại thu nhập hơn 200 triệu đồng/ha/năm. 

Ông Võ Minh – Giám đốc HTX Nông nghiệp Làng Lau, cho biết: Xây dựng mô hình nuôi tôm càng xanh trên vùng đất chuyển đổi là một trong những giải pháp chuyển đổi cơ cấu sản xuất hiệu quả và bền vững. Thành công của mô hình không chỉ tạo sinh kế bền vững, đem lại thu nhập ổn định cho người dân mà còn làm thay đổi tư duy sản xuất của bà con trong việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào nuôi trồng thủy sản. Chúng tôi sẽ tiếp tục mở rộng diện tích sản xuất trong thời gian tới”.

Tôm càng xanh, đối tượng nuôi hiệu quả đang được nhân rộng trên các ao nuôi nước ngọt ở Hà Tĩnh.

Từ truyền thống đến áp dụng khoa học công nghệ

Được hưởng lợi nhiều nhất từ hồ Ngàn Trươi – Cẩm Trang cùng hệ thống ao, hồ xung quanh để nuôi cá nước ngọt, xã Vũ Quang hiện có 285 hộ nuôi cá trên lòng hồ Ngàn Trươi – Cẩm Trang và các ao, hồ xung quanh với tổng diện tích khoảng 31 ha.

Lợi thế có nguồn nước sạch từ thượng nguồn chảy về, nguồn nước cấp được lắng lọc và thay đổi thường xuyên, vùng mặt nước thoáng, nhiều phù du, ít dịch bệnh, vùng lồng bè có sử dụng thức ăn công nghiệp để nuôi theo hướng hàng hóa… nên năng suất ở đây đạt 2 tấn/ha/năm, cao hơn mặt bằng chung của huyện (1,7 tấn/ha/năm) và của tỉnh (1,57 tấn/ha/năm). Điều đáng nói, ngoài các đối tượng nuôi truyền thống, nuôi theo hình thức quảng canh, địa phương đã có chính sách khuyến khích, hỗ trợ các hộ nuôi trồng nước ngọt mạnh dạn vay vốn, ứng dụng khoa học kỹ thuật, sản xuất theo hướng hàng hóa và đưa các loài giống mới như: cá lăng, cá leo, cá trắm giòn, cá chép giòn, cá tầm… vào sản xuất.

Được biết, hiện nay, trong vùng lòng hồ Ngàn Trươi – Cẩm Trang đang có 1 HTX, 3 tổ hợp tác, 6 hộ tư nhân nuôi thâm canh 48 lồng cá các loại có giá trị cao, mỗi năm cho lãi hàng trăm triệu đồng/mô hình và trở thành nơi học tập kinh nghiệm, thí điểm làm ăn, tạo điểm nhấn trong bức tranh nuôi trồng nước ngọt trên địa bàn.

Mô hình nuôi cá tầm thành công trên lòng hồ Ngàn Trươi – Cẩm Trang (Hà Tĩnh).

Nhờ áp dụng khoa học công nghệ, mô hình nuôi trai lấy ngọc hiện cũng đang dần khẳng định hiệu quả trên diện tích ao hồ nước ngọt tại Hà Tĩnh. Sau khi các mô hình nuôi trai lấy ngọc ở phường Trần Phú hay xã Cẩm Xuyên và một số nơi khác thành công, anh Hồ Phi Thủy (quê ở xã Đồng Tiến) đã mạnh dạn đầu tư nuôi thí điểm loài nhuyễn thể trên vùng ao hồ của Dự án Làng Thanh niên xung phong nuôi trồng thủy sản xã Thạch Kênh trước đây (nay là xã Đông Kinh), toàn bộ diện tích nay đã bàn giao lại cho địa phương quản lý.

Trên tổng diện tích 5ha được xây dựng thành 7 hồ, anh Thủy bắt đầu thả giống từ tháng 8/2024, qua theo dõi cho thấy, trai lấy ngọc tại vùng hữu ngạn sông Nghèn này đang phát triển khá tốt, các ao xuống giống sớm sắp được cấy ngọc để chuyển sang chu kỳ nuôi mới.

Theo lãnh đạo địa phương này đánh giá, đây là mô hình mà địa phương đang rất kỳ vọng bởi anh đã nuôi thành công ở nhiều tỉnh miền Nam và ở đây điều kiện thời tiết, nguồn nước, hạ tầng… được đánh giá khá tốt. Nếu thành công, địa phương sẽ mở rộng diện tích cho thuê và kêu gọi các nhà đầu tư khác vào nuôi phủ kín toàn bộ 120 ha đất ao hồ do Tỉnh đoàn bàn giao lại cho xã. Tiếp đó, chính quyền địa phương sẽ vận động người nuôi trồng nước ngọt trong vùng liên kết với doanh nghiệp nuôi loài này để được hưởng lợi tối đa về kinh nghiệm sản xuất, khoa học kỹ thuật, nguồn giống, thị trường tiêu thụ…

Mô hình nuôi trai lấy ngọc của anh Hồ Phi Thủy ở xã Thạch Kênh mở ra nhiều triển vọng để phát triển nhân rộng trong thời gian tới.

Theo số liệu từ Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Tĩnh, năm 2024, Hà Tĩnh đã nuôi trồng được 4.662 ha thủy sản nước ngọt, đạt năng suất 1,57 tấn/ha, sản lượng hơn 7.320 tấn, cho giá trị sản xuất gần 268 tỷ đồng; năm 2025, phấn đấu tăng diện tích nuôi lên 4.677 ha, sản lượng 7.600 tấn, cho giá trị khoảng 306 tỷ đồng. 

Hiện nay, ngoài thay đổi hình thức nuôi quảng canh các đối tượng trồng truyền thống như cá nước ngọt (cá chép, cá trắm cỏ, cá rô đồng, cá quả, cá rô phi đơn tính…), tôm càng xanh, ếch, cua đồng, ốc bươu đen… thì nhiều hộ ở một số vùng nuôi trồng đã mạnh dạn nuôi thâm canh, quảng canh cải tiến và đưa các loài mới (cá trắm giòn, cá chép giòn, cá lăng, trai lấy ngọc…) để cho giá trị kinh tế cao hơn.

Với mục tiêu nâng cao hiệu quả, đảm bảo an toàn, sản xuất bền vững trong vùng nước ngọt, ngành nông nghiệp Hà Tĩnh, chính quyền các địa phương và người nuôi trồng toàn tỉnh đang tích cực phát huy tiềm năng, thực hiện đồng bộ các giải pháp, ưu tiên hơn trong đầu tư nâng cấp hạ tầng, tích cực ứng dụng khoa học công nghệ, mở rộng đối tượng nuôi, kiểm soát chất lượng con giống và thức ăn, kiểm soát dịch bệnh… Qua đó, góp phần đảm bảo nguồn thu nhập từ 35 – 50 triệu đồng/ha/năm, giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động.

Nguyễn Hoàn