Nhiều vướng mắc khiến doanh nghiệp gặp khó trong xuất khẩu

Chồng chéo và bất cập trong công tác kiểm tra ATTP

Theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp thủy sản, hiện họ gặp nhiều khó khăn liên quan đến việc kiểm tra điều kiện ATTP và cấp H/C.

Trong đó, doanh nghiệp gặp vướng mắc trong phân cấp thẩm quyền. Cụ thể, sau khi Thông tư 17/2025 có hiệu lực, quy định về cấp, thu hồi Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP chưa rõ ràng, thiếu hướng dẫn về thủ tục khi thay đổi phạm vi chứng nhận hoặc cập nhật thông tin do sáp nhập địa giới hành chính. Điều này gây lúng túng cho cả cơ quan quản lý địa phương và doanh nghiệp, làm đình trệ hoạt động xuất khẩu.

Cần sớm tháo gỡ vướng mắc để tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong sản xuất, kinh doanh. Ảnh: H.T

Cùng đó là bất cập trong cấp và sửa đổi H/C. Với các lô hàng khởi hành vào cuối tuần, doanh nghiệp buộc phải nộp hồ sơ trước khi đóng container, khiến thông tin dễ sai lệch. Khi xảy ra lỗi nhỏ như thay đổi số container hay kẹp chì, doanh nghiệp vẫn phải xin cấp lại H/C mới, gây tốn kém chi phí và thời gian.

Thêm nữa, việc thay đổi địa chỉ khiến nhiều doanh nghiệp bị vướng khi cập nhật danh sách được phép xuất khẩu sang các thị trường yêu cầu chặt chẽ như EU, Hàn Quốc. Bao bì in sẵn địa chỉ cũ không được hướng dẫn xử lý, dẫn tới lãng phí và rủi ro thông quan.

Hồ sơ thẩm định/thẩm tra cũng thiếu thống nhất. Cụ thể, các Trung tâm Vùng của NAFIQPM đưa ra nhiều yêu cầu khác nhau, phát sinh thêm giấy tờ ngoài quy định, có khi vượt khả năng cung cấp của nhà cung cấp nguyên liệu. Điều này khiến doanh nghiệp phải từ bỏ một số nguyên liệu, ảnh hưởng sản xuất.

Chưa kể, số mẫu lấy và số chỉ tiêu kiểm nhiều hơn trước, khiến chi phí kiểm nghiệm mỗi lô hàng tăng cao, lên tới hàng chục triệu đồng. Trong khi đó, doanh nghiệp đã chủ động tự kiểm soát chất lượng qua phòng thí nghiệm nội bộ và chương trình HACCP, nhưng vẫn bị kiểm tra kép từ cả NAFIQPM và cơ quan nhập khẩu…

Không chỉ H/C, thủ tục cấp C/C cũng gây ra nhiều trở ngại. Cụ thể, quy trình kiểm tra hồ sơ nhập khẩu chưa thống nhất. Doanh nghiệp bị yêu cầu bổ sung thông tin không có trong biểu mẫu pháp lý, hoặc phải dịch hồ sơ sang tiếng khác, dẫn đến chậm thông quan. Thêm vào đó, không cho phép cấp nhiều C/C từ một S/C cùng lúc. Một giấy xác nhận nguyên liệu (S/C) thường dùng để xin nhiều C/C, nhưng doanh nghiệp phải nộp tuần tự từng hồ sơ, kéo dài thời gian xử lý tới 10 – 15 ngày, ảnh hưởng đến tiến độ giao hàng và thanh toán quốc tế.

Kiến nghị tháo gỡ

Để giải quyết những vướng mắc trên, VASEP kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành hướng dẫn chi tiết quy trình cấp, thu hồi giấy chứng nhận ATTP, làm rõ cơ chế cập nhật danh sách doanh nghiệp với cơ quan nước nhập khẩu. Linh hoạt hơn trong việc cấp và sửa đổi H/C, cho phép sửa đổi trực tuyến trong 1 ngày đối với lỗi hành chính nhỏ; bố trí cán bộ trực vào cuối tuần để xử lý hồ sơ; cho phép đăng ký thông tin tàu chạy linh hoạt theo thực tế; Rà soát, giảm chi phí kiểm nghiệm; phân loại doanh nghiệp theo năng lực tự kiểm nghiệm để giảm số lượng mẫu, chỉ tiêu kiểm; tập trung vào các chỉ tiêu thị trường yêu cầu.

Cùng đó, đẩy mạnh số hóa, triển khai chứng thư điện tử có QR code, tiếp nhận hồ sơ trực tuyến 24/7, loại bỏ hồ sơ giấy; Chuẩn hóa hồ sơ thẩm định/thẩm tra, thống nhất giữa các Trung tâm Vùng, phù hợp từng thị trường và từng loại nguyên liệu…

Với thủ tục C/C, cần chuẩn hóa quy trình tiếp nhận hồ sơ theo đúng biểu mẫu pháp lý, chấp nhận hồ sơ gốc bằng tiếng nước ngoài và rút ngắn thời gian xử lý dưới 2 ngày. Đồng thời cho phép doanh nghiệp nộp đồng thời nhiều hồ sơ C/C từ một S/C cho các lô hàng cùng nguồn nguyên liệu.

Những vướng mắc về thủ tục ATTP, H/C và C/C đang làm tăng chi phí, kéo dài thời gian và giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Nếu sớm được tháo gỡ, các giải pháp trên sẽ góp phần tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi, giảm chi phí cho doanh nghiệp, duy trì năng lực cạnh tranh và đạt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu nông lâm thủy sản trong năm 2025 và các năm tiếp theo.

Bảo Hân