Cà Mau: Quyết xóa bỏ khai thác IUU, hướng tới nghề cá bền vững

Đây là bước đi mạnh mẽ của tỉnh nhằm thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, đồng thời góp phần tháo gỡ “Thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC), đưa thủy sản Việt Nam phát triển bền vững, có trách nhiệm và hội nhập sâu hơn với quốc tế.

Theo Kế hoạch, Cà Mau đặt mục tiêu đến ngày 15/11/2025, toàn bộ tàu cá của tỉnh không còn vi phạm vùng biển nước ngoài; không có trường hợp mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) trên 6 giờ mà không báo cáo vị trí; và xử lý triệt để các hành vi vi phạm quy định về khai thác IUU.

Lãnh đạo UBND tỉnh yêu cầu người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp phải chịu trách nhiệm trực tiếp nếu để xảy ra vi phạm. Việc chống khai thác IUU được xem là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, gắn với mục tiêu phát triển nghề cá hiện đại, bền vững, bảo đảm an ninh và chủ quyền quốc gia trên biển.

Tỉnh Cà Mau chỉ cho phép mua hải sản từ tàu cá bốc dỡ tại cảng được giám sát. Ảnh: Báo Pháp luật

 Kế hoạch cao điểm chống khai thác IUU của tỉnh Cà Mau tập trung vào 5 nhóm giải pháp cụ thể.

Một là, đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức. Trong đó, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là cấp cơ sở, để tuyên truyền, giám sát, ngăn chặn tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài. Các tổ chức đoàn thể cùng tham gia vận động ngư dân chấp hành quy định, duy trì kết nối VMS và khai thác đúng phạm vi được cấp phép.

Hai là, quản lý chặt đội tàu cá. Tỉnh sẽ rà soát, phân loại và cập nhật dữ liệu toàn bộ tàu cá, xác định rõ chủ tàu, vị trí neo đậu, tình trạng hoạt động. Những tàu không đủ điều kiện sẽ bị niêm yết, giám sát và xử lý nghiêm. Hệ thống quản lý tàu cá được kết nối đồng bộ với cơ sở dữ liệu quốc gia như VNFishbase, eCDT, VMS và VNeID.

Đồng thời, Cà Mau sẽ xây dựng chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề cho ngư dân không đủ điều kiện hoạt động để đảm bảo sinh kế lâu dài.

Ba là, kiểm soát chặt hoạt động tàu cá. Tỉnh yêu cầu tất cả các cảng cá (kể cả cảng tư nhân) phải được công bố đủ điều kiện hoạt động và có lực lượng kiểm tra thường trực. Tàu cá chỉ được xuất bến khi hồ sơ hợp lệ, thiết bị VMS hoạt động 24/24 giờ.

Cùng với đó, hoạt động xuất – nhập bến của tàu cá và ngư dân sẽ được quản lý, giám sát trên nền tảng số VNeID. Trên biển, lực lượng chức năng tăng cường tuần tra, xử lý nghiêm vi phạm và cả cán bộ để xảy ra sai sót.

Bốn là, minh bạch nguồn gốc thủy sản. Tỉnh yêu cầu lập danh sách các cơ sở thu mua thủy sản để quản lý, chỉ cho phép mua từ tàu cá bốc dỡ tại cảng được giám sát. Đảm bảo tàu cá từ 15m trở lên bốc dỡ tại cảng (kể cả tư nhân) phải có giám sát, truy xuất nguồn gốc và dữ liệu VMS đầy đủ.

Các cảng cá tư nhân phải được kiểm tra, hướng dẫn công bố đủ điều kiện tiếp nhận tàu cá. Cùng đó, hệ thống eCDT và e-logbook được triển khai để xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản minh bạch, hợp pháp, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu sang EU.

Năm là, thực thi pháp luật nghiêm minh. Theo nội dung Kế hoạch, tỉnh Cà Mau sẽ lập danh sách và giám sát chặt nhóm đối tượng có nguy cơ cao vi phạm IUU (chủ tàu, ngư dân, môi giới, tàu mất kết nối VMS, tàu không sang tên…). Xử lý các trường hợp mất kết nối, vượt ranh giới, tàu hết hạn giấy phép/đăng kiểm, tàu giải bản vẫn hoạt động hoặc gian lận thiết bị VMS. Điều tra, xử lý triệt để các vụ tàu cá bị bắt ở nước ngoài và các hành vi khai thác IUU, đồng thời tuyên truyền công khai. Truy tố nghiêm các đối tượng môi giới, móc nối, hợp thức hóa hồ sơ xuất khẩu. Kết nối, cập nhật đầy đủ dữ liệu xử phạt giữa Bộ Quốc phòng và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đảm bảo liên thông, đồng bộ.

Tỉnh cũng đề nghị Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh, Tòa án nhân dân tỉnh khẩn trương rà soát, hoàn thiện hồ sơ, thủ tục 5 vụ án có liên quan đến khai thác IUU để sớm đưa ra xét xử theo quy định.

Trước đó, UBND tỉnh đã ban hành công văn hỏa tốc yêu cầu các lực lượng chức năng tập trung nguồn lực, xử lý dứt điểm các vụ vi phạm hành chính và hình sự trong lĩnh vực thủy sản trước ngày 30/10/2025. Đồng thời, rà soát toàn bộ hệ thống cảng cá, công bố cảng đủ điều kiện tiếp nhận tàu, triển khai các dự án chuyển đổi nghề khai thác thân thiện môi trường, đầu tư hạ tầng và thực hiện quy hoạch không gian biển đến năm 2050.

Với quyết tâm chính trị cao, sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, Cà Mau đặt mục tiêu xóa bỏ hoàn toàn khai thác IUU, khẳng định vai trò là địa phương tiên phong trong xây dựng nghề cá bền vững, có trách nhiệm và hội nhập quốc tế.

Bảo Hân