Việt Nam củng cố nền tảng bảo vệ môi trường thủy sản, bước vào giai đoạn mới

Hội nghị có sự tham dự và đồng chủ trì của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến; Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Canada tại Việt Nam Jim Nickel; Trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam Ramla Khalidi, cùng đại diện các bộ, ngành, địa phương, tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu, trường đại học và cộng đồng doanh nghiệp trong lĩnh vực thủy sản.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: Thùy Khánh 

Thông điệp mạnh mẽ từ Việt Nam, Canada và UNDP

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến khẳng định, phát triển thủy sản bền vững, có trách nhiệm và thân thiện môi trường là xu hướng tất yếu trong tiến trình hội nhập sâu rộng của Việt Nam. Theo Thứ trưởng, ngành thủy sản đang đứng trước yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng, gắn sản xuất với bảo vệ tài nguyên, kiểm soát chất thải, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến phát biểu khai mạc Hội nghị. Ảnh: Thùy Khánh 

Ông Tiến nhấn mạnh: “Sự chung tay của toàn xã hội sẽ tạo nền tảng quan trọng để xây dựng ngành thủy sản hiện đại, tạo ra sản phẩm chất lượng, giá trị cao mà không gây tổn hại đến môi trường và hệ sinh thái tự nhiên.”

Đại sứ Canada Jim Nickel tiếp tục truyền đi thông điệp về trách nhiệm toàn cầu đối với đại dương: “Chăm sóc đại dương chính là chăm lo cho tương lai. Canada tự hào đồng hành cùng Việt Nam trong nỗ lực bảo vệ biển, nâng cao sinh kế và xây dựng nền kinh tế đại dương xanh bền vững.” Đại sứ khẳng định hợp tác Canada – Việt Nam trong lĩnh vực môi trường biển sẽ tiếp tục được tăng cường thông qua các chương trình hỗ trợ kỹ thuật và tài chính.

Đại sứ Canada Jim Nickel phát biểu. Ảnh: Thùy Khánh 

Trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam Ramla Khalidi nêu rõ tầm quan trọng của đầu tư vào kinh tế biển bền vững, coi đây là chiến lược kinh tế dài hạn, không chỉ là giải pháp môi trường. Bà khẳng định UNDP sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong cải thiện quản trị biển, phục hồi hệ sinh thái và đảm bảo sinh kế bền vững cho hàng triệu lao động phụ thuộc vào thủy sản.

Bà Ramla Khalidi Trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam phát biểu. Ảnh: Thùy Khánh 

Đánh giá 3 năm thực hiện Đề án 911 và thảo luận định hướng mới

Ngay sau phần phát biểu, Cục Thủy sản và Kiểm ngư đã trình bày báo cáo sơ kết giai đoạn 2022–2025 thực hiện Đề án 911/QĐ-TTg về bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản. Báo cáo cho thấy nhiều kết quả nổi bật: mạng lưới các bộ ngành, địa phương, tổ chức quốc tế tham gia thực hiện Đề án ngày càng mở rộng; các mô hình bảo vệ môi trường dựa vào cộng đồng được triển khai ở nhiều vùng ven biển; công nghệ quan trắc môi trường và giám sát vùng nuôi được áp dụng mạnh mẽ hơn.

Nhiều sáng kiến thực tiễn được chia sẻ như mô hình thu gom rác thải tại cảng cá; mô hình nuôi trồng thủy sản theo hướng kinh tế tuần hoàn; kiểm soát nước thải tại các vùng nuôi tập trung; hay ứng dụng cảm biến và dữ liệu số trong cảnh báo môi trường. Các tổ chức quốc tế như WWF, IUCN, GIZ, GreenHub, MCD… cũng đóng góp nhiều mô hình thí điểm và nghiên cứu quan trọng.

Tuy vậy, báo cáo cũng chỉ ra những khó khăn: ô nhiễm cục bộ tại các vùng nuôi nhỏ lẻ; rác thải nhựa từ ngư cụ tiếp tục gia tăng; hạ tầng xử lý chất thải còn thiếu đồng bộ; nguồn lực đầu tư và nhân lực quản lý môi trường biển còn hạn chế. Các đại biểu đề xuất cần hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường thanh tra chuyên ngành, đồng thời đẩy mạnh hợp tác công – tư trong quản lý môi trường thủy sản.

Trong phiên buổi chiều, các đại biểu tập trung thảo luận chủ đề rác thải nhựa đại dương – thách thức toàn cầu và cũng là ưu tiên lớn của Việt Nam, cập nhật tiến độ triển khai Quyết định 687/QĐ-BNN-TCTS về quản lý rác thải nhựa đại dương ngành thủy sản, cho thấy nhiều địa phương đã tổ chức thu gom ngư cụ hỏng, xây dựng điểm tập kết rác tại cảng cá, phát động phong trào “ngư dân không xả rác xuống biển”.

Hội nghị nằm trong chuỗi hoạt động của Dự án “Cộng đồng ven biển thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu” (VN-CSCC) do Chính phủ Canada tài trợ thông qua UNDP, triển khai từ năm 2024 đến 2030. Dự án tập trung hỗ trợ cộng đồng ven biển dễ bị tổn thương nâng cao khả năng chống chịu thông qua: Lập kế hoạch dựa trên thông tin khí hậu, lồng ghép yếu tố bình đẳng giới; Phục hồi và bảo tồn rừng ngập mặn, tăng cường đa dạng sinh học biển; Áp dụng mô hình thích ứng dựa vào thiên nhiên; Giảm thiểu rác thải nhựa trong thủy sản và thúc đẩy quản trị môi trường dựa vào cộng đồng.

Những kết quả của dự án góp trực tiếp vào mục tiêu Đề án 911 và Quyết định 687, hỗ trợ Việt Nam tiến gần hơn với các cam kết quốc tế về bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển thủy sản bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu.Kết thúc hội nghị, các đại biểu thống nhất cần tiếp tục đổi mới công nghệ quản lý môi trường, chuẩn hóa dữ liệu quan trắc, kiểm soát chặt nguồn thải tại cảng cá và vùng nuôi; đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế nhằm tranh thủ nguồn lực về tài chính, công nghệ và đào tạo. Các ý kiến cũng nhấn mạnh vai trò trung tâm của cộng đồng và doanh nghiệp trong thực thi các chương trình bảo vệ môi trường; đẩy mạnh chuyển đổi số; phát triển mô hình thủy sản xanh, tạo sinh kế ổn định nhưng không đánh đổi môi trường.

Hội nghị năm 2025 được đánh giá là bước chuẩn bị quan trọng, đặt nền móng cho giai đoạn 2026–2030 – giai đoạn bản lề để ngành thủy sản Việt Nam khẳng định vai trò trong nền kinh tế biển xanh, hiện đại và bền vững.

Thùy Khánh