Liên kết sản xuất, tiêu thụ cá điêu hồng

Mấy năm gần đây, nuôi thủy sản ở Đồng Tháp gặp nhiều khó khăn do nuôi theo phong trào, giá cả phụ thuộc vào thương lái, tình trạng “trúng mùa rớt giá” xảy ra thường xuyên. Do vậy cần liên kết SX và tiêu thụ để nghề nuôi thủy sản phát triển bền vững.

Đồng Tháp là một tỉnh nông nghiệp, phát triển chủ yếu là hai sản phẩm chủ lực: Lúa và cá tra. Nhiều năm liền, tỉnh luôn dẫn đầu khu vực và cả nước về sản lượng và kim ngạch XK cá nước ngọt. Đặc biệt vài năm gần đây, kim ngạch XK thủy sản với đối tượng chính là con cá tra, luôn chiếm trên 50% kim ngạch XK của tỉnh. Ngành nuôi thủy sản phát triển tạo công ăn việc làm cho một lượng lớn, tới gần 70% lao động nông thôn, góp phần đáng kể cải thiện đời sống nhân dân vùng thôn quê.

Ông Nguyễn Văn Dương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, người đã gắn bó nhiều năm với ngành nông nghiệp nhấn mạnh: “Muốn đa dạng hóa sản phẩm trong cơ cấu mặt hàng thủy sản XK, ngành thủy sản cần phát triển thêm các đối tượng như tôm càng xanh, cá lóc, cá rô phi, cá điêu hồng… để khai thác tốt nhất nguồn lợi của tỉnh”.

Theo các nhà chuyên môn, Đồng Tháp có lợi thế tự nhiên rất lớn để phát triển con cá điêu hồng. Diện tích cá điêu hồng trong lồng, bè không ngừng biến động qua từng năm.

Cụ thể, năm 2006 là trên 1.800 bè, đến năm 2007 giảm xuống còn hơn 500 bè. Năm 2008 số lượng bè tăng lên gần 800 bè, năm 2009 tăng lên trên 1.000 bè và đến năm 2010 thì giảm xuống còn trên 800 bè. Vậy lý do vì sao số lượng bè cá qua các năm lại tăng giảm “như một hình sin” như vậy? Hiện nay, cá điêu hồng chủ yếu chỉ tiêu thụ thị trường nội địa thông qua chợ đầu mối TP.HCM và hệ thống các chợ truyền thống trong nước.

Phát triển mô hình nuôi cá điêu hồng lồng bè ở Đồng Tháp

Một tín hiệu đáng mừng, từ năm 2011 đến nay trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp đã có DN Hoàng Long XK cá rô phi và cá điêu hồng vào thị trường của gần 20 quốc gia và vùng lãnh thổ. Năm 2012, Công ty đã xuất được 322 tấn, trị giá gần 818 ngàn USD.

Nhu cầu thị trường thế giới đối với cá rô phi và điêu hồng khả năng có thể trên 4 triệu tấn/năm, tính ra cao gấp 4 lần cá tra, thật là lý tưởng trong điều kiện XK cá tra khó khăn cả thời gian dài vừa qua. Vấn đề cần phải suy nghĩ là làm sao hình thành ổn định chuỗi liên kết giữa những người SX với DN.

Để ngành thủy sản Đồng Tháp có thể phát triển ổn định và bền vững, tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng luôn đạt các tiêu chuẩn trong và ngoài nước theo yêu cầu ngày càng cao của khách hàng.

UBND tỉnh Đồng Tháp đã ban hành quyết định phê duyệt mô hình thí điểm liên kết tiêu thụ cá điêu hồng trên địa bàn tỉnh. Mục tiêu chính của dự án này là nhằm xây dựng cơ chế liên kết giữa các thành viên trong chuỗi và kế hoạch SX, nguyên tắc giao nhận sản phẩm, hài hòa lợi ích và chia sẻ rủi ro, nâng cao uy tín thương hiệu. Đặc biệt là khâu tiêu thụ hàng hóa trong chuỗi liên kết; đảm bảo ổn định việc tiêu thụ hàng thủy sản và cung ứng vật tư phục vụ SX thủy sản.

Ông Phan Kim Sa, PGĐ Sở Công thương Đồng Tháp cho biết: “Mô hình liên kết SX, tiêu thụ cá điêu hồng giữa DN và nông dân hướng tới loại bỏ dần khâu trung gian là thương lái để tiến tới việc DN trực tiếp thu mua nông sản trong dân theo hợp đồng đặt hàng. Tiếp theo, DN sẽ lo cả đầu vào cho nông dân, xây dựng thương hiệu nông sản.

Mục tiêu chính mô hình hướng đến là tránh tình trạng “được mùa mất giá” như từ trước đến nay. Thêm nữa, thông qua mô hình, chúng tôi muốn thực hiện những bước đi đầu tiên trong việc củng cố và tổ chức lại SX HTX, sao cho HTX đủ mạnh để có đủ năng lực tự đứng ra ký kết hợp đồng với DN”.

Cụ thể trong năm 2014, mô hình thí điểm liên kết SX và tiêu thụ cá điêu hồng sẽ được thực hiện của HTX SX và tiêu thụ cá điêu hồng Bình Thạnh (xã Bình Thạnh, huyện Cao Lãnh) với Công ty TNHH MTV Chế biến thủy sản Hoàng Long với quy mô 50 lồng bè của 21 hộ nông dân.

Để hỗ trợ, ngoài cơ chế đặc biệt để “hút” doanh nghiệp “bắt tay” với nông dân, tỉnh sẽ tập trung vào 5 nhóm giải pháp để tạo cơ chế thu hút nông dân tham gia mô hình liên kết này.

Dự kiến, ngân hàng sẽ tăng định mức cho HTX với lãi suất ưu đãi, với mức vay cơ bản phù hợp với nhu cầu phát triển SX; HTX thực hiện bảo hiểm SX và tiêu thụ cá điêu hồng; Liên minh HTX đầu tư hỗ trợ các dịch vụ công cho vùng nuôi trồng thủy sản và triển khai các khóa đào tạo cho các thành viên tham gia mô hình.

Bên cạnh đó, thường xuyên tổ chức tuyên truyền, để tạo mối liên kết hữu cơ trong tiêu thụ và nuôi trồng giữa DN với người nuôi trên cơ sở đôi bên cùng có lợi, cùng tồn tại phát triển bền vững.

Theo ông Võ Tuấn Kiệt, Giám đốc HTX SX & tiêu thụ cá điêu hồng Bình Thạnh: HTX liên kết nuôi 130 bè của 21 xã viên. Tham gia mô hình, xã viên rất phấn khởi, mong muốn có mối liên kết đầu vào, đầu ra ổn định, chắc chắn để yên tâm SX. Thực hiện mô hình, HTX và Công ty đang thương lượng, thỏa thuận giá cả đầu vào, đầu ra, đi đến thống nhất các điều khoản chi tiết sẽ kí kết trong bản hợp đồng, để đảm bảo hai bên cùng có lợi và phát triển.