Người dân Bến Tre lại ồ ạt nuôi tôm biển ngoài vùng quy hoạch

Ảnh minh họa. (Nguồn: VOV).

Đua nhau khoan giếng lấy nước mặn nuôi tôm

Huyện Bình Đại là địa phương có số hộ nuôi tôm và diện tích nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch, trong vùng ngọt hóa nhiều nhất tỉnh. Đến thời điểm này huyện Bình Đại có 1.509 hộ nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch, trong vùng ngọt hóa với diện tích trên 538ha, chủ yếu ở các xã Phú Long, Phú Vang, Thạnh Trị, Thới Lai, Vang Quới Đông,…

Thời gian qua, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bình Đại đã tiến hành kiểm tra và thực hiện lấp các giếng khoan nước mặn của các hộ nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch, trong vùng ngọt hóa. Tuy nhiên, các hộ nuôi vẫn lén lút cải tạo hoặc khoan giếng mới ở nơi kín đáo, thậm chí trong nhà để lấy nước tiếp tục nuôi tôm.

Cuối tháng 4 vừa qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông phối hợp cùng Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bến Tre khảo sát, kiểm tra một số hộ nuôi tôm biển ngoài vùng quy hoạch thuộc xã Phú Long và Thạnh Trị. Đoàn tiến hành đo độ mặn thì kết quả ở một số kênh cấp nước là 0‰ nhưng trong các ao nuôi tôm của các hộ dân độ mặn từ 8 – 10‰ (phần nghìn).

Theo ghi nhận của phóng viên, khi đoàn đến khảo sát các ao nuôi, có nhiều hộ giấu kín giếng khoan hoặc không thừa nhận việc khoan giếng lấy nước mặn nuôi tôm. Tuy nhiên, cũng có những hộ công khai để giếng khoan tại bờ ao và bơm nước trực tiếp vào ao.

Bà Nguyễn Thị Thảo, xã Phú Long nuôi khoảng 7.000m2 tôm thẻ chân trắng, mỗi vụ nuôi khoảng 2,5 tháng bán, thu về lợi nhuận khoảng 200 triệu đồng.

“Vùng này là vùng nước ngọt nên để nuôi được tôm biển thì khoan cây nước khoảng 12 – 13m lấy nước mặn khoảng 15‰ pha với nước ngọt để nuôi. Nếu nhà nước cấm nuôi tôm thẻ nước mặn thì không biết nuôi con gì, trồng cây gì để đem lại hiệu quả kinh tế”, bà Thảo trình bày.

Sông Ba Lai đã được xây cống ngăn mặn, một phần sông Ba Lai dần được khép kín để làm hồ chứa nước ngọt, cung cấp nước sinh hoạt và phục vụ sản xuất cho người dân 4 huyện, thành phố: Bình Đại, Ba Tri, Giồng Trôm và thành phố Bến Tre. Tuy nhiên, thời gian qua, việc người dân vùng ngọt hóa dọc sông Ba Lai ồ ạt nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch, xả thải, xả nước mặn trực tiếp ra sông Ba Lai đã làm ảnh hưởng đến nguồn nước ngọt.

Tại một hộ nuôi khác sát sông Ba Lai, đoàn khảo sát đo độ mặn trong ao nuôi tôm là 8‰. Chủ nhà cho biết lấy nước mặn từ sông Ba Lai nhưng theo cán bộ khảo sát thì đoạn sông Ba Lai sát ao nuôi là nước ngọt.

Theo ông Huỳnh Văn Cung, Chi Cục trưởng Chi cục Thủy sản Bến Tre, nước trong hồ nước ngọt Ba Lai lúc mặn nhất là vào đợt hạn mặn năm 2016 đo được trên 5‰. Ngày bình thường nước sông Ba Lai chưa khi nào đến 2‰. Vì vậy, 100% các hộ nuôi tôm thẻ trong vùng ngọt hóa đều khoan giếng lấy nước mặn nuôi tôm.

“Nguồn nước từ giếng khoan có độ kiềm và mức an toàn cao hơn nước mặn ngoài sông, kênh rạch vì vậy sẽ ít rủi ro hơn. Do đó, người dân bất chấp khuyến cáo cứ ồ ạt khoan giếng lấy nước mặn nuôi tôm trong vùng ngọt hóa”, ông Cung lý giải.

Trước đó, từ năm 2010 – 2013, trên địa bàn huyện Bình Đại cũng đã xảy ra tình trạng người dân nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch, trong vùng ngọt hóa. Sau 2 – 3 vụ nuôi, tôm bị nhiễm bệnh chết, ngành nông nghiệp đã đưa ra nhiều mô hình kinh tế khác để thay thế như nuôi tôm càng xanh toàn đực, nuôi cá rô đầu vuông, trồng mãng cầu xiêm, bưởi da xanh, trồng dừa…

Tuy nhiên, theo ông Lê Văn La, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bình Đại thì hiệu quả của các mô hình này không cao, cộng với việc thời gian qua tình hình giá tôm nguyên liệu luôn ổn định và thời gian nuôi ngắn, hiệu quả kinh tế cao hơn các đối tượng nuôi khác. Vì vậy, người dân nằm trong vùng ngọt hóa, vùng ngoài quy hoạch của huyện Bình Đại bất chấp khuyến cáo, tự ý bỏ dừa, bỏ lúa, bỏ mía… để tái đào ao nuôi tôm biển. Người này nuôi thành công, lợi nhuận cao, thì người khác thấy vậy cũng làm theo.

Kiên quyết xử lý

Để ngăn chặn việc người dân tái diễn nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch, chính quyền địa phương các cấp từ huyện đến xã đã thành lập ban vận động, tuyên truyền, ngăn chặn và xử lý các hộ nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch. Ngoài ra, UBND các xã tổ chức cho người dân thực hiện ký cam kết không nuôi tôm biển và trám lấp các giếng khoan nước mặn để nuôi tôm trong vùng ngọt hóa. Tuy nhiên, vẫn không chấm dứt được tình trạng này.

Sau thiệt hại do nuôi tôm biển ngoài vùng quy hoạch năm 2013, UBND xã Thạnh Trị, huyện Bình Đại đã tổ chức họp người dân, vận động người dân chuyển đổi sang trồng cỏ, trồng lúa, nuôi bò,…

Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Đua Em, Chủ tịch UBND xã Thạnh Trị cho biết, hai năm trở lại đây, người dân quay lại nuôi tôm với diện tích khoảng 150ha (chỉ còn khoảng 20ha vẫn còn chuyển đổi), trong đó nhiều hộ chấp nhận nộp phạt, một số đảng viên xin ra khỏi Đảng để tiếp tục nuôi tôm.

Theo ông Nguyễn Văn Đua Em, hiện nay, trên địa bàn xã Thạnh Trị vẫn còn tình trạng người dân khoan giếng, thậm chí khoan giếng trong buồng ngủ để lén nuôi tôm. Ngăn chặn người dân nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch rất khó. Từ năm 2017 đến nay, nhiều mô hình nuôi cá, trồng dừa, trồng cây ăn quả,…không thu hút được người dân áp dụng vì giá cả thấp, hiệu quả kinh tế không cao. So sánh trên cùng diện tích giữa nuôi tôm với trồng dừa thì nuôi một vụ tôm lợi nhuận cao hơn so với 10 năm trồng dừa.

Ông Huỳnh Văn Cung, Chi cục Trưởng Chi cục Thủy sản cho rằng, với thực tế hiện nay nuôi tôm biển đang đem lại hiệu quả kinh tế cao trong khi đó các mô hình sản xuất khác giá cả thấp, đầu ra khó khăn thì việc cấm người dân nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch là rất khó.

Tuy nhiên, các đối tượng nuôi đem lại hiệu quả kinh tế thì con tôm đang chiếm ưu thế nhưng nếu nghịch mùa thì con tôm sẽ phá vỡ kinh tế. Về lâu dài, nên cấm người dân khoan giếng nuôi tôm trong vùng ngọt hóa, ngoài vùng quy hoạch. Nếu cấm nuôi thì người dân còn nuôi ít, do đó môi trường còn sạch, người dân nuôi hiệu quả nhưng nếu không cấm nuôi, người dân ồ ạt nuôi thì môi trường sẽ ô nhiễm, dần dần sẽ tự đào thải.

Theo ông Nguyễn Văn Buội, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã khẳng định, nuôi tôm trong vùng ngọt hóa hiệu quả và tính bền vững không cao. Nếu nuôi thì cũng chỉ được vài năm, hậu quả lâu dài là ảnh hưởng đến môi trường, đất sản xuất. Đối với những vùng ngọt hóa, người dân khoan giếng lấy nước mặn từ tầng ngầm để nuôi tôm, về lâu về dài sẽ ảnh hưởng đến môi trường tầng nước ngọt, sẽ dẫn đến lún đất, nhiễm mặn vùng ngọt hóa.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre Nguyễn Hữu Lập cho biết, mặc dù việc ngăn chặn người dân nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch gặp khó khăn nhưng chính quyền các cấp cần tuyên truyền, giáo dục không cho người dân ngoài vùng quy hoạch, trong vùng ngọt hóa khoan giếng để lấy nước mặn lên nuôi tôm.

Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kết hợp cùng huyện, xã thông báo cho người dân đến mùa mưa phải đóng lấp các giếng khoan, cam kết không tái diễn việc khoan giếng nuôi tôm. Ngoài ra, cấm không cho người dân hạ thế điện để nuôi tôm ngoài vùng quy hoạch.