Cơ hội chấn chỉnh hoạt động khai thác

Ngư dân Việt Nam tích cực chấp hành chống khai thác IUU Ảnh: Xuân Trường

Nỗ lực khắc phục

Báo cáo của Bộ NN&PTNT cho thấy, sau hơn 8 tháng với sự nỗ lực, quyết liệt triển khai đồng bộ các giải pháp nêu trên, Việt Nam đã đạt được một số kết quả ban đầu quan trọng trong việc chống khai thác IUU. Cơ bản đã nội luật hóa các quy định của quốc tế, khu vực về chống khai thác IUU trong Luật Thủy sản năm 2017 và các văn bản hướng dẫn. Công tác tuyên truyền, phổ biến về chống khai thác IUU đã được quan tâm thực hiện; nhận thức của các cơ quan quản lý thủy sản từ Trung ương đến địa phương, cộng đồng ngư dân và doanh nghiệp đã được nâng cao. Tình hình tàu cá vi phạm vùng biển của các quốc đảo Thái Bình Dương hầu như chấm dứt. Công tác kiểm tra, kiểm soát tàu cá hoạt động trên biển có tiến bộ; công tác hợp tác quốc tế, tham gia các hiệp định, công ước quốc tế về thủy sản có nhiều nỗ lực tích cực.

Tuy nhiên, hiện trạng chống khai thác IUU của Việt Nam trên thực tế chưa được cải thiện triệt để, chưa đáp ứng các tiêu chuẩn của EC đưa ra; điều này đã được Đoàn thanh tra của EC chỉ rõ trong các cuộc làm việc, kiểm tra thực địa vào tháng 5 vừa qua. Theo đó, công tác thực thi pháp luật để bảo đảm việc kiểm soát tàu cá Việt Nam không vi phạm khai thác bất hợp pháp tại vùng biển nước ngoài chưa hiệu quả. Tình trạng tàu cá vi phạm tại vùng biển nước ngoài vẫn còn diễn biến phức tạp, chưa cải thiện đáng kể. Các cấp chính quyền cơ sở chưa vào cuộc quyết liệt, chủ yếu dừng ở mức độ tuyên truyền, hình thức xử lý chưa đủ mạnh. Bên cạnh đó, hệ thống giám sát tàu cá chưa đáp ứng được yêu cầu; công tác kiểm soát tàu thuyền ra vào cảng còn hạn chế; việc xác nhận, chứng nhận sản phẩm thủy sản có nguồn gốc từ khai thác chưa đáp ứng được yêu cầu theo quy định của EC.

Giải pháp khả thi

Ông Mai Anh Nhịn, Phó Chủ tịch tỉnh Kiên Giang cho biết, khó khăn hiện nay tại địa phương chính là vấn đề xử lý chủ tàu có tàu vi phạm khai thác vùng biển nước ngoài, chưa có quy định về màu sơn tàu, công tác tuyên truyền mới đến được đối tượng là các chủ tàu, còn ngư dân là người trực tiếp khai thác trên biển lại khó tiếp cận được hay vấn đề lắp đặt thiết bị giám sát hành trình chưa có chế tại nên khó xử lý khi các phương tiện không lắp đặt hoặc có lắp đặt nhưng không bật thiết bị. Do đó, kiến nghị Bộ NN&PTNT cần sớm ban hành thông số kỹ thuật gắn thiết bị hành trình tàu cá, Bộ Công an, Kiểm ngư, Cảnh sát Biển cùng phối hợp phát hiện, ngăn chặn tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài.

Vấn đề khó khăn nữa tại các địa phương chính là hậu cần nghề cá (cảng cá, khu neo đậu tàu thuyền, bến bãi…) còn nhiều bất cập. Như tại tỉnh Quảng Ngãi, có 2 cảng cá, 3 khu neo đậu, 30 bến cá tư nhân nên việc kiểm soát, truy xuất nguồn gố hải sản còn nhiều khó khăn. Do vậy, cần nâng cấp, cải tiến hệ thống cảng cá, để hoạt động tàu thuyền ra vào thuận lợi, kiểm soát nguồn gốc thủy sản dễ dàng hơn; cùng đó, khuyến khích tư nhân tham gia đầu tư xây dựng cảng neo đậu nhưng có quy định chức năng quản lý nhà nước tại cảng.

Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết, hiện nay Tập đoàn Viettel và VNPT có một số thiết bị đáp ứng tính năng theo dõi hoạt động khai thác và đang áp dụng thí điểm tại địa phương mang lại hiệu quả. Bộ NN&PTNT nên xem xét và cho ý kiến chỉ đạo để tỉnh có thể thực hiện việc mở rộng lắp đặt được thuận tiện; cùng đó là phát triển chương trình nuôi biển, đây được coi là giải pháp góp phần chuyển đổi ngành nghề khai thác cho ngư dân được hiệu quả.

Phát biểu tại Hội nghị về khắc phục “thẻ vàng” mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh, việc nhanh chóng có các biện pháp để EC gỡ bỏ cảnh báo “thẻ vàng” là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng và cấp thiết mà Chính phủ và các bộ, ban, ngành, địa phương phải tập trung triển khai trong thời gian tới. Cùng đó, đây là cơ hội để sắp xếp, chấn chỉnh lại hoạt động khai thác hải sản, phù hợp, đáp ứng với yêu cầu của quốc tế; đồng thời tái cấu trúc ngành thủy sản nói chung. Trong đó không chỉ tập trung vào khai thác, mà phải cơ cấu giữa đánh bắt và nuôi trồng hợp lý, mục tiêu đảm bảo thu nhập, mức sống của người dân nâng cao và ổn định hơn.