Thành công không ngờ nhờ “một vụ tôm một vụ lúa”

Hiệu quả bền vững 

Xã Hưng Thành (huyện Vĩnh Lợi, Bạc Liêu) trước kia chuyên canh lúa. Thấy lợi nhuận cao từ tôm sú, một số nông dân vùng chuyển đổi ở đây chuyển sang nuôi tôm, phân ra 2 vùng chuyên canh lúa và vùng nuôi tôm. Qua mấy năm nuôi, do không nắm được kỹ thuật nên nhiều khó khăn. Được Trung tâm Khuyến nông – Khuyến ngư hỗ trợ vốn và kỹ thuật, với diện tích nuôi 1 ha, theo mô hình “một vụ tôm một vụ lúa”, ông Lê Văn Hưng (ấp Ngọc Được) thả giống 30.000 con, mật độ thả 3 con/m2. Ông cho biết: Trong quá trình nuôi được hướng dẫn kỹ thuật tận tình. Người nuôi luôn quản lý ao tốt (theo dõi chặt chẽ các yếu tố môi trường: độ pH, mặn, trong, kiềm…); tác động các biện pháp kỹ thuật (thay nước tầng mặt, dùng vôi ổn định môi trường, quản lý tốt nguồn nước theo qui trình kỹ thuật). Sức khoẻ tôm được theo dõi định kỳ. Cho ăn thức ăn công nghiệp (TĂCN) bổ sung: Giai đoạn từ 1 đến 3 tháng (sau khi thả) cho ăn TĂCN 2 lần/ngày; từ 3 tháng đến thu hoạch: cho ăn TĂCN 4 lần/ngày. Ngoài ra còn cho ăn thức ăn có bổ sung vitamin, khoáng chất. Qua đó thấy nuôi theo mô hình tôm – lúa tuy lợi nhuận thấp hơn nuôi chuyên canh nhưng hiệu quả bền vững; mô hình này được bà con cùng xóm xem như một lối thoát cho việc nuôi tôm sú chuyên canh không hiệu quả.   

Năm 2011, ở Bạc Liêu, 95% hộ nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa thành công – Ảnh: Phan Ngân

Nhiều kinh nghiệm hay

Ông Phạm Hoàng Vũ, Trưởng trạm Khuyến nông – Khuyến ngư huyện Phước Long cho biết: Qua thực tế 1 vụ lúa kết hợp tôm càng xanh (TCX) ở Phước Long, thấy mô hình này mang lại hiệu quả cao, đang có chiều hướng mở rộng diện tích trong những vụ tới. Năm 2008, nuôi TCX trong ruộng lúa nước 1.312 ha, lãi gần 25 triệu đồng/ha. Vụ mùa 2011, nuôi TCX trong ruộng lúa hơn 5.000 ha, lãi 34 triệu đồng/ha; 95% số hộ thành công. Điều kiện đất đai, nguồn nước trong thời gian làm lúa phù hợp nuôi TCX và luân canh tôm sú. Kỹ thuật nuôi khá đơn giản, dễ áp dụng trên vùng chuyển đổi, kể cả vùng ngọt ổn định, nên bà con áp dụng mô hình này khá thành công…

Anh Nguyễn Văn Cung (ấp Ninh Thạnh Lợi II, xã Ninh Hòa, huyện Hồng Dân, Bạc Liêu), trên diện tích 1,2 ha, làm một vụ lúa, thu hoạch khoảng 7 tấn; một vụ tôm sú gần 400 kg, thu nhập trên 100 triệu đồng, lãi hơn 80 triệu đồng/năm. Theo anh Cung, thực hiện mô hình này tôm không thiếu đầu ra, lại bán được giá. Sau thu hoạch tôm, tiến hành gieo sạ lúa đông xuân, chi phí phân bón và thuốc bảo vệ thực vật giảm mà năng suất cao hơn ruộng khác. “Nếu có con giống tốt, quản lý chặt, không để hao hụt trong giai đoạn đầu thì coi như thành công. Một số bệnh thường gặp trên tôm thì không đáng lo ngại, vì nguồn nước ở đây rất phù hợp; nếu chịu khó thay nước, xử lý nước bằng thuốc vi sinh sẽ ngăn ngừa được dịch bệnh” – Anh Cung nói.

Ông Đào Bá Cường, Phó Chi cục trưởng Chi cục NTTS Bạc Liêu cho biết: Gần đây, để giảm thiệt hại cho diện tích chuyên canh tôm ở mô hình nuôi QC – QCCT, nhiều hộ nông dân ĐBSCL (nhất là 3 tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng) chuyển sang mô hình lúa xen canh TCX hoặc 1 vụ lúa một vụ tôm sú trên đất nuôi tôm, đã khẳng định là hướng sản xuất bền vững. Tuy nhiên, trong canh tác lúa và trong quá trình nuôi tôm, một số hộ còn quen dùng nhiều phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hóa học, dùng hóa chất cải tạo đất, kháng sinh trong nuôi tôm, khiến môi trường đất và nước trên đất lúa – tôm ngày càng ô nhiễm, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thiên địch trong sản xuất lúa, vi sinh vật có lợi, thủy sản tự nhiên giảm dần, chất lượng tôm và lúa cũng giảm, ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng và hiệu quả kinh tế không cao.