Sinh kế mới cho người dân đầu nguồn sông Mekong

Nuôi cá trê lai trong vèo lưới

Huyện đầu nguồn An Phú (An Giang), người dân đã được ngành nông nghiệp tỉnh hỗ trợ triển khai nhiều mô hình sinh kế đề thích ứng trong điều kiện biến đổi khí hậu nhưng mang lại hiệu quả kinh tế ổn định, như: nuôi cá thát lát và cá trê lai trong vèo lưới, nuôi cua, nuôi ốc, nuôi tôm càng xanh trên đất lúa, nuôi cá heo nước ngọt trong ao, nuôi lươn không bùn trong bể lót bạt bằng con giống sinh sản nhân tạo sử dụng thức ăn công nghiệp.

Anh Trịnh Văn Hận, ở ấp Phú Lợi, xã Phú Hữu, huyện An Phú là một trong những hộ dân được ngành nông nghiệp tỉnh An Giang chọn để hỗ trợ mô hình sinh kế nuôi cá trê lai trong vèo lưới tại cánh đồng nước lũ thấp. Anh Hận cho biết, gia đình có 1,2 ha đất lúa chỉ canh tác 2 vụ Đông Xuân và Hè Thu. Còn vụ Thu Đông vùng này nằm ngoài đê bao nên không sản xuất lúa mà xả lũ vào đồng ruộng để cho đất nghỉ ngơi lấy phù sa, nhưng mực nước năm nay vào ruộng đồng khá thấp so với cùng kỳ, chính vì vậy không thể đánh bắt thủy sản được.

Từ tháng 8/2021 này ngành nông nghiệp địa phương đã hỗ trợ toàn bộ 100% kinh phí để thực hiện mô hình nuôi cá trê trong vèo lưới cho gia đình anh Hận như: lưới làm vèo nuôi cá, cây tràm cắm xung quanh vèo lưới, 250 kg cá trê giống và còn hỗ trợ miễn phí kỹ thuật nuôi. Chỉ có tiền thức ăn công nghiệp hàng ngày gia đình anh bỏ ra đầu tư.

Các mô hình sinh kế đang đem lại kết quả tốt cho người dân trong mùa lũ. Ảnh: Gia Bảo

 Hiện nay mô hình của anh Hận được triển khai nuôi cá trê ở 5 vèo lưới, bình quân mỗi vèo rộng 12 m² thả 25 kg cá giống. Dự kiến cuối năm nay gia đình anh sẽ thu hoạch lứa cá trê này dự đem lại lợi nhuận vài chục triệu đồng.

Ông Kiều Thanh Hòa, trưởng ấp Phú Lợi, xã Phú Hữu cho biết, 2021 là năm đầu tiên được Sở NN&PTNT tỉnh hỗ trợ cho 27 hộ dân trong ấp với tổng diện tích gần 28 ha để thực hiện mô hình sinh kế trong mùa lũ thấp nuôi cá thát lát và cá trê trong vèo lưới. Người dân ở đây ai cũng vui mừng vì có nghề mới để chăn nuôi và sản xuất;  từ đó giúp họ có thu nhập ổn định cho gia đình vì không còn phải sống bám theo con nước lũ mưu sinh như trước đây nữa.

Ông Trương Kiến Thọ, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT An Giang chia sẻ, những năm gần đây sản xuất nông nghiệp không còn thuận lợi như trước, bởi do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, đặc biệt năm nay nước lũ rất nhỏ ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân vùng đầu nguồn. Để bà con dần thích ứng trong điều kiện hiện nay, bước đầu ngành nông nghiệp địa phương luôn tạo điều kiện và hỗ trợ trước mắt là “cần câu cơm” bằng các mô hình chuyển đổi nghề phù hợp hơn. Thay vì đánh bắt nguồn lợi thủy sản, phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên, thì nay người dân chuyển sang nuôi trồng, chủ động cung cấp thực phẩm cho thị trường, hỗ trợ chế biến và có cơ sở vững chắc để nâng cao đời sống của bản thân và gia đình.

Người dân nuôi cá trên ruộng mùa lũ

“Trong thời gian tới, ngành nông nghiệp sẽ liên kết với các doanh nghiệp để giúp người dân yên tâm giải quyết được vấn đề tiêu thụ hàng hóa nông sản khi sản xuất tại địa phương. Có thể khẳng định, những mô hình sinh kế này sẽ mang lại hiệu quả và ổn định hơn, từ đó giúp cho từng địa phương ngày càng giảm tỷ lệ hộ nghèo và vươn lên khá giá từ các mô hình sinh kế mà tỉnh đang triển khai” – ông Thọ nói.

Sau khi tham gia mô hình này, dự kiến người dân sẽ tăng tối thiểu 20% thu nhập từ khai thác thủy sản so với mô hình truyền thống. Mô hình này thuộc dự án tăng cường khả năng thích ứng và quản lý nước cho vùng thượng nguồn sông Cửu Long tại huyện An Phú do Sở NN&PTNT An Giang làm chủ đầu tư.

Mô hình tích hợp cá – lúa – vịt

Huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp có 6 hộ tham gia dự án sinh kế mùa lũ; trong đó, 2 loại hình thực hiện chủ yếu là nuối cá đồng kết hợp trồng lúa – nuôi vịt và mô hình nuôi cá chạch lấu kết hợp trồng lúa và nuôi vịt. Qua quá trình thực hiện cho thấy các mô hình đang đạt được nhiều tín hiệu tích cực.

Các tỉnh đầu nguồn như An Giang, Đồng Tháp và Long An đang đẩy mạnh hỗ trợ các mô hình sinh kế cho người dân

Ông Nguyễn Anh Tàu, Phó phòng NN&PTNT huyện cho biết, hiện với mô hình lúa – vịt, lúa tôm, lúa – rau màu… được lãnh đạo các xã đánh giá rất cao. Bởi đây là mô hình giúp nông dân đạt tổng lợi nhuận khoảng 64,7 triệu đồng/ha/năm, tăng 34,6 triệu đồng/ha so ngoài mô hình và được nhiều nông dân quan tâm.

Hiện địa phương đang tiếp tục nhân rộng ra những vùng có điều kiện phù hợp. Kế hoạch đến năm 2022 có trên 7.600 ha ô bao sản xuất 2 vụ nhằm tận dụng tối đa lợi thế mùa lũ để nuôi cá đồng. Bên cạnh đó, địa phương đang hỗ trợ các vùng lúa tham gia dự án đăng ký chứng nhận lúa đạt tiêu chuẩn VietGAP và kêu gọi các doanh nghiệp liên kết thực hiện chuỗi giá trị bền vững.

Mô hình sinh kế nuôi cá chạch lấu trong vèo lưới kết hợp trồng lúa đang đem lại hiệu quả ở Đồng Tháp

Với người dân ở đầu nguồn Hồng Ngự, Tân Hồng, hàng năm khi nước từ thượng nguồn đổ về, người dân ở đầu nguồn tỉnh Đồng Tháp đặt lợp, giăng lưới để đánh bắt thủy sản. Vài năm trở lại đây, lũ về muộn và thấp, người dân cũng phần nào mất đi sinh kế từ việc đánh bắt thủy sản. Tận dụng mùa nước về, các địa phương đầu nguồn đã triển khai đến các hộ dân mô hình phát triển sinh kế bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu. Những mô hình nuôi cá lóc, nuôi cá linh, nuôi tôm càng xanh kết hợp trồng lúa mùa đã mang lại giá trị kinh tế cho người dân và điều quan trọng là thấy rõ được lợi ích tái tạo, bảo vệ nguồn lợi thủy sản để sống “thuận thiên” trước tác động của biến đổi khí hậu.

                                                                                             Ngọc Trinh