Xóa bỏ nỗi lo cảnh báo trong xuất khẩu tôm

Chưa hết vi phạm

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2021 ước đạt 8,89 tỷ USD, tăng 5,7% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, mặt hàng chủ lực vẫn là tôm chiếm tới 43,87% với kim ngạch 3,9 tỷ USD, tăng 4% so với 2020. Còn trong 2 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu tôm cũng tăng tới 34% so với cùng kỳ năm trước. 

Báo cáo của Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản (NAFIQAD) tại Hội nghị phát triển ngành tôm năm 2022 cho thấy, cả nước hiện nay có 352 cơ sở chế biến tôm được công nhận đủ điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm và trong Danh sách xuất khẩu sang các quốc gia, vùng lãnh thổ có yêu cầu lập danh sách và lô hàng được cấp Giấy chứng nhận thực phẩm thủy sản xuất khẩu bởi NAFIQAD.

Điều đáng nói là trong năm 2021, số lượng các lô hàng xuất khẩu không đảm bảm chất lượng bị cảnh báo và trả về vẫn nhiều. Cụ thể, năm 2021, có 64 lô hàng tôm bị cơ quan thẩm quyền nước nhập khẩu cảnh báo, trong đó đáng chú ý là cảnh bảo về các chỉ tiêu phosphate 22 lô (chiếm 34,3%), bệnh thủy sản 21 lô (chiếm 32,8%), vi sinh 9 lô (chiếm 14%), kim loại nặng 1 lô (chiếm 1,56%), ghi nhãn 2 lô (chiếm 3,12%), riêng về tồn dư hóa chất, kháng sinh cấm có 8 lô.

Năm 2022, ngành tôm đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu vượt 4 tỷ USD – Ảnh: Vũ Sinh

Cũng trong năm qua, Cục đã thực hiện lấy 1.768 mẫu tôm nuôi nước lợ tại 111 vùng nuôi tôm tập trung để phân tích dư lượng hóa chất, kháng sinh. Kết quả phát hiện 13 mẫu tôm vi phạm liên quan đến các chỉ tiêu hóa chất kháng sinh, cụ thể: Chloramphenicol, Ciprofloxacin, Oxytetracycline, Ormetoprim, Enrofloxacin, SEM. Kết quả trên cho thấy xu hướng các cơ sở nuôi tôm lạm dụng hóa chất, kháng sinh cấm trong quá trình nuôi trồng tăng cao 

Để đảm bảo thông suốt khi đưa hàng ra thế giới, theo quy định hiện hành, các cơ sở sơ chế, chế biến đều phải xây dựng và thực hiện Chương trình đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm theo nguyên tắc HACCP. Điều này giúp các cơ sở nhận diện và kiểm soát các mối nguy an toàn thực phẩm (đặc biệt là đối với mối nguy hóa chất, kháng sinh) trong nguyên liệu, giảm rủi ro tồn dư hóa chất, kháng sinh trong sản phẩm sản xuất tại cơ sở.

Gỡ khó các thị trường

Hiện nay, xuất khẩu tôm của Việt Nam đã tới 103 thị trường với hơn 500 doanh nghiệp xuất khẩu. Trong đó, 97% kim ngạch xuất khẩu tập trung nhóm 8 thị trường chính là Mỹ, CPTPP, EU, Trung Quốc, Hàn Quốc, Anh, Nga và Đài Loan. 

Theo VASEP, năm 2022, Mỹ vẫn sẽ là thị trường lớn nhất của tôm Việt Nam, mạnh nhất là sản phẩm tôm giá trị gia tăng. Bởi tận dụng lợi thế thuế chống bán phá giá đang là 0% nên các doanh nghiệp tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu tôm vào thị trường này khi nhu cầu thị trường còn rất lớn. 

Tuy nhiên, tại nhiều thị trường khác, vẫn còn nhiều “khúc mắc”. Để đảm bảo xuất khẩu thuận lợi thì giải pháp hiện nay của con tôm Việt Nam là nhanh chóng xử lý rào cản, nhất là an toàn thực phẩm và dịch bệnh.

Ông Lê Bá Anh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản, cho biết, với thị trường Trung Quốc, gần đây nước này cảnh báo một số lô hàng tôm đông lạnh, tôm đã xử lý nhiệt của Việt Nam bị phát hiện dương tính với IHHNV, WSSV, Cục đã có văn bản gửi cơ quan thẩm quyền Trung Quốc đề nghị cung cấp cơ sở khoa học, cơ sở pháp lý cảnh báo bệnh IHHNV, WSSV đối với sản phẩm tôm đã xử lý nhiệt và bằng chứng về đánh giá rủi ro đối với các cảnh báo bệnh IHHNV, WSSV đối với sản phẩm tôm đông lạnh chưa bóc vỏ, bỏ đầu. Chưa kể, hiện nay với việc áp dụng chính sách “Zero Covid” thì nhiều doanh nghiệp xuất khẩu tôm của nước ta cũng đang gặp không ít khó khăn.

Còn đối với thị trường Hàn Quốc, riêng đối với sản phẩm tôm thì phải đáp ứng các điều kiện về kiểm soát dịch bệnh được cụ thể hóa tại Quyết định số 1701/QĐ-QLCL ngày 14/5/2019 của Bộ NN&PTNT. Sản phẩm tôm đáp ứng quy định về xử lý nhiệt (tôm nấu chín) theo quy định của Hàn Quốc sẽ được miễn kiểm dịch. Tuy nhiên, hiện tại, phía Hàn Quốc vẫn quy định kiểm soát dịch bệnh đối với một số sản phẩm tôm đã chế biến sâu (bóc vỏ, bỏ đầu…). Mặc dù mối nguy dịch bệnh không còn tồn tại đối với dạng sản phẩm này. 

Ngoài ra, với thị trường Australia, NAFIQAD cũng đề nghị xem xét, đưa ra quy định kiểm soát phù hợp với cả đối tượng tôm nuôi và tôm đánh bắt xuất khẩu sang nước này. Trong đó, cần làm rõ các điều kiện (về an toàn dịch bệnh) đối với các cơ sở chế biến thức ăn tôm, chế biến trong chuỗi sản xuất an toàn dịch bệnh hướng tới xuất khẩu tôm nguyên con của Việt Nam…

Năm 2022, ngành tôm đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu vượt 4 tỷ USD. Để đảm bảo hoàn thành và vượt chỉ tiêu, ngành cần thường xuyên đánh giá diễn biến thị trường, đề xuất các giải pháp, kịp thời thông tin, tuyên truyền để người dân biết, có kế hoạch sản xuất phù hợp. Cùng đó, thúc đẩy phát triển vùng nuôi, tăng sản lượng giúp giảm giá thành tôm nguyên liệu; Phát triển nuôi tôm hữu cơ, tôm sinh thái nhằm gia tăng giá trị sản phẩm, bảo vệ môi trường bền vững. Đặc biệt, phải chủ động nghiên cứu, nắm bắt rõ các thủ tục, cập nhật quy định của các thị trường để giảm thiểu rủi ro trong quá trình xuất khẩu.