Giải pháp nuôi tôm không kháng sinh

Kể từ năm 1968, khi Tiến sĩ I Chiu Liao thuộc Học viện Sinica – Đài Loan lần đầu tiên phát triển nuôi tôm sú nhân tạo thành công, đến năm 2007 sản lượng tôm được nuôi trên thế giới đã lớn hơn sản lượng tôm đánh bắt ngoài tự nhiên. Ngày nay, nghề nuôi tôm đã phát triển thành một ngành công nghiệp khổng lồ với giá trị khoảng 100 tỷ USD/năm.

Mặc dù vậy, ngành nuôi tôm đang bị một số nguy cơ gây thiệt hại lớn như các bệnh truyền nhiễm xảy ra trong mô hình nuôi tôm mật độ cao. Theo thống kê của FAO, bệnh Hoại tử gan tụy cấp ở tôm (AHPND) bùng phát với quy mô nhỏ ở Trung Quốc và Việt Nam vào năm 2010, sau đó 3 năm đã gây ra đại dịch trên toàn cầu và gây thiệt hại hơn 44 tỷ USD trong giai đoạn 2010 – 2016.

Trước đây, nhiều quốc gia đã sử dụng kháng sinh phòng bệnh cho tôm một cách bừa bãi trong nhiều năm và dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh ở vi khuẩn. Thuốc kháng sinh bị mất tác dụng phòng trị bệnh, đồng thời gây ra ô nhiễm môi trường và còn đe dọa sức khỏe của con người. Do đó, hiện nay nhiều nước trên thế giới đã tăng cường giám sát việc sử dụng kháng sinh và chăn nuôi không kháng sinh trở thành xu hướng phát triển trên toàn cầu.

Các sản phẩm thay thế kháng sinh trên thị trường hiện có phytobiotic, probiotic, axit hữu cơ và peptide kháng khuẩn. Tuy nhiên, các sản phẩm này còn kém hơn kháng sinh về tính tiện lợi, sự ổn định, tác dụng bảo vệ sức khỏe và giá cả nên ngành chăn nuôi vẫn chưa thể loại bỏ hoàn toàn sự phụ thuộc vào kháng sinh trong phòng trị bệnh. Theo thống kê, thị trường kháng sinh cho động vật toàn cầu hiện nay có giá trị lên tới 4,5 tỷ USD mỗi năm.

Một giải pháp thay thế cho thuốc kháng sinh

Nhóm nghiên cứu đến từ Đại học Hải Dương Đài Loan (NTOU), đứng đầu là Giáo sư Han-Jia Lin và Giáo sư Chih-Ching Huang, gần đây đã phát triển công nghệ mới “vật liệu nano carbon trị liệu”, đây là giải pháp hoàn hảo thay thế kháng sinh để bảo vệ tốt sức khỏe của tôm nuôi. Trong nghiên cứu này, thông qua một loạt các kỹ thuật tương tự như chế biến thảo dược của Trung Quốc, khả năng kháng khuẩn của các thành phần tự nhiên tăng lên gấp 2.500 lần mà không gây ra hiện tượng kháng thuốc, đồng thời duy trì tính tương thích sinh học và an toàn trong phòng trị bệnh cho vật nuôi.

Hình 1. Vibrio trong đường ruột đã giảm đáng kể khi bổ sung chế độ ăn uống với phụ gia Prawn Balance

Nhóm nghiên cứu của Đại học Hải Dương Đài Loan đã phát triển nhiều nguyên liệu mới có tác dụng kháng khuẩn, kháng virus, chống viêm hiệu quả cao và các tác dụng ưu việt khác. Cho đến nay, đã có hơn 20 bài báo nghiên cứu được xuất bản, với hơn 400 trích dẫn. Trong số đó, có 2 nghiên cứu ứng dụng công nghệ này vào phòng trị bệnh đốm trắng do virus (WSSV) và Hoại tử gan tụy cấp ở tôm. Kết quả nghiên cứu khẳng định các nguyên liệu này có thể chủ động ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn – virus, nâng cao hệ miễn dịch, trung hòa độc tố, không ảnh hưởng đến sức khỏe và sự cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột của tôm (Yen và cs., 2021).

Bảng 1: Tỷ lệ sống của tôm trong thí nghiệm gây nhiễm Vibrio parahaemolyticus (nguyên chính gây bệnh Hoại tử gan tụy cấp ở tôm)

Công ty TNHH Giant Bio Technology đã được chuyển giao bằng sáng chế từ Đại học Hải Dương Đài Loan và phát triển công nghệ Herbmedotcin. Cách đây 2 năm, Công ty đã chọn lọc sử dụng các nguyên liệu thực phẩm chất lượng cao, các thành phần thực phẩm chức năng hữu hiệu và các công thức dinh dưỡng chính xác để đưa ra thị trường sản phẩm phụ gia thức ăn cao cấp Prawn Balance dành cho tôm ở Đài Loan. Ngành nuôi tôm Đài Loan đón nhận nồng nhiệt Prawn Balance, bởi đây là sản phẩm thay thế kháng sinh tốt nhất, giúp tăng khả năng kháng bệnh và duy trì sức khỏe đường ruột cho tôm. Năm 2019, công nghệ Herbmedotcin chính thức được thương mại hóa, có một nhà máy đạt chứng nhận ISO22000/HACCP và sản xuất các chất phụ gia thức ăn thay thế kháng sinh như Prawn Balance/Guard và Fish Balance/Guard. Trong bài viết này, chúng tôi mô tả sâu về tác dụng của phụ gia thức ăn chức năng dành cho tôm.

Kiểm tra thử nghiệm với mầm bệnh trong phòng thí nghiệm

Chúng tôi cho TTCT ăn với chế độ ăn công nghiệp (nhóm đối chứng) và ăn với chế độ ăn có chứa chất phụ gia (nhóm thí nghiệm) trong 7 ngày ở phòng thí nghiệm, sau đó tiêm mầm bệnh nồng độ cao Vibrio parahaemolyticus vào nước nuôi tôm. Theo dõi tỷ lệ sống của tôm thẻ chân trắng sau 7 ngày trong điều kiện thí nghiệm.

Trong hai thử nghiệm độc lập, tỷ lệ sống của tôm ở nhóm đối chứng lần lượt là là 28,6% và 33,3%. Tỷ lệ sống của tôm ở nhóm thí nghiệm lần lượt là 91,4% và 96,2% (Bảng 1). Kết quả cho thấy, Prawn Balance có khả năng bảo vệ rất tốt chống lại bệnh Hoại tử gan tụy cấp. Quan trọng hơn, sản phẩm này chỉ bao gồm các thành phần tự nhiên, không có chứa bất kỳ kim loại nặng, kháng sinh, thuốc và các thành phần có hại khác (đã được chứng nhận bởi đơn vị xét nghiệm có uy tín và khách quan – bên thứ ba).

Kết quả thử nghiệm trên ao nuôi thực địa

Kết quả trong phòng thí nghiệm cho thấy chất phụ gia này có tác dụng bảo vệ tôm rất tốt đối với bệnh Hoại tử gan tụy cấp và không có tác dụng phụ đối với sự tăng trưởng của tôm. Sau đó, chúng tôi tiến hành thử nghiệm trên toàn bộ chu kỳ nuôi tại các trang trại thương mại ở Ping Tung, Đài Loan. Đây là các ao đất ngoài trời, có lượng nước khoảng 3.000 tấn và áp dụng mô hình nuôi nước xanh.

Trong vụ nuôi tôm trước khi bắt đầu thử nghiệm, mật độ thả là 100 con/m², tổng sản lượng thu hoạch sau 6 tháng nuôi là 1.500 kg. Tỷ lệ sống của tôm khoảng 33%. Trong các vụ nuôi tôm thử nghiệm ở cùng một ao, cùng một loại thức ăn được sử dụng nhưng có bổ sung phụ gia thức ăn và mật độ nuôi được tăng lên 166 con/m². Sau thời gian nuôi 6 tháng, tổng sản lượng tôm đạt 3.000 kg và tỷ lệ sống tăng lên 40%. Các thử nghiệm trên ao nuôi thực địa đã chỉ ra rằng phụ gia Prawn Balance không gây ra bất kỳ tác dụng phụ nào đối với sự phát triển của tôm. Trên cùng một ao, tôm được nuôi với mật độ nhiều hơn và cho năng suất cao hơn. Theo các nhân viên của trang trại, toàn bộ quá trình nuôi diễn ra rất thuận lợi và lượng thức ăn tăng đều đặn. Ngay cả với những điều kiện thời tiết khắc nghiệt như nhiệt độ cao hoặc lượng mưa lớn gặp phải trong thời gian nuôi nhưng không có nhiều tôm bị chết.

Bảng 2. Thử nghiệm tại các trang trại thương mại ở Ping Tung

Giám sát tại chỗ

Sau khi hoàn thành thử nghiệm thực địa quy mô lớn, kết quả đã xác nhận dòng sản phẩm Prawn Balance có thể cải thiện đáng kể tỷ lệ sống, tỷ lệ chuyển đổi thức ăn (FCR) và tốc độ tăng trưởng của tôm. Sau đó, sản phẩm này được bán chính thức trên thị trường Đài Loan. Tuy nhiên, với các mô hình nuôi ở các khu vực khác nhau, việc sử dụng sản phẩm phụ gia có thực sự mang lại tác dụng bảo vệ sức khỏe tôm hay không cũng là câu hỏi thường được khách hàng đặt ra.

Để trả lời, chúng tôi đề xuất sử dụng phương pháp xét nghiệm Vibrio enterica như mô tả trong bài báo của Yen và cs. (2021) nhằm kiểm tra hiệu quả của sản phẩm.

Số lượng Vibrio trong ruột tôm có thể dự đoán nguy cơ bùng phát dịch bệnh cao hơn so với việc theo dõi Vibrio trong nước. Việc sử dụng rộng rãi các chất khử trùng để ức chế Vibrio trong nước không thể ngăn chặn hoàn toàn Vibrio phát triển trong ruột tôm. Đặc biệt, khi môi trường nuôi và sức khỏe của tôm thường xuyên thay đổi. Từ các thử nghiệm thực tế trong thời gian dài của chúng tôi, việc sử dụng xét nghiệm của Yen và cs. (2021) thường cho thấy các dấu hiệu bệnh sớm hơn trước khi dịch bệnh bùng phát. Đồng thời, phương pháp khảo nghiệm này không quá khó và có thể áp dụng sẵn sàng trong điều kiện thực địa ở các trang trại.

Chúng tôi thường hướng dẫn khách hàng quan sát sự thay đổi hàm lượng Vibrio enterica bằng phương pháp xét nghiệm của Yen và cs. (2021) trước và sau khi sử dụng sản phẩm Prawn Balance. Sau đây là trường hợp nghiên cứu của một nông dân ở Đài Loan. Người nuôi tôm đã phân tích số lượng Vibrio ở ruột tôm theo phương pháp của Yen và cs. (2021) trong điều kiện trước và sau khi sử dụng sản phẩm (Hình 1). Sau khi sử dụng phụ gia, ruột tôm đã dày hơn rõ rệt (Hình 2).

Hình 2. Chế độ ăn bổ sung chất phụ gia Prawn Balance giúp ruột tôm dày hơn

Hiện có hơn 100 trang trại nuôi tôm ở Đài Loan sử dụng sản phẩm phụ gia này. Những trang trại ở các vùng khác nhau và với các mô hình nuôi khác nhau đã công nhận sự khác biệt mà sản phẩm mang lại cho sức khỏe của tôm.

Trong Bảng 3, chúng tôi trình bày kết quả đạt được của hai trang trại. Mặc dù hai trang trại này sử dụng các mô hình nuôi hoàn toàn khác nhau nhưng đều sử dụng sản phẩm Prawn Balance để chăm sóc sức khỏe đường ruột của tôm trong suốt quá trình nuôi và sử dụng sản phẩm Prawn Guard 7 ngày một lần để tăng cường bảo vệ sức khỏe của tôm. Kết quả khẳng định, dù ở mô hình nuôi nào thì việc bổ sung chất phụ gia cũng cho hiệu quả tốt và đạt được mục tiêu nuôi tôm không kháng sinh.

Bảng 3. Kết quả nuôi tôm với việc bổ sung Prawn Balance trong thức ăn ở các mô hình nuôi khác nhau tại hai trang trại ở Đài Loan

Kết luận

Sản phẩm phụ gia thức ăn chức năng Prawn Balance có các thành phần tự nhiên, không chứa kháng sinh, kim loại nặng và các dược chất. Sau khi bằng chứng thử nghiệm khoa học nghiêm ngặt trong phòng thí nghiệm, trên thực địa và trên thị trường, kết quả đã chứng minh rằng sản phẩm có tác dụng rất tốt giúp tăng tỷ lệ sống, tăng hiệu quả FCR và tăng khả năng sinh trưởng của tôm.

Hiện tại, các dòng sản phẩm phụ gia thức ăn được chia thành 2 loại gồm dòng sản phẩm Prawn Balance để duy trì hàng ngày nhằm bảo vệ sức khỏe đường ruột tôm, dòng sản phẩm Prawn Guard để tăng cường bảo vệ sức khỏe đường ruột tôm cho các giai đoạn nuôi có rủi ro cao và việc theo dõi nguy cơ được thực hiện bằng phương pháp xét nghiệm của Yen và cs. (2021). Việc kết hợp này giúp duy trì sự ổn định và tăng cường hiệu quả trong quá trình nuôi tôm mà không cần sử dụng kháng sinh.

Eliza Lin, Amanda Kuo và Binesh Unnikrishnan

Công ty Giant Bio Technology, Đài Loan