Nâng tầm chuỗi giá trị liên kết ngành tôm

Giữ vững vị thế

Dù nghề nuôi tôm phát triển đại trà chỉ khoảng 30 năm qua nhưng dần dần cho thấy hiệu quả kinh tế rõ nét, làm thay đổi diện mạo của nhiều địa phương ven biển trên cả nước, mang lại “cơm no áo ấm” cho nhiều người dân. Như tại tỉnh Bạc Liêu, địa phương đang xây dựng và dần hoàn thiện chuỗi giá trị ngành tôm của tỉnh. Nhiều mô hình nuôi tôm khép kín, nuôi tôm kết hợp làm du lịch, chế biến các phụ phẩm từ tôm để làm phân bón, thức ăn gia súc… ra đời ngày càng nhiều. Bạc Liêu đang thực hiện Ðề án “Xây dựng Bạc Liêu trở thành trung tâm ngành công nghiệp tôm cả nước”; trong đó, địa phương đã hoàn thành hạ tầng kỹ thuật Khu Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát triển tôm Bạc Liêu tại xã Hiệp Thành, TP Bạc Liêu. Thực tiễn đã chứng minh, con tôm được xác định là sản phẩm chủ lực, chiếm khoảng 75% tổng giá trị sản xuất của ngành nông nghiệp Bạc Liêu và chiếm gần như 100% kim ngạch xuất khẩu của tỉnh. Khẳng định điều này để thấy rằng, việc tăng cường đầu tư phát triển cho con tôm và phát triển mạnh công nghiệp chế biến xuất khẩu phải được xem là khâu đột phá.

Không có lợi thế đất, nước bãi bồi mênh mông như Cà Mau, người dân Sóc Trăng nâng sản lượng tôm nuôi qua các quy trình thâm canh, quy mô tập trung lớn nhất vùng. Hơn nữa, mô hình tôm – lúa đang phát triển cả khu vực cũng là sản phẩm từ sự năng động của người dân địa phương. Từ kim ngạch xuất khẩu tôm chỉ bằng 1/2 của Cà Mau ở thập kỷ trước, năm 2020, Sóc Trăng dẫn đầu cả nước. Năm 2021, kim ngạch đã trên 1 tỷ USD và chỉ có khoảng cách nhỏ so với Cà Mau. Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu tôm Sóc Trăng tăng và giữ vững vị thế của mình. Thành công trong vụ nuôi năm 2022 còn là “lực đẩy” quan trọng góp phần hoàn thành mục tiêu đến năm 2030, sản lượng tôm nuôi toàn tỉnh đạt 311.428 tấn mà Đề án Phát triển tôm nước lợ tỉnh Sóc Trăng giai đoạn 2022 – 2025 đã đề ra.

Là tỉnh có nhiều lợi thế để phát triển kinh tế thủy sản, nhất là con tôm; nhiều năm qua, Cà Mau luôn dẫn đầu cả nước về diện tích và sản lượng nuôi trồng, chế biến tôm xuất khẩu. Trong năm 2022, mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, kim ngạch xuất khẩu chung của toàn tỉnh đạt mốc trên 1,3 tỷ USD, trong đó xuất khẩu thủy sản chiếm tỷ lệ khá lớn. Giữ vững và phát huy vị thế các doanh nghiệp chế biến thủy sản nói riêng và ngành nông nghiệp tỉnh nói chung đề ra kế hoạch và bước đi cụ thể để đưa con tôm Cà Mau đi xa hơn trên thị trường thế giới.

Giá trị từ liên kết chuỗi sản xuất

Ông Trần Văn Phẩm, Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy sản Sóc Trăng khẳng định, liên kết chuỗi là cách thức tốt nhất để tiếp cận thị trường. Liên kết tạo sự tương tác thông tin từ đó đáp ứng tốt nhu cầu người tiêu dùng và giúp doanh nghiệp tránh được những rủi ro khi thị trường biến động. Vai trò của nhà nhập khẩu trong chuỗi cũng được đề cập và khẳng định là tác nhân quan trọng giúp cho chuỗi giá trị tôm liên kết bền vững hơn. Ông Nicholas, đại diện Công ty Leonard (Mỹ), cho biết: “Chúng tôi rất quan tâm đến các thông tin như: doanh nghiệp xuất khẩu lấy nguồn nguyên liệu từ đâu, ai là người làm ra nguồn nguyên liệu này, quy trình sản xuất ra sao…? Vì vậy, điều cần thiết hiện nay là phải hình thành chuỗi giá trị từ người bán đến người mua theo quy trình sạch”.

Trong Kế hoạch hành động quốc gia phát triển ngành tôm Việt Nam đến năm 2025 được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định ban hành năm 2018 đã nêu rõ, mục tiêu phát triển sản xuất gắn chặt với nhu cầu thị trường tiêu thụ sản phẩm, nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu cho sản phẩm tôm Việt Nam; đầu tư phát triển ngành tôm theo tư duy hệ thống và chuỗi giá trị; trong đó doanh nghiệp đóng vai trò dẫn dắt và là động lực của toàn chuỗi.

Đây là định hướng mà ngành tôm hướng đến nhằm đảm bảo sản xuất đạt hiệu quả tối đa, đồng thời duy trì sự bền vững trong tương lai. Đặc biệt, trải qua giai đoạn khó khăn mà đại dịch COVID-19 gây ra, sự liên kết trong chuỗi sản xuất rõ ràng đã mang lại những kết quả rất khả quan. Không chỉ đảm bảo duy trì ổn định sản xuất trong nước mà còn giúp ngành tôm tận dụng tốt mọi thời cơ để đẩy mạnh xuất khẩu, tăng cao kim ngạch và khẳng định vị thế tôm Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Với chủ đề “Nâng tầm chuỗi giá trị”, Hội chợ Triển lãm Quốc tế Công nghệ ngành tôm Việt Nam lần thứ tư năm 2023 – VietShrimp 2023 mong muốn được chung tay đóng góp để cùng hành động, hiện thực hóa chủ trương của Chính phủ, trở thành “diễn đàn” lớn của cả 4 nhà: Nhà quản lý – nhà khoa học – nhà kinh doanh – nhà nông; giới thiệu các sản phẩm công nghệ mới, mô hình tiên tiến, kết nối sản xuất, tiêu thụ; nhằm nâng cao sản lượng, giá trị, bảo đảm lợi ích cho cộng đồng ngành tôm Việt Nam; tăng cường quảng bá hình ảnh con tôm Việt Nam trên thị trường thế giới… đưa thủy sản Việt Nam nói chung, tôm Việt Nam vươn xa hơn nữa, chinh phục giấc mơ toàn cầu.

Hồng Hạnh