Ấn Độ: Ổn định chất lượng nước bằng thức ăn viên

Thị trường của cá trôi cỡ lớn

Cá trôi Ấn Độ (Labeo rohita) thường được nuôi ghép cùng một loại ăn thực vật phù du khác là cá chép Nam Á (Labeo catla) trong các hệ thống nuôi ghép. Nuôi ghép chủ yếu để tận dụng triệt để không gian sống trong ao. Tại Ấn Độ, cá trôi Ấn Độ được nuôi phổ biến trong các ao lớn có diện tích 50 – 80 acre (20 – 32 ha) và được cho ăn bằng cám gạo tách dầu trộn 5%  bánh lạc được đặt trong các túi đục lỗ ở những vùng quan trọng trong ao. Cá chép Nam Á chiếm số lượng nhỏ trong ao nuôi, thường là 5% sinh khối tùy vào thực vật phù du trong ao. 

Thị trường chủ yếu chỉ tiêu thụ cá trôi Ấn Độ cỡ 1 kg trở lên. Nông dân thả cá giống 150 – 200 g và sau 8 – 12 tháng nuôi mới đạt cỡ thương phẩm. Cá trôi Ấn Độ cỡ to 4 – 5 kg cần 6 – 8 tháng nuôi vỗ nhưng cũng có thị trường ngách ở Kolkata, West Bengal và nước láng giềng Bangladesh. Có thể nói, đây là một thị trường hấp dẫn vì cá cỡ lớn hơn sẽ có giá bán cao hơn; cụ thể cá 4 – 5 kg có giá bán 155 INR/kg (2,21 USD/kg) trong khi cá nhỏ hơn 1 kg chỉ 100 INR/kg (1,42 USD/kg).

Nenneth Chin (phải) cùng với Yeo Keng Joon, Giám đốc Công ty Bhara đang cầm trên tay con cá trôi Ấn Độ 5 kg được thu hoạch từ một trại nuôi rộng 11 ha ở Bondada Landa, Andhra Pradesh. Vụ thu hoạch đạt trên 100 tấn. 

Tuy nhiên, không phải tất cả nông dân có thể nuôi cá trôi Ấn Độ đạt cỡ lớn như vậy. Giữ cá lâu hơn trong ao kéo theo nhiều rủi ro nhất là khi giai đoạn nuôi vỗ có nguy cơ bị kéo dài sang các tháng mùa hè nóng nực. Cá có thể chết hàng loạt do nồng độ ôxy hòa tan thấp nếu ao nuôi không được quản lý tốt. Phương pháp phổ biến đó là tiếp tục vệ sinh ao và làm khô ao sau 5 vụ nuôi hoặc hơn. Những việc này cần phải làm trước khi bước vào mùa mưa. Nếu không, các lớp thức ăn thừa và chất thải của cá sẽ tích tụ dưới đáy ao, có thể gây tổn thất lên tới hàng chục triệu INR, theo ông Kenneth Chin, Công ty Agrifeeds Pvt Lts có trụ sở ở Palakol Mandal, West Godavari, Andhra Pradesh.

Thay thế một phần cám gạo tách dầu

Cám gạo tách dầu là thức ăn truyền thống để nuôi các loại cá trôi và chép tại Ấn Độ suốt hơn 40 năm qua. Nông dân cho rằng cám gạo tách dầu thúc đẩy tăng trưởng của sinh vật phù du trong ao nuôi; trong khi đó cá chép nuôi ghép với trôi Ấn Độ có thể giúp kiểm soát thực vật phù du trong ao và chất lượng nước ao nuôi. Thức ăn viên dành riêng cho cá trôi Ấn Độ đã có mặt trên thị trường từ nhiều năm qua nhưng thay đổi cả một thế hệ nông dân đã quen với tập quán canh tác cũ không  hề đơn giản, nhất là khi giá thức ăn viên đắt hơn, khoảng 26 – 33 INR/kg (0,36 – 0,46 USD/kg) trong khi cám gạo tách dầu chỉ 15,4 INR/kg (0,21 USD/kg). 

Một nghiên cứu của Ấn Độ vào năm 1990 đưa ra mức protein thô khuyến nghị cho cá trôi Ấn Độ là 30%. Thực tế, nông dân không thể chịu được chi phí cao cho thức ăn chứa 30% protein thô, Công ty Agrifeeds Pvt Lts đã phát triển 2 loại thức ăn thuộc các dòng khác nhau: một loại thức ăn có protein thô thấp 18 – 20% và loại kia có protein thô cao hơn 28 – 29%. Nguồn protein này có nguồn gốc tự nhiên 100% từ thực vật. Sau đó, Agrifeeds Pvt Lts đã đề xuất nông dân sử dụng thức ăn 18 – 20% protein thô khi mật độ thả nuôi dưới 2.000 cá trôi/acre và sản phẩm protein thô 28 – 29% cho các ao có mật độ trên 2.000 cá trôi/acre. 

Hiệu quả thực tiễn

10 năm qua, ứng dụng thức ăn mới nói trên vẫn diễn ra chậm mặc dù đội ngũ kinh doanh đã tung ra rất nhiều chiến lược. Chin nói rằng, bước tiếp theo của Agrifeeds Pvt Lts sẽ là khuyến khích nông dân nâng tỷ lệ sử dụng thức ăn viên ít nhất 30% tổng nhu cầu thức ăn chăn nuôi. Thành công đã xuất hiện vào năm 2019. Agrifeeds Pvt Lts may mắn khi hợp tác với một nông dân “dám nghĩ dám làm” tại Bodada Lanka. Người này rất sẵn sàng cải tiến quản lý thức ăn, trang trại và bắt đầu sử dụng 30% thức ăn viên cho các ao vào vụ nuôi trước. Khi ông nhận thấy chất lượng nước ao ổn định hơn, đến cuối giai đoạn nuôi vỗ đã tăng tỷ lệ thức ăn viên lên 50%. Trong vụ tới, ông sẽ sử dụng thức ăn viên và cám gạo tách dầu theo tỷ lệ 60:40. Thức ăn viên được đặt trong các túi đục lỗ cùng cám gạo tách dầu. 

Về tỷ lệ biến đổi thức ăn (FCR), các kết quả của vụ trước vẫn chưa được thống kê, nhưng ước tính nông dân đã sử dụng 60% thức ăn viên chứa 18% protein thô để  FCR đạt 2 – 2,5. Nếu thức ăn chứa tỷ lệ protein thô cao hơn, FCR có thể dưới 2. Công ty Agrifeeds Pvt Lts cũng hỗ trợ nông dân sử dụng cá con được sản xuất tại trại giống của Bharat Luxindo – đây là trại giống dùng cá bố mẹ đã được lựa chọn tính trạng tăng trưởng. Trại bán cá con dài 5 cm cho nông dân để ương trong 8 tháng trước khi đưa ra ao nuôi tăng trưởng. Theo Chin, chất lượng cá giống có thể tác động đến các kết quả của giai đoạn nuôi vỗ.