Cùng gặp khó vì thị trường EU

Tôm Thái lo ngại hệ thống mới của EU

Theo Chủ tịch Hiệp hội Tôm Thái Lan Somsak Paneetatyasai, xuất khẩu tôm của nước này sẽ bị ảnh hưởng bởi hệ thống ưu đãi phổ cập (GSP) mới của EU. Ngành tôm Thái Lan đang khá lo ngại sau khi tôm được đưa vào danh sách 57 mặt hàng từ Thái Lan tuân thủ theo GSP mới của EU.

Trong hệ thống thuế mới, Thái Lan sẽ phải chịu mức thuế 12% đối với tôm thô, cao hơn nhiều so với mức thuế 4,2% như hiện nay. Mức thuế mới 20% cũng được áp dụng cho tôm chế biến và tẩm ướp gia vị, từ mức thuế 7% hiện nay. Hệ quả là kim ngạch xuất khẩu tôm của Thái Lan sang EU có thể giảm 5% trong cơ cấu xuất khẩu tôm của nước này. Hiện, EU đang chiếm khoảng 20 – 25% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Thái Lan và hơn 2 triệu lao động trong ngành tôm, bao gồm nông dân nuôi tôm sẽ bị ảnh hưởng.

Thị trường EU đang ngày càng chặt chẽ đối với sản phẩm tôm nhập khẩu – Ảnh: Huy Hùng

Tình hình tương tự từng xảy ra vào năm 1997 khi Thái Lan là nước duy nhất bị loại ra khỏi thỏa thuận ưu đãi. Những thay đổi về quy định GSP khiến các doanh nghiệp tôm Thái Lan mất thị phần so với các đối thủ cạnh tranh, từ mức khoảng 30.000 tấn tôm xuất khẩu xuống chỉ còn vài trăm tấn.

Ông Somsak Paneetatyasai đã yêu cầu Chính phủ Thái Lan tìm kiếm các biện pháp hỗ trợ để giúp ngành tôm Thái Lan, gồm các biện pháp như đàm phán về GSP hoặc hiệp định thương mại tự do FTA với EU, nhằm lấy lại khả năng cạnh tranh của tôm xuất khẩu Thái Lan. Những đối thủ chính của Thái Lan trên thị trường xuất khẩu tôm là Việt Nam, Indonesia, Trung Quốc và Ấn Độ đều được hưởng mức thuế có lợi hơn so với Thái Lan; trong khi Malaysia có FTA với EU.

Trong 4 tháng đầu năm 2012, xuất khẩu tôm của Thái Lan đạt khoảng 92.000 tấn, giảm 10% so với cùng kỳ năm 2011, một phần do kim ngạch xuất khẩu tôm sang Mỹ giảm đến hơn 20%.

Xuất khẩu tôm Bangladesh thua lỗ

Các nhà xuất khẩu tôm Bangladesh đang chịu thiệt hại do khủng hoảng kinh tế, đặc biệt tại thị trường EU. Nhà quản lý cấp cao tại Tập đoàn Lockpur, Bangladesh Habibur Rahman cho biết, giá tôm sú cao nhất hiện ở mức 4,6 USD/pound, giảm mạnh so với mức giá 5,5 – 6 USD/pound so với một tháng trước đây.

Nhiều khách hàng của Bangladesh đã yêu cầu đàm phán lại với các nhà xuất khẩu và sau khi ấn định lại giá tôm sú, các nhà xuất khẩu Bangladesh đang chịu thua lỗ lớn. Hơn 80% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Bangladesh là sang thị trường EU nên thiệt hại được đánh giá là rất lớn.

Hiệp hội các nhà xuất khẩu thực phẩm đông lạnh Bangladesh khuyến cáo, các nhà xuất khẩu nên đa dạng hóa thị trường, đồng thời cho biết, kim ngạch xuất khẩu tôm năm 2012 sẽ chỉ đạt 610 triệu USD, thay vì mục tiêu đạt 725 triệu USD.

Từ tháng 7/2011 – 5/2012, kim ngạch xuất khẩu tôm của Bangladesh đã giảm 12,13% so với mục tiêu xuất khẩu 549 triệu USD. Vấn đề chính là gói tôm sú loại 16 – 20 con/pound mất thị phần tại các nước thuộc EU. Bên cạnh đó, những khách hàng EU và Mỹ cũng rất quan tâm đến mặt hàng tôm thẻ do khủng hoảng tài chính, trong khi các nhà xuất khẩu tôm Bangladesh không thể cung cấp mặt hàng này do lệnh cấm của Chính phủ. Những khách hàng nước ngoài kiên quyết hạ giá tôm sú xuống mức giá của tôm thẻ và điều này là không thể do chi phí sản xuất tôm sú cao hơn nhiều so với sản xuất tôm thẻ.

Hơn 36 nước, bao gồm Ấn Độ, Việt Nam và Thái Lan, đang sản xuất tôm thẻ và thu về nguồn ngoại tệ lớn nhờ xuất khẩu. 90% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm của Ấn Độ là tôm thẻ. Ngược lại, Bangladesh chỉ có thể sản xuất 220 kg tôm sú/1 ha đất, so với mức năng suất 810 kg tôm thẻ/1 ha đất nên chi phí sản xuất tôm thẻ trên mỗi đơn vị diện tích đất thấp hơn nhiều so với tôm sú.

Một vấn đề khác của ngành tôm Bangladesh là sự bùng phát dịch bệnh do virus đốm trắng gây ra. Loại virus này đã gây thiệt hại cho khoảng 25% sản lượng tôm của Bangladesh trong năm 2012 và khiến các nhà xuất khẩu tôm nước này trở nên kém cạnh tranh trên thị trường quốc tế.