Đưa khoa học công nghệ thành động lực đột phá cho nuôi trồng thủy sản

Trong bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Việt Nam đã thể hiện quyết tâm đẩy mạnh khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo bằng việc ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị. Văn kiện xác định đây là khâu đột phá chiến lược để phát triển nhanh và bền vững nền kinh tế, trong đó nuôi trồng thủy sản (NTTS) là một lĩnh vực mũi nhọn được đặc biệt chú trọng.

TS. Nguyễn Thanh Hải, trong báo cáo khoa học trình bày tại hội thảo chuyên ngành, đã phân tích sâu về những thành tựu, tồn tại và định hướng phát triển khoa học công nghệ phục vụ NTTS, cho thấy rõ vai trò cốt lõi của công nghệ trong chuỗi sản xuất – từ con giống, thức ăn, nuôi thương phẩm đến chế biến, tiêu thụ.

Tăng trưởng ấn tượng nhờ ứng dụng công nghệ

Năm 2024, sản lượng NTTS Việt Nam đạt 5,753 triệu tấn, tăng 1,26 lần so với năm 2020, đưa nước ta tiếp tục đứng trong nhóm đầu thế giới về sản lượng. Diện tích NTTS đạt 1,3 triệu ha, bao gồm cả nước ngọt, nước lợ và nuôi biển. Tổng giá trị xuất khẩu tôm và cá tra vượt 5,7 tỷ USD.

Có được kết quả này, một phần lớn đến từ việc ứng dụng thành công nhiều công nghệ mới trong sản xuất: công nghệ giống chọn lọc, hệ thống nuôi tuần hoàn (RAS), công nghệ Biofloc, nuôi nhiều giai đoạn, nuôi trong nhà màng, cũng như áp dụng công nghệ số để theo dõi môi trường, dịch bệnh và truy xuất nguồn gốc.

Thách thức công nghệ vẫn là điểm nghẽn

Tuy nhiên, ngành NTTS cũng đang phải đối mặt nhiều vấn đề nan giải:

• Chưa làm chủ công nghệ sản xuất giống, vẫn phải nhập khẩu tới 90% tôm thẻ bố mẹ.
• Giá thành sản xuất cao do chi phí giống, thức ăn và điện năng.
• Mô hình sản xuất còn manh mún, thiếu vùng sản xuất tập trung.
• Quan trắc môi trường, dự báo dịch bệnh còn hạn chế.
• Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.
• Cạnh tranh thương mại khốc liệt với rào cản thuế và phi thuế gia tăng.

Nghị quyết 57 – Định hướng chiến lược cho giai đoạn mới

Để khắc phục những hạn chế này, TS. Hải nhấn mạnh việc thực hiện hiệu quả Nghị quyết 57-NQ/TW sẽ là then chốt. Trong đó, ưu tiên các nhiệm vụ khoa học như:

• Chọn tạo giống chủ lực, đặc sản, quý hiếm.
• Phát triển thức ăn thay thế bột cá, giảm phụ thuộc khai thác.
• Ứng dụng cảm biến, AI, robot, GIS, blockchain trong quản lý NTTS.
• Sản xuất vaccine phòng bệnh, vật liệu thân thiện môi trường.
• Tối ưu hóa công nghệ chế biến, bảo quản, sử dụng phụ phẩm hiệu quả.

Hướng tới nền thủy sản xanh và bền vững

Kết luận bài viết, TS. Nguyễn Thanh Hải khẳng định: muốn hiện thực hóa mục tiêu vươn tầm quốc tế của ngành NTTS, ngoài quyết tâm chính trị, cần đầu tư đồng bộ vào nguồn lực nghiên cứu, cơ sở hạ tầng, chính sách khuyến khích tư nhân tham gia đổi mới công nghệ. Chỉ khi đó, khoa học mới thực sự trở thành “trục xoay” cho sự phát triển bền vững, giúp Việt Nam giữ vững vị thế là cường quốc thủy sản trong kỷ nguyên mới.

Kính mời Quý độc giả xem chi tiết bài viết của TS. Nguyễn Thanh Hải: TẠI ĐÂY

Bình An