Đưa ngành thủy sản Việt Nam vươn ra biển lớn bằng chiến lược xanh

Hoạt động nằm trong khuôn khổ chiến dịch “Cùng hành động vì biển xanh” hưởng ứng Ngày Đại dương Thế giới (8/6) do Quỹ Vì tương lai xanh phát động. Sự kiện quy tụ hơn 150 đại biểu, được diễn ra trong bối cảnh Quyết định 911/QĐ-TTg của Thủ tướng về kiểm soát ô nhiễm môi trường thủy sản bắt đầu triển khai. 

Ông Nhữ Văn Cẩn, Phó cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư phát biểu khai mạc. Ảnh: VASEP

Phát biểu khai mạc, ông Nhữ Văn Cẩn – Phó cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư nhấn mạnh, ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng. Mặc dù năm 2024, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đã vượt mốc 10 tỷ USD, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những thách thức đến từ biến đổi khí hậu, khai thác quá mức nguồn lợi thủy sản; thẻ vàng IUU từ EC; rào cản kỹ thuật và tiêu chuẩn xanh từ các thị trường nhập khẩu; áp lực từ sắc thuế chống bán phá giá, thuế đối ứng của Mỹ gần đây…

“Phát triển thủy sản hiện đại, bền vững, xanh và có khả năng cạnh tranh quốc tế đã trở thành mục tiêu xuyên suốt trong bối cảnh hiện nay. Hiện nay, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang triển khai nhiều định hướng trọng tâm như giảm đánh bắt, tăng nuôi trồng, đặc biệt là nuôi biển quy mô lớn, tích hợp đa giá trị, kết hợp với bảo tồn nguồn lợi thủy sản; chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo, blockchain trong kiểm soát dịch bệnh và truy xuất nguồn gốc.

Cùng với đó là phát triển mô hình chế biến tại chỗ, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải; xây dựng chuỗi cung ứng tuần hoàn, tham gia cơ chế tín chỉ carbon, để không chỉ hội nhập, mà còn phải hội nhập xanh, chủ động và có trách nhiệm”, ông Nhữ Văn Cẩn chia sẻ.

Các đại biểu tham dự Hội thảo. Ảnh: VASEP

Tham dự hội thảo, các diễn giả đã tập trung thảo luận chuyên sâu, xoay quanh các vấn đề “nóng” của ngành. Bà Nguyễn Thị Thu Sắc – Chủ tịch VASEP nhấn mạnh việc khai thác thủy sản hiện nay, đặc biệt là đánh bắt trên biển, đang thiếu tính minh bạch và số liệu cụ thể. Trong khi nguồn nuôi trồng trên bờ có thể truy xuất được, thì đánh bắt ngoài biển lại rất khó kiểm soát và định lượng chính xác. 

Theo bà Sắc, để hướng tới ngành thủy sản tuần hoàn xanh và bền vững, Việt Nam cần xây dựng hệ thống số hóa dữ liệu đánh bắt trên biển; áp dụng công nghệ ở các nước tiên tiến đang làm như số hóa từ tàu vào đất liền, đấu giá minh bạch.

Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, Phó chủ tịch thường trực Hội Thủy sản Việt Nam (VINAFIS) cho rằng, khái niệm “phát triển bền vững” cần được nhìn nhận một cách toàn diện hơn. Theo đó, kỹ thuật nuôi trồng thành công là chưa đủ, cần tìm ra phương thức áp dụng đại trà. Chuỗi cung ứng và yêu cầu hội nhập quốc tế là áp lực nhưng cũng là cơ hội buộc ngành thủy sản phải thay đổi theo chuẩn quốc tế. Ngoài ra, để phát triển xanh và bền vững, yêu cầu cấp thiết cần phải giữ gìn vốn tự nhiên, bao gồm hệ sinh thái biển, tài nguyên và đa dạng sinh học vốn rất dễ tổn thương.

“Nếu cứ tăng sản lượng mãi mà không tính đến giới hạn của tự nhiên thì ngành thủy sản sẽ không thể bền vững. Minh bạch hóa dữ liệu và đánh giá đúng thực trạng là điều kiện tiên quyết để bảo vệ tài nguyên và duy trì phát triển dài hạn”, PGS.TS Nguyễn Chu Hồi khẳng định.

Còn theo TS. Phạm Anh Tuấn, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, Ủy viên Ban chấp hành VINAFIS, phát triển ngành thủy sản và bảo vệ môi trường hoàn toàn có thể song hành, miễn là có chiến lược rõ ràng và các hành động cụ thể, thiết thực.

“Cần nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm của các bên liên quan; chuẩn bị nền tảng pháp lý và công cụ kỹ thuật phù hợp, xây dựng chính sách cụ thể, khả thi, thay vì dừng ở khẩu hiệu”, TS. Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh.

Tại buổi thảo luận, các chuyên gia cũng đã lắng nghe và giải đáp ý kiến từ nhiều hộ nuôi trồng thủy sản, giải pháp để bắt đầu từng bước chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang mô hình nuôi biển công nghệ cao; cách thức xử lý tình trạng thiếu cơ sở hạ tầng đối với người nuôi biển ngoài khơi khi không có bến bãi. 

Minh Khuê