Giải pháp phát triển nuôi tôm bền vững

Tình hình nuôi tôm nước lợ ở nước ta đang ngày một khó khăn, theo ông có phải nghề nuôi tôm đã hết “mật ngọt”?

Trước năm 2007, Bộ Thủy sản chủ trương nuôi tôm sú, không nuôi  tôm thẻ chân trắng (TTCT); tách biệt vùng nuôi thâm canh với nuôi quảng canh và quảng canh cải tiến. Với những vùng nuôi thâm canh, Bộ thiết kế và xây dựng cơ sở hạ tầng cho toàn vùng, chú trọng kênh cấp, ao lắng, kênh thoát, ao xử lý bùn. Do vậy, nuôi tôm thường đạt kết quả tốt, mang lại lợi nhuận cao.

Tuy nhiên, những năm sau đó, do áp lực của xuất khẩu, Bộ NN&PTNT đã chủ trương cho nuôi TTCT cùng với tôm sú. Những năm đầu, khi môi trường còn tốt và thời tiết thuận lợi, nuôi TTCT thường đạt kết quả tốt, dẫn tới việc người nuôi trên cả nước ồ ạt chuyển sang đối tượng này. Nhưng từ năm 2010, nhất là từ năm 2012 đến nay, hoạt động nuôi tôm (đặc biệt là hộ nuôi quy mô nhỏ, diện tích dưới 3 ha) tỷ lệ thất bại khá cao, nhiều hộ dân phải treo ao, vay nợ ngân hàng không trả được, đời sống gặp nhiều khó khăn.

Theo ông, nguyên nhân do đâu?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, nhưng theo tôi có thể quy về một số vấn đề. Đó là mặt bằng vùng nuôi, cơ sở nuôi thường không theo quy hoạch hoặc trước đó có quy hoạch nhưng đã bị phá vỡ. Tình trạng chung của vùng nuôi là không còn ao lắng, ao xử lý bùn, không phân biệt kênh cấp và thoát nước. Tất cả nước thải và bùn thải đều thải ra kênh và cũng chính kênh đó lại cấp nước vào ao. Tại nhiều nơi, nguồn nước tự nhiên bị ô nhiễm hữu cơ và mầm bệnh rất nặng. Nước thải ra kênh chưa kịp thoát ra biển đã bị thủy triều dâng lên ngược trở lại vùng tôm.

Ngoài ra, vấn đề kiểm soát con giống bị buông lỏng khiến nhiều loại giống kém chất lượng, mang sẵn mầm bệnh được bán khắp nơi, trong khi nhiều hộ dân ham rẻ đã mua về thả nuôi; Kỹ thuật nuôi của người dân còn lạc hậu; Các loại thuốc thú y, sản phẩm xử lý và cải tạo môi trường bị buông lỏng khiến thật giả lẫn lộn gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng nuôi. Thị trường và giá cả thiếu sự kiểm soát chặt chẽ dẫn đến thua thiệt cho nông dân, khiến họ lỗ nhiều hơn lãi, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng bất lợi cho các hoạt động nuôi. Cùng đó là việc người dân ngày càng khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn vốn tín dụng, dẫn đến việc nhiều người dân phải vay vốn ngoài với lãi suất cao…

Vậy cách nào để tháo gỡ những khó khăn này, thưa ông?

Theo tôi, để khắc phục những tồn tại, yếu kém đối với nghề nuôi, chế biến xuất khẩu tôm, đưa ngành tôm phát triển bền vững, Bộ NN&PTNT và Tổng cục Thủy sản cần khẩn trương điều tra tổng thể hiện trạng nghề nuôi tôm, nhằm có định hướng đúng cho việc phát triển nuôi tôm. Kiểm soát chặt chẽ bệnh dịch trên tôm; Tăng cường kiểm tra các loại thuốc, chế phẩm sinh học nhằm giúp người nuôi mua được sản phẩm chất lượng; Đảm bảo thông suốt thông tin thị trường để người nuôi có thể dựa vào đó mà quyết định thời gian thả giống, thời điểm thu hoạch, nhằm tránh dư thừa nguyên liệu và nâng cao giá trị sản phẩm.

Mặt khác, Ngân hàng Nhà nước cần có cơ chế tháo gỡ các vấn đề về thủ tục vay vốn để người dân có điều kiện tiếp cận vốn vay ưu đãi. Quan trọng hơn, các địa phương cần khẩn trương triển khai rà soát quy hoạch chi tiết, xác định giải pháp kỹ thuật phù hợp từng vùng, từng đối tượng tôm nuôi; đầu tư hệ thống thủy lợi, điện phục vụ nuôi thủy sản; phân cấp quản lý quy hoạch cụ thể, tạo tiền đề thuận lợi nhằm thúc đẩy việc áp dụng VietGAP trong nuôi tôm…