Thuế quan và những cái giá phải trả

Trump không có kế hoạch thuế quan cụ thể. Hầu hết các thuế quan đều được đàm phán theo từng mặt hàng, dựa trên phân tích chi tiết về chi phí đầu vào, trợ cấp và cán cân thương mại. Ai còn nhớ việc áp dụng thuế quan đối với tôm vào năm 2004 sẽ thấy rằng dù quy trình này bị ảnh hưởng bởi chính trị của những người nuôi tôm trong nước, nhưng thực tế rất chi tiết và được áp dụng cho từng công ty cụ thể. Kết quả là, những công ty không nhận trợ cấp và có chi phí hợp lý đã tránh được thuế quan đáng kể. Chỉ sau một thời gian ngắn, thị trường tôm lại hồi phục.

Có vẻ như Trump đã giao nhiệm vụ này cho trí tuệ nhân tạo (AI). Các chatbot lớn đều đưa ra câu trả lời giống nhau khi được hỏi về cách áp dụng thuế quan. Chúng tính toán thâm hụt thương mại, chia cho xuất khẩu của Mỹ và đưa ra một con số. Ban đầu, giới kinh tế không tin đây là phân tích thực sự. Nhưng cuối cùng, điều đó lại đúng. DOGE lại lên ngôi.

Điều này giống như việc phóng vệ tinh dựa trên chiêm tinh học. Nó giống các phiên tòa xét xử phù thủy ở Salem, nơi nếu bạn vô tội, bạn sẽ không bị chết đuối khi bị nhấn xuống nước. Cơn cuồng loạn đã chi phối quá trình ra quyết định chính sách tại Mỹ. Kết quả là, các con số không còn quan trọng nữa. Ngành thủy sản sẽ phải đối mặt với gián đoạn nghiêm trọng và giá cả tăng vọt. Dù tôi ủng hộ việc sử dụng cá minh thái Alaska trong nước và khuyến khích tiêu thụ khi có thể, nhưng việc coi loài cá chủ yếu sản xuất trong nước Mỹ làm đại diện cho thủy sản giá rẻ là điều vô lý.

Có nhiều hậu quả khó lường. Tôm là một ví dụ điển hình. Ecuador có lợi thế về thuế quan thấp hơn so với Việt Nam, Indonesia, Thái Lan và Ấn Độ, nhưng liệu Ecuador có thể cung cấp đủ cho toàn bộ thị trường Mỹ? Câu trả lời là không. Họ không có ý định làm vậy, vì tương lai của họ phụ thuộc vào việc duy trì khả năng bán cho nhiều đối tác. Thay vào đó, giá tôm sẽ tăng do chi phí cao hơn từ các nhà sản xuất khác. Các nhà xuất khẩu Ecuador sẽ không từ chối mức giá cao hơn, họ sẽ bán với giá thị trường. Tuy nhiên, liệu thị trường tôm có thể chịu đựng mức tăng 30% mà vẫn duy trì sự ổn định? Tôi nghĩ là không. Ý tưởng rằng 55% hoặc 60% hộ gia đình Mỹ sẽ tiếp tục mua tôm mỗi năm có thể trở thành điều quá khứ.

Một ví dụ khác là cá tuyết. Mặc dù nhiều quốc gia như Chile, Argentina và Australia chỉ phải chịu thuế quan 10%, nhưng Hàn Quốc và Quần đảo Falkland lại có mức thuế cao hơn nhiều. Hàn Quốc, với tư cách là quốc gia xuất khẩu lớn nhất, sẽ đẩy giá cá tuyết lên khoảng 20%.

Sự thiếu vắng chính sách rõ ràng là yếu tố giết chết các doanh nghiệp. Không quốc gia nào hiểu rõ Trump muốn gì, ngoài việc ông hành động như một ông trùm mafia, yêu cầu mỗi người đến gặp ông với một đề nghị quà tặng, và có thể ông sẽ nhượng bộ, hoặc không. Ai dám đầu tư vào Mỹ khi không hiểu được đâu là thay đổi cảm tính, đâu là ảo tưởng, và đâu là lâu dài?

Trong khi đó, Hội đồng Tôm hùm Canada đang “nhẹ nhõm” vì thuế quan trả đũa đối với tôm hùm Maine và Canada chưa xảy ra. Tuy nhiên, ngành này vẫn bị ảnh hưởng. Tôm hùm rất nhạy cảm với nền kinh tế. Với tâm lý tiêu dùng suy giảm và nỗi lo về giá cả tăng, mùa du lịch hè tại Maine và các khu vực khác trở nên mờ mịt. Nhu cầu tôm hùm sẽ giảm. Hơn nữa, tôm hùm Mỹ sẽ bị Trung Quốc đánh thuế 34%, còn tôm hùm Canada bị đánh thuế 25%. Khoảng 30% nguồn cung tôm hùm của Mỹ và Canada xuất khẩu sang Trung Quốc, và phần lớn trong số đó sẽ phải tìm thị trường mới.

Liên minh Châu Âu có thể sẽ áp đặt thuế trả đũa lên tôm hùm Mỹ và chuyển sang nhập khẩu từ Canada. Thị trường tôm hùm Mỹ phụ thuộc lớn vào xuất khẩu; trong số 86 triệu pound tôm hùm đánh bắt ở Maine năm ngoái, chỉ 35 triệu pound được tiêu thụ trong nước. Điều rõ ràng là giá tôm hùm sẽ giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2012-2013, và có thể một số tàu sẽ ngừng hoạt động. 

Mức thuế không phải là yếu tố duy nhất gây tác động, mà sự gián đoạn trong cấu trúc thương mại quốc tế mới là vấn đề lớn. Thủy sản, mặt hàng giao dịch quốc tế nhiều nhất, chắc chắn sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề.