Kết duyên – Giữ lửa với nghề làm báo

Nghề báo đã chọn tôi

Có thể nói như vậy, bởi cái nghề tôi được đào tạo chính quy 4 năm ở đại học chẳng hề dính dáng gì đến nghề báo. Còn nếu nói về năng khiếu thì lại càng xa vời hơn khi trong suốt bậc học phổ thông tôi chưa bao giờ được thầy cô đánh giá cao về năng khiếu môn văn. Bởi vậy, nên khi hay tin tôi đi làm báo, cả gia đình, thầy cô, bạn bè, ai cũng bất ngờ và “sốc nặng”. Cái duyên làm báo của tôi có lẽ cũng khá đặc biệt, khi nó không đến từ sự đam mê, mà đến từ… sự phân công của lãnh đạo Trung tâm Khuyến nông Sóc Trăng.

Vậy đó. Từ việc tập tành viết bản tin đầu tiên cho Báo Nông nghiệp Việt Nam vào năm 1993, tôi dần dà đam mê nghiệp viết lách lúc nào không hay. Duyên đã có, nhưng “ngày lành, tháng tốt” thì vẫn chưa đến, nên ròng rã suốt 7 năm sau đó tôi vẫn chưa thể chính thức kết duyên với nghề báo. Mãi đến đầu năm 2000 tôi mới được nhận vào làm phóng viên thử việc của Báo Sóc Trăng. Giai đoạn thử việc ở Báo Sóc Trăng cũng không quá khó đối với tôi, bởi so với những người vào cùng thời điểm, ít nhiều tôi cũng có cái gọi là “kinh nghiệm” từ 7 năm làm cộng tác viên.

Và cũng rất may, khi một lần nữa nghề báo lại chọn tôi chuyên viết về nông nghiệp, một lĩnh vực mà tôi có nhiều lợi thế, nên tôi hòa nhập rất nhanh với công việc mới, môi trường mới. Bước chân tôi bắt đầu in dấu trên khắp đồng lúa, vườn cây ăn trái, vuông tôm và những cánh rừng ngập mặn chạy dài suốt 72 km bờ biển của tỉnh. Những tác phẩm cứ thế lần lượt ra đời như một tất yếu của quá trình: đi, gặp, trò chuyện, chiêm nghiệm và viết. Danh hiệu “Nhà báo nông dân” do đồng nghiệp và nông dân trong tỉnh “phong tặng” cho tôi cũng ra đời từ đây. Thú thật là tôi cũng rất thích với “danh hiệu” này, bởi ít nhiều nó cũng cho thấy, tôi đã được độc giả thừa nhận là một cây bút chuyên về nông nghiệp. Hơn nữa, khi nhìn kỹ lại thì tôi cũng có cái gì đó na ná mấy anh “Hai lúa” ở dưới quê.

Khó – Dễ và Sướng – Khổ

Nói vậy thôi, chứ giai đoạn đầu làm báo chuyên nghiệp là không hề dễ dàng chút nào đối với một người không qua đào tạo chuyên môn báo chí như tôi. Việc tìm kiếm, chọn lọc thông đã khó, việc thể hiện thành tin, bài để được đăng lại càng khó khăn hơn, nên con đường duy nhất để trụ được với nghề là phải nỗ lực vừa làm, vừa học. Bên cạnh việc học hỏi những người đi trước, tìm đọc những bài báo cũ ở toàn soạn… tôi còn tự học thêm từ các cơ quan báo chí lớn, như: Tuổi trẻ, Thanh niên, Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV), Đài Truyền hình Việt Nam (VTV)… Có thể tóm tắt quy trình tự học của tôi như thế này: buổi trưa nghe bản tin của VOV, buổi tối xem bản tin thời sự của VTV và sáng sớm hôn sau đọc báo Tuổi trẻ và Thanh niên với cùng một nội dung. Cách học này vừa giúp tôi có thêm tư duy chọn lọc thông tin, vừa giúp hình thành khả năng thể hiện tin, bài một cách mạch lạc, logic.

Thời đó, viết báo Xuân đối với phóng viên mới vào nghề luôn là nổi ám ảnh và tôi cũng không là ngoại lệ. Vì vậy, tôi quyết định “tầm sư học viết báo Xuân” từ những đàn anh ở Văn phòng đại diện các tờ báo lớn tại Cần Thơ. Thời gian học rất chóng vánh, vì các anh không hề giảng giải nhiều mà chỉ truyền cho tôi khẩu quyết: “Báo xuân = Đúc kết + Chiêm nghiệm + Dự tính/dự báo (hoặc dự đề xuất, kiến nghị)”. Đối với một người chuyên viết về nông nghiệp, một yêu cầu cũng hết sức quan trọng là phải có vốn kiến thức về nghề nông và sự hiểu biết về nông dân. Mặc dù có những năm tháng làm khuyến nông, nhưng với tôi, chừng đó là chưa đủ, nên mỗi khi được phân công dự đưa tin các hội thảo, hội nghị chuyên về nông nghiệp, tôi đều lắng nghe xuyên suốt như chính những người trong cuộc. Cứ thế, cùng với sự hướng dẫn, dìu dắt của các anh biên tập, tay nghề viết lách của tôi từng bước được hoàn thiện và bắt đầu có “số má” trong làng báo của tỉnh.

Cuộc sống không có gì là bất biến và với tôi, cái nghề làm báo cũng vậy. Đã có thời điểm tưởng chừng như tôi đã phải mãi mãi “dừng cuộc chơi”, mãi mãi từ bỏ đam mê làm báo mà mình đeo đuổi hàng chục năm trời. Nhưng rồi một lần nữa, cơ duyên lại đến, nghề báo lại kéo tôi trở về với đam mê, về với đại gia đình Tạp chí Thủy sản Việt Nam. Hợp đồng mới lại được ký. Và lần này, tuy đề tài chỉ gói gọn trong lĩnh vực thủy sản, nhưng phạm vi hoạt động lại lớn hơn, bao trùm khắp 13 tỉnh, thành khu vực ĐBSCL. Với một người ham thích đi nhiều, đi xa như tôi thì không có hạnh phúc nào bằng.

Hành trình viết lại đam mê

Duyên nợ của tôi với Tạp chí Thủy sản Việt Nam đến rất nhanh chóng, chỉ sau cú điện thoại của anh Sáu Nghệ và cái gật đầu của anh Dương Xuân Hùng – Tổng Biên tập Tạp chí Thủy sản Việt Nam lúc bấy giờ. Hành trình đam mê chính thức được viết lại bằng chuỗi ngày độc hành qua những cung đường thủy sản miền Tây. Những vùng nuôi mới, những con người mới, những bến cảng mới… cùng những thăng trầm của ngành thủy sản miền Tây đều đặn xuất hiện trên các trang, mục của Tạp chí Thủy sản Việt Nam và ấn phẩm Con Tôm trong suốt gần 10 năm qua không chỉ là cái duyên của tôi với tạp chí mà còn là sự tri ân của tôi với những người đã đưa tôi trở lại với đam mê, như anh Sáu Nghệ, anh Dương Xuân Hùng.

Hành trình viết lại đam mê cùng Tạp chí Thủy sản Việt Nam giúp tôi có thêm những trải nghiệm quý báu, những kỷ niệm khó quên trong đời làm báo của mình. Không nói đâu xa, cuối năm 2023, từ Sóc Trăng, tôi đã phải khởi hành từ lúc 3 giờ sáng, vượt hơn 200km bằng xe gắn máy đến xã Đông Thạnh, huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An để thực hiện bài cho số Tạp chí xuân 2024. Vậy mà đến tối hôm đó, tôi đã có mặt tại Sóc Trăng. Còn nhiều và rất nhiều những chuyến đi sớm về khuya như thế, kiến đôi lúc tôi như quên mất tuổi tác của mình. Nhưng chuyến đi đáng nhớ nhất với tôi chính là lần về huyện Cái Nước của tỉnh Cà Mau. Đây là chuyến đi không phải để viết bài hay thu thập tư liệu gì hết mà là chuyến đi tư vấn, động viên cho người em kết nghĩa là Giám đốc một HTX nuôi tôm đang gặp khó chuyện nội bộ, định bỏ cuộc. Đêm đó, hai anh em chúng tôi ngồi tâm sự với nhau đến nửa đêm bên thùng bia ướp lạnh. Cuối cùng thì mọi khuất tất cũng được giải tỏa, thằng em đồng ý ở lại vị trí Giám đốc. Tôi thở phào nhẹ nhõm.

Trên hành trình viết lại đam mê làm báo của tôi còn có sự đồng hành của những người anh, người em, người bạn là lãnh đạo của những doanh nghiệp có tiếng tăm trong ngành tôm cả nước. Đó là anh Hồ Quốc Lực – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta; là anh Đặng Ngọc Sơn – Phó Tổng giám đốc Camimex (Cà Mau); là anh Võ Văn Phục – Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản sạch Việt Nam; là các đại lý thu mua tôm, cung ứng vật tư đầu vào phục vụ ngành tôm… Tất cả đã giúp cho tôi luôn có được nguồn tin nhanh và rất đáng tin cậy.

Các tờ báo hiện nay muốn tồn tại và phát triển, ngoài việc nâng chất phần nội dung, hình thức, còn phải biết làm kinh tế để tự nuôi sống tờ báo và ứng dụng số hóa để theo kịp sự phát triển của xã hội. Đó vừa là khó khăn, thách thức nhưng cũng là động lực giúp các tờ báo, nhà báo không ngừng đổi mới, hoàn thiện mình để đáp ứng yêu cầu công cuộc đổi mới của đất nước cũng như nhu cầu ngày càng cao của người đọc. Đó cũng là xu thế tất yếu, bởi chỉ có không ngừng đổi mới, báo chí mới tồn tại và phát triển trong môi trường mới.

Xuân Trường