Không thể chờ nữa

Sohafood trước đây thuộc Nông trường Sông Hậu, cổ phần hóa năm 2000 và nay, Nông trường Sông Hậu còn giữ hơn 10% vốn điều lệ. Từ ngày 1/2/2012, Sohafood cử ông Nguyễn Tấn Thanh làm Giám đốc điều hành thì rơi vào lỗ nặng nên ngày 1/8/2013, HĐQT họp đã tạm cách chức ông Thanh; đồng thời bầu bà Trần Ngọc Sương làm Chủ tịch HĐQT kiêm quyền Giám đốc Sohafood.

Việc kiểm tra toàn diện Sohafood được tiến hành, nhanh chóng tìm ra nguyên nhân lỗ nặng. Theo đơn “kêu cứu khẩn cấp” của Sohafood gửi Bộ Công an ngày 30/10, nguyên nhân chính là do ông Nguyễn Tấn Thanh đồng thời làm giám đốc và người đại diện pháp luật của hai công ty khác, nắm 51% vốn của một công ty thứ ba; từ đây tổ chức “mua bán lòng vòng”, Sohafood bán cho ba công ty gần 115 tỷ đồng, mua hơn 81 tỷ đồng. Giá cả mua bán bất lợi cho Sohafood. Bên cạnh, còn kê khống tiền hoa hồng, ép người nuôi cá để mua giá thấp và sau đó nâng giá trong sổ sách kế toán mà việc nào cũng làm thiệt cho Sohafood nhiều tỷ đồng. Lỗ đến 70 tỷ đồng nên Sohafood nợ kéo dài 55 tỷ đồng của người nuôi cá.

Trước đây, dư luận từng đề cập tình trạng doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra tranh nhau bán giá thấp ở nước ngoài hoặc để doanh nghiệp nước ngoài nợ tiền, quay về chiếm dụng vốn của người nuôi. Nay lộ ra thêm tình trạng các doanh nghiệp trong nước mua bán lòng vòng với nhau, tìm nhiều cách rút ruột doanh nghiệp, chồng chất thêm thiệt hại cho người nuôi. Rõ ràng, chuỗi giá trị cá tra Việt Nam có quá nhiều tầng nấc trung gian nên ngành cá tra yếu kém.

Để vực dậy ngành cá tra, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam, ông Hồ Văn Vàng cho rằng, phải tập trung xây dựng chuỗi giá trị cá tra. Đó là xây dựng mối liên kết chặt chẽ từ nuôi, chế biến, xuất khẩu đến phân phối; giảm tối đa tầng nấc trung gian. Điểm yếu nhất của chuỗi giá trị hiện nay là mối liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp quá lỏng lẻo với nhiều rủi ro, nên ông Vàng kiến nghị cần tập trung củng cố lại mối quan hệ này, xây dựng niềm tin giữa hai bên. Trong nhiều việc phải làm, ông Vàng cũng khẩn thiết kiến nghị, cần loại bỏ những doanh nghiệp làm ăn chụp giựt, bán sản phẩm dưới giá thành và chiếm dụng vốn của nông dân.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Cá tra Việt Nam, TS Võ Hùng Dũng, đề cập khía cạnh xây dựng hệ thống thông tin toàn ngành. Thực trạng hiện nay, theo TS Dũng, thông tin trong từng doanh nghiệp khá tốt nhưng toàn ngành thì chưa, từng doanh nghiệp và người nuôi cũng mới biết về mình mà chưa biết về toàn ngành, cuối cùng là từng địa phương và cả ngành đều mù mờ thông tin. Thông tin mù mờ không chỉ về số liệu thống kê sản xuất, tiêu thụ mà cả về tín dụng, bảo hiểm, quản trị chất lượng, quản trị ngành. Cần xây dựng hệ thống thông tin kịp thời, thông suốt để giúp các thành phần tham gia chuỗi giá trị điều chỉnh hành vi và chiến lược thích hợp. Trong đó, cơ chế xây dựng và công bố thông tin đều cần được quan tâm.