Kiên trì tạo dựng vị thế cho cá tra

Nan giải cạnh tranh

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong top 4 thị trường xuất khẩu lớn nhất trong khối EU,  thì có tới hai thị trường sút giảm là Anh và Hà Lan. Xuất khẩu sang Hà Lan giảm 13%; sang Anh giảm 22,5% so cùng kỳ năm 2015. Nguyên nhân được cho là chịu sự cạnh tranh với cá thịt trắng của Trung Quốc và Nga.  Đầu năm, thị trường ASEAN cũng có dấu hiệu sút giảm 3,3% và nguyên nhân cũng là sự cạnh tranh với cá Alaska Pollack đông lạnh, cá Cod fillet đông lạnh, cá rô phi fillet đông lạnh.

Tạo dựng vị thế cho cá tra Việt Nam là bước đi cần thiết – Ảnh: Lê Hoàng Vũ

Mới đây, trong hội thảo về cá tra tổ chức tại TP Hồ Chí Minh, các chuyên gia cũng dự báo năm 2016, cá tra tiếp tục phải cạnh tranh với các sản phẩm cá thịt trắng, cá rô phi Trung Quốc tại nhiều thị trường chính nên xuất khẩu cá tra chỉ tăng 6%, đạt khoảng 1,65 tỷ USD.

Sự tăng trưởng được đánh giá là “không thực sự chắc chắn” bởi nó phụ thuộc thái độ của các thị trường đối với cá thịt trắng. Chẳng hạn đầu năm nay, Mỹ nhập khẩu trên 54.430 tấn cá tra, tăng 11,6% so với 48.785 tấn cùng kỳ năm 2015. Động thái này cũng song song với việc Mỹ giảm nhập cá rô phi từ Trung Quốc (giảm 16,1% về khối lượng và 27,6% về giá trị). Còn xuất khẩu cá tra chính ngạch sang thị trường Trung Quốc tăng mạnh đạt 117 triệu USD (tăng 67%) nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Vấn đề “định vị”

Thông tin chia sẻ tại Hội thảo “Định vị sản phẩm cá tra Việt Nam trên thị trường thủy sản thế giới” tại TP Hồ Chí Minh vừa qua do Tổng cục Thủy sản phối hợp với VASEP tổ chức cho thấy, Việt Nam cung cấp trên 90% lượng cá tra toàn thế giới, sản lượng thu hoạch trên 1.116 nghìn tấn (2014) và 1.047 nghìn tấn (2015), giá trị xuất khẩu 1,786 tỷ USD (2014) và 1,55 tỷ USD (năm 2015). Cá tra chiếm 80% tỷ trọng sản xuất thủy sản của ĐBSCL.

Tuy vậy, tại đây các đại biểu cũng thể hiện sự quan ngại trước thực trạng xuất khẩu cá tra. Nửa đầu năm 2016 tổng sản lượng cá tra là 525 nghìn tấn, tăng 2,8% so cùng kỳ năm trước; tổng diện tích nuôi 3,2 nghìn ha, tương đương cùng kỳ năm trước. Nhưng giá cá tra nguyên liệu trung bình trong 6 tháng giảm 1.000 – 4.000 đồng/kg so cùng kỳ năm trước.

Các chuyên gia kinh tế, các nhà hoạch định chính sách và thương gia trong nước, nước ngoài đều cho rằng vấn đề mấu chốt với cá tra hiện vẫn là giá thành còn cao so với cá rô phi và các loại cá thịt trắng. Giải pháp vẫn là tiếp tục hạ giá thành cá nuôi, giảm chi phí trung gian, giảm chi phí điện, vận chuyển…

Quan tâm hơn nữa đến người nuôi

Nếu như nghề nuôi trồng thủy sản ở các nước chủ yếu do những đại gia, nhà giàu, các công ty lớn đầu tư thực hiện thì ở Việt Nam, với những đặc thù của xã hội, chỉ một số ít doanh nghiệp đầu tư nuôi cá tra, còn lại thì phần lớn diện tích nuôi thả là của người nông dân với mức sống trung bình và nguồn vốn khó khăn. Ngành cá tra giúp nhiều nông dân có công ăn việc làm nhưng nếu làm ăn thua lỗ thì “sinh nghề tử nghiệp”, thu nhập giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân.

Dư luận người nuôi cũng phản ảnh hiện tượng thương lái Trung Quốc đặt hàng thu mua cá tra với size lớn (trên 1 kg/con) dẫn đến tình trạng nguồn cung cá tra quá cỡ tại ĐBSCL tăng lên, tác động tiêu cực đến việc giá nguyên liệu giảm trong thời gian từ quý II/2016 đến nay và đạt mức thấp trong nhiều năm qua.