Người cứu con tôm bị cho là “lừa đảo khoa học”

Thứ 2 và 4 từ trái qua, bà Mai Thi và ông Trần Đình Luân cùng cán bộ nông nghiệp kiểm tra tôm nuôi khảo nghiệm ở xã Tham Đôn, huyện Mỹ Xuyên   Ảnh: Xuân Trường

Hiệu quả thực tế

“Chất vi sinh ST Bacilli-MT do bà Mai Thi chủ trì nghiên cứu rất tốt, không thể gọi là lừa đảo, tôi sẵn sàng đi đến bất cứ đâu để bảo vệ”, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Sóc Trăng Quách Thị Thanh Bình khẳng định. Còn ông Lý Trịnh Trường Sơn ở ấp Vĩnh Thạnh B, xã Vĩnh Hải (Vĩnh Châu, Sóc Trăng) nói: “Người dân nuôi tôm chúng tôi đang biết ơn bà Mai Thi”. Ông Sơn kể, vùng đất địa phương mấy năm trước bị ô nhiễm nặng, không còn nuôi tôm được khiến cuộc sống khó khăn. Từ năm 2016, nhờ chất ST Bacilli-MT bà Mai Thi đưa xuống đã cải thiện được môi trường, lại nuôi tôm thắng lợi. Gia đình ông có 2 ao rộng 4.500 m2, cuối năm 2016 nuôi một vụ tôm thẻ chân trắng, lời 130 triệu đồng. Năm 2017, ông thả giống mật độ dày tập trung vào ao 2.000 m2, qua một vụ lời 100 triệu.

Sản phẩm ST Bacilli-MT do nhóm tác giả 7 người với bà Mai Thi đứng đầu, ở Trung tâm Quan trắc Tài nguyên Môi trường tỉnh Sóc Trăng nghiên cứu từ thực tiễn hợp tác với Hiệp hội Tôm Mỹ Thanh. Kết quả nghiên cứu đoạt giải nhì Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Sóc Trăng năm 2014 – 2015, các tác giả được UBND tỉnh tặng bằng khen. Cá nhân bà Mai Thi được Tổng Liên đoàn Lao động tặng bằng Lao động Sáng tạo. Từ năm 2016, sản phẩm ST Bacilli-MT đưa tặng cho các hộ nuôi tôm dùng thử nhằm khảo nghiệm diện rộng.

Ông Lý Trịnh Trường Sơn tươi cười bên ao nuôi tôm thoát tình trạng ô nhiễm, cho lời cao 

Sở NN&PTNT Sóc Trăng tổ chức khảo nghiệm 4 ao, rộng 13.500 m2, nuôi một vụ tôm giữa năm 2016, lời hơn 1,4 tỷ đồng. Chi cục Thủy sản Sóc Trăng tổ chức khảo nghiệm 3 ao vào cuối năm 2016, ở các xã khác nhau, kết quả 1 ao lời, 2 ao lỗ. Bà Bình giải thích: “Chúng tôi khảo nghiệm thời vụ, chọn nơi môi trường kém và thời gian trái vụ nhưng tôm vẫn phát triển tốt ở tháng đầu. Sau đó, gặp bão, 2 hộ làm sai quy trình nên bị lỗ. Đầu năm 2017, các hộ tiếp tục khảo nghiệm, đều thắng lợi”.

Bà Bình phân tích, sản phẩm ST Bacilli-MT đã công bố tiêu chuẩn cơ sở, với thành phần chính là vi khuẩn Bacillus subtilis, có lợi và được phép sử dụng trong nuôi trồng thủy sản. “Việc nghiên cứu, ứng dụng thành công ST Bacilli-MT cũng nhờ sự chỉ đạo của ông Trần Đình Luân lúc làm Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Sóc Trăng, nay là Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản”, bà Bình nói.

Ngày 14/1/2017, HĐND tỉnh và Hiệp hội Tôm Mỹ Thanh cùng có công văn kiến nghị UBND tỉnh triển khai ứng dụng ST Bacilli-MT để giúp người nuôi tôm, nhất là trong sản xuất tôm – lúa – màu.

Kỷ luật… nhầm lẫn

Trung tâm Quan trắc Tài nguyên Môi trường còn nghiên cứu thành công 2 chế phẩm sinh học dùng để xử lý hầm cầu vệ sinh là ST Bacilli 1 (dạng bột) và ST Bacilli 2 (dạng lỏng). Đây là sản phẩm từ đề tài nghiên cứu thạc sỹ và tiến sỹ của bà Mai Thi, được Hiệu trưởng Trường ĐH Cần Thơ cấp kinh phí theo quyết định ngày 23/12/2014 và UBND tỉnh Sóc Trăng cũng có quyết định ngày 24/9/2015, cho thực hiện.

Hai sản phẩm được Công ty CP Chứng nhận và Giám định Vinacert cấp chứng nhận để lưu hành. Từ năm 2013 – 2016, 2 sản phẩm bán ra thị trường, xử lý tốt nhiều bãi rác và vùng nước ô nhiễm ở tỉnh Sóc Trăng, doanh thu hơn 300 triệu đồng, đưa vào sổ sách kế toán đầy đủ. Thế nhưng, theo quy định mới ban hành ngày 1/7/2016, hai sản phẩm này muốn lưu hành thì phải khảo nghiệm và được Tổng cục Môi trường của Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép. Trung tâm chưa mời đánh giá lại nên ngày 21/7/2017, Vinacert thông báo hết hiệu lực giấy chứng nhận cũ.

Trong lúc, đúng ngày 28/2/2017, bà Mai Thi hết nhiệm kỳ làm Giám đốc Trung tâm nhưng không được bổ nhiệm lại. Đến ngày 22/8/2017, bà bị Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy khối cơ quan tỉnh ra quyết định kỷ luật “khiển trách” vì những vi phạm liên quan sản phẩm ST Bacilli-MT. Đó là, tổ chức ứng dụng ST Bacilli-MT trong nuôi tôm khi sản phẩm này chưa được phép lưu hành và cung ứng ST Bacilli-MT cho người nuôi tôm không đúng chức năng, nhiệm vụ. Từ đây, vài tờ báo cho rằng bà Mai Thi “lừa đảo khoa học”.

Thế nhưng, ST Bacilli-MT phát triển từ sản phẩm nghiên cứu khoa học, đang khảo nghiệm, chưa lưu hành thương mại nên chưa cần xin phép. Việc nghiên cứu khoa học là chức năng nhiệm vụ của Trung tâm, theo “Chứng nhận đăng ký hoạt động khoa học và công nghệ” do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Sóc Trăng cấp ngày 26/12/2014. Trung tâm có phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc gia về lĩnh vực hóa và sinh, được Văn phòng Chứng nhận chất lượng của Bộ Khoa học và Công nghệ cấp chứng chỉ ngày 12/3/2013, có giá trị đến ngày 12/3/2019.