Phát huy thế mạnh tôm – rừng

Chưa có đánh giá về bài viết

(TSVN) – Trong định hướng phát triển xanh, tôm – rừng là một thế mạnh của nước ta và thời gian qua đã đạt được những kết quả ấn tượng. Tuy nhiên, hiện vẫn đối diện nhiều thách thức và phần nào cũng là thách thức điển hình của cả ngành tôm.

Tôm – rừng đạt chứng nhận quốc tế

Một sự kiện khó quên với ngành tôm nước ta, ngày 21/11/2024, tại xã Tân Ân Tây (Ngọc Hiển, Cà Mau), 1.860 ha tôm – rừng của 375 hộ dân được tổ chức Bureau Veritas trao chứng nhận ASC. Đây là chứng nhận ASC nhóm cho tôm – rừng đầu tiên tại Việt Nam cũng như trên thế giới.

Chứng nhận ASC là sự xác nhận quốc tế đối với tôm nuôi có trách nhiệm, giảm tối đa tác động xấu lên môi trường, hệ sinh thái, cộng đồng dân cư và đảm bảo tốt các quy định về lao động. Diện tích tôm – rừng rộng 1.860 ha với 375 hộ dân ở xã Tân Ân Tây thuộc dự án do Công ty TNHH Xã hội Tôm chứng nhận Minh Phú phối hợp thực hiện từ ngày 31/10/2023. Ông Trần Phương Đại, Giám đốc Kinh doanh của Tổ chức chứng nhận Bureau Veritas, nhấn mạnh đây là minh chứng cho nỗ lực không ngừng của doanh nghiệp và người nuôi trong việc hướng tới một ngành tôm bền vững.

Công ty TNHH Xã hội Tôm chứng nhận Minh Phú trong 11 năm qua đã thực hiện thành công vùng nuôi tôm đạt chứng nhận quốc tế tại nhiều xã của huyện Ngọc Hiển, tổng diện tích gần 11.500 ha với 2.370 hộ tham gia. Khi đạt chứng nhận ASC với Minh Phú, người nuôi tăng thêm thu nhập.

Báo cáo của Chi cục Thủy sản Cà Mau, diện tích tôm – rừng ở Cà Mau có 25.922 ha. Nhiều doanh nghiệp liên kết với các Ban Quản lý rừng và hộ nuôi tôm đã đạt 9 loại chứng nhận quốc tế: ASC, B.A.P, EU Organic, Canada Organic, Bio Suisse, Selva Shrimp, Mangrove Shrimp, Naturland, Seafood Watch. Trong đó, có nhiều chứng nhận trên cùng diện tích nên tổng diện tích các loại chứng nhận hơn 55.500 ha. Tôm – rừng có chứng nhận quốc tế được mua giá cao hơn 5 – 10% sản phẩm truyền thống. Doanh nghiệp liên kết còn chi trả dịch vụ môi trường rừng 250.000 – 500.000 đồng/ha/năm và hỗ trợ con giống chất lượng cao cho hộ dân. Cà Mau xác định tôm – rừng là mô hình phát triển bền vững.

Tôm sinh thái là sản phẩm xanh

Ông Lê Đình Huynh, Tổng Thư ký Liên minh Tôm sạch và bền vững Việt Nam, cho biết, tôm – rừng đạt chứng nhận quốc tế chính là tôm sinh thái, sản phẩm xanh, bởi thực hiện các giải pháp xanh: Đóng góp cho mục tiêu trung hòa carbon, giảm phát thải khí nhà kính. Nuôi tôm sinh thái (hay còn gọi là nuôi tôm hữu cơ) gần giống nhưng khác với nuôi tự nhiên ở chỗ: Phải đảm bảo chọn giống, môi trường nuôi, chất lượng nước; quá trình nuôi tuân thủ các quy định khắt khe theo tiêu chuẩn được bên thứ ba có kinh nghiệm, uy tín chứng thực.

Tôm – rừng có chứng nhận quốc tế được mua giá cao hơn 5 – 10% sản phẩm truyền thống. Ảnh: PTC

Trong nuôi tôm, phát thải từ nguyên liệu đầu vào và năng lượng chiếm tỷ trọng lớn nhất. Nhưng nuôi tôm sinh thái đảm bảo “Net Zero đầu vào”, bởi không có phát thải từ thức ăn, thuốc hóa chất và năng lượng (điện hay nhiên liệu hóa thạch). Nuôi tôm sinh thái còn giúp khôi phục và phát triển rừng ngập mặn, mà rừng ngập mặn hấp thụ và tồn trữ carbon lớn nhất trong các hệ sinh thái rừng với 5 bể carbon đặc trưng (bù carbon). Đây cũng là mô hình giải quyết được cả 3 vấn đề về xã hội, môi trường và kinh tế đúng nghĩa.

Người nuôi tôm có thể đa dạng sinh kế và lợi ích, gồm lợi ích bền vững từ canh tác đa loài, đặc biệt là tôm sinh thái sẽ mang tới giá trị cao và ổn định. Nông dân được đào tạo áp dụng khoa học – kỹ thuật để tối ưu hóa năng suất. Nhất là có liên kết chuỗi để ổn định đầu vào và đầu ra sản phẩm, kết nối được với phân khúc thị trường quốc tế giá trị cao. Người nuôi tôm còn được hưởng lợi từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, thêm nguồn lợi khai thác sản phẩm rừng và chứng chỉ carbon.

Theo nghiên cứu của Trung tâm Hợp tác quốc tế nuôi trồng và khai thác thủy sản bền vững, giá tôm sinh thái cao hơn tôm công nghiệp 0,86 – 1,3 USD/kg. Nếu so sánh cùng hệ sinh thái mặn thì nuôi tôm sinh thái dưới tán rừng có năng suất tốt và ổn định hơn, ít rủi ro dịch bệnh. Thị trường chính của tôm sinh thái là châu Mỹ, EU, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nước Trung Đông khi kết hợp với tiêu chuẩn Halal.

Phát triển đầy đủ và đề xuất quy hoạch

Tỉnh Cà Mau có diện tích nuôi tôm nước lợ lớn nhất nước ta với 280.000 ha, chiếm 45% diện tích nuôi tôm của ĐBSCL và 40% diện tích nuôi tôm cả nước. Diện tích tôm – rừng Cà Mau cũng lớn nhất nước với 80.000 ha, riêng mặt nước nuôi tôm là 25.922 ha. Tuy nhiên, tôm – rừng Cà Mau còn gặp nhiều khó khăn khi người dân chủ yếu nuôi theo kinh nghiệm, năng suất thấp, hiệu quả chưa cao.

Chi cục Thủy sản Cà Mau cho biết, một số thách thức lớn trong phát triển tôm – rừng hiện nay. Đó là, hạ tầng vùng nuôi chưa đáp ứng, nhất là hệ thống đê bao chống tràn lúc triều cường để hạn chế thiệt hại. Sản xuất còn manh mún, nhỏ lẻ. Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường (có nguyên nhân từ nước thải công nghiệp, nuôi tôm thâm canh), dịch bệnh thường xảy ra.

Những thách thức đó cũng chung cho tôm – rừng các tỉnh Bạc Liêu, Sóc Trăng, Trà Vinh, Bến Tre. Để phát huy tiềm năng và lợi thế, các địa phương đã triển khai nhiều dự án phát triển tôm – rừng bền vững.

Ở Cà Mau, từ tháng 10/2023 – 10/2024 với sự hỗ trợ của Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ), triển khai dự án cải tiến kỹ thuật hệ thống tôm – rừng thông qua việc cải thiện chất lượng nước, thực hành quản lý tốt và thân thiện với môi trường, thí điểm tại 8 hộ ở xã Viên An, huyện Ngọc Hiển. Các hộ được Chi cục Thủy sản Cà Mau tập huấn kỹ thuật, Tổ chức GIZ hỗ trợ phân hữu cơ, men vi sinh. Kết quả vụ tôm năm 2024, năng suất tăng gần 50% so năm 2023.

Tuy nhiên, bà con đang kiến nghị nghiên cứu tính toán giúp về mật độ tôm nuôi phù hợp với từng khu vực để đạt hiệu quả cao. Hiện nay, nhiều nơi nuôi tôm – rừng kết hợp đa loài như sò, cá nên cũng đề nghị nghiên cứu giúp cải tiến nuôi đa loài. Sở NN&PTNT Cà Mau đặt vấn đề, nuôi tôm có xu hướng ít thay nước và như thế có ảnh hưởng đến sự phát triển của cây rừng hay không? Đại diện Tổ chức GIZ cho biết, năm tiếp theo thực hiện dự án sẽ mở rộng diện tích và nghiên cứu những vấn đề đặt ra, phát triển tôm – rừng đầy đủ hơn, góp phần vào sự phát triển ngành tôm Cà Mau và cả vùng ĐBSCL.

Ngày 29/11/2024, tại diễn đàn “Công nghiệp hóa – hiện đại hóa: Động lực cho phát triển bền vững ĐBSCL” do Trường Đại học Cần Thơ và UBND TP Cần Thơ tổ chức, Tập đoàn Thủy sản Minh Phú có tham luận đề xuất quy hoạch lại hệ thống thủy lợi và ngành tôm ĐBSCL theo hướng thuận thiên. Tham luận do Tổng Giám đốc Tập đoàn Lê Văn Quang trình bày có 7 nội dung, hàng đầu là đề xuất quy hoạch tôm – rừng: Thực hiện dọc bờ biển phía Đông vùng ĐBSCL, từ 0 – 10 km tính theo đường bờ biển, diện tích nuôi tôm 50% và trồng rừng 50%. Nuôi tôm sú sinh thái/hữu cơ.

Sáu Nghệ

Bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Hãy là người đầu tiên bình luận trong bài
error: Content is protected !!